Vì sao con bỏ nhà đi dù chỉ bị mắng một câu? Giá như người lớn biết xin lỗi và đứa trẻ biết ở lại

Trong bộ phim Reply 1988, có một câu thoại khiến tôi day dứt mãi không quên. Đó là khi người bố Sung Dong Il lặng lẽ trao cho cô con gái thứ hai Duk Sun chiếc bánh sinh nhật riêng đầu tiên sau nhiều năm phải tổ chức sinh nhật chung với chị gái. Ông nói, bằng tất cả sự vụng về nhưng chân thành của một người cha: “Bố cũng không phải vừa sinh ra đã làm bố. Bố cũng là lần đầu tiên làm bố. Hãy lượng thứ cho bố nhé”.

Một câu nói ngắn, nhưng đủ để nhắc ta nhớ: Làm cha mẹ cũng là một hành trình dài. Cha mẹ, thật ra cũng là những người lần đầu học cách yêu thương, dạy dỗ, bảo vệ một sinh mệnh khác trong khi chính họ vẫn đang loay hoay với những áp lực tài chính, cơm áo, tuổi già và đôi khi cả sự bất lực trước đứa con mình từng ẵm bồng.

Thế nhưng sự cảm thông không thể trở thành thứ bao biện cho những tổn thương kéo dài. Và ngược lại, tổn thương cũng không nên là cái cớ để con cái muốn làm gì thì làm.

Có những đứa trẻ mang trong lòng vết xước từ những lời mắng mỏ, sự thiếu quan tâm hay so sánh vô tình của cha mẹ. Nhưng cũng có những đứa trẻ dùng hai chữ “bị tổn thương” để biện minh cho lựa chọn ích kỷ: bỏ học, bỏ nhà, tìm đến những người lạ sẵn sàng chiều chuộng cảm xúc nhất thời.

Cái giá của một lần “bỏ nhà ra đi” đôi khi không phải vài ngày giận dỗi, mà là những năm tháng không thể quay lại khi giữa cha mẹ và con cái xuất hiện những vết nứt vô hình.

Né tránh

Không phải ngẫu nhiên mà trong hầu hết các vụ trẻ bỏ nhà, đối tượng thường là học sinh cấp 2, cấp 3 - lứa tuổi lưng chừng giữa người lớn và trẻ con. Ở giai đoạn này, các em đang chênh vênh giữa mong muốn được công nhận và cảm giác không ai hiểu mình. Đó là giai đoạn nhạy cảm, nơi cái “tôi” bắt đầu hình thành nhưng chưa đủ sức tự vệ. Vài lời mắng như “vô dụng”, “ăn bám”, “không biết điều” tưởng chỉ là răn dạy đơn giản của người lớn nhưng với con trẻ, có thể là đòn đau đánh thẳng vào lòng tự trọng.

Chúng không phản ứng như người trưởng thành. Chúng không tranh cãi, không lý lẽ. Nhiều đứa trẻ chọn cách im lặng, thu mình, rồi bước đi. Không phải đòi hỏi tự do, mà là một hành trình tuyệt vọng đi tìm cảm giác “được hiểu”

Ở đâu đó, bất kỳ đâu, miễn là nơi mà chúng không còn bị phán xét.

Cha mẹ sai và họ cần học lại cách nuôi con bằng thấu cảm, không bằng uy quyền. Nhưng con cái cũng phải học cách trưởng thành, không phải bằng sự nổi loạn mà bằng đối thoại và bản lĩnh. Không thể vì một lần bị mẹ tra điện thoại, một câu trách móc giữa cơn giận, mà lập tức bỏ nhà đi như một hình thức “trừng phạt” lại họ.

Sự im lặng, né tránh hay bỏ đi không phải là tự do, mà là cách ngắn nhất để phá vỡ mối liên kết duy nhất không thể thay thế trong cuộc đời này: gia đình.

Ngoài kia, ai cũng có thể yêu thương con, nhưng không ai có trách nhiệm với con trọn đời như cha mẹ. Ai cũng có thể đồng cảm với con, nhưng không ai chấp nhận con vô điều kiện bất kể giỏi giang hay thất bại như cha mẹ. Và điều nguy hiểm nhất là: ngoài kia không thiếu những người sẵn sàng lợi dụng một đứa trẻ đang “bị tổn thương” để lôi kéo hoặc thậm chí đưa nó vào những lối rẽ sai lầm mà cả đời không quay đầu được.

Nếu một lời nói của cha mẹ có thể tổn thương con, thì một bước chân của con rời khỏi nhà cũng có thể làm tan nát trái tim người đã sinh thành ra mình.

Ngoài kia, có ai tốt với con bằng cha mẹ đâu?

Ngoài kia là những con người có thể cười nói với con, nhưng sẽ không bao giờ hy sinh cả đời vì con.

Ngoài kia có thể là nơi mang lại chút cảm giác tự do, nhưng là sự tự do tạm thời, thậm chí độc hại.

Ngoài kia không có bàn cơm nóng mỗi chiều, không có người thức cả đêm khi con sốt, không có bàn tay sờ trán con rồi thở phào “không sao đâu con”.

Con tưởng ngoài kia là “một thế giới khác” nơi con được làm điều mình thích, không ai la mắng. Nhưng con ơi, thế giới ấy không nuôi con được. Đến khi con ngã, không ai chờ con ngoài cổng trường. Không ai dằn vặt bản thân vì đã mắng con. 

Chỉ có cha mẹ mới làm được điều đó.

Sự phản tư của cha mẹ và con cái  

Không phải cứ mắng con là sai. Cũng không phải mọi cơn giận đều đáng trách. Cha mẹ có quyền bộc lộ cảm xúc, có quyền dạy dỗ khi con làm điều chưa đúng. Nhưng điều quan trọng không phải là “có mắng hay không”, mà là mắng thế nào để con không muốn rời bỏ mái nhà này.

Hãy nhắm vào hành vi, đừng quy chụp vào bản chất. Thay vì buông lời “Mày là đồ vô dụng”, hãy nói: “Việc con làm hôm nay khiến mẹ buồn”. Một câu nói thôi, nhưng một bên khiến con thấy mình bị phủ định hoàn toàn, còn một bên mở ra cơ hội để thấu hiểu và sửa sai.

Lời nói có thể ở lại rất lâu trong tâm trí một đứa trẻ. Có những câu, con sẽ nhớ cả đời không phải vì xúc động, mà vì đau. Và cũng có những câu như một lời xin lỗi có thể xoa dịu vết thương ấy, nếu được nói ra đúng lúc.

Học cách xin lỗi không khiến cha mẹ nhỏ bé trong mắt con. Ngược lại, khi một người mẹ nói: “Mẹ xin lỗi vì đã nóng giận với con”, đứa trẻ sẽ không nghĩ đó là sự yếu đuối. Nó thấy một người lớn đủ bao dung để nhìn lại, và đủ yêu thương để gìn giữ mối quan hệ. Đó là cách duy nhất để cây cầu giữa hai thế hệ không sụp đổ, ngay cả khi đi qua những trận giông.

…

Bỏ đi là một sự phản kháng vụng về và dễ nhất. Nhưng quay lại mới là dũng cảm nhất.

Một đứa trẻ dũng cảm không phải là đứa dám bỏ nhà ra đi. Đó là đứa dám đối diện với cha mẹ mình, dám nói: “Con buồn vì cha mẹ mắng con như vậy” mà không chọn im lặng. Dám nói: “Con biết con sai, nhưng con cần được lắng nghe” thay vì bỏ trốn. 

Con cái à, ngoài kia có thể hấp dẫn con trong chốc lát. Nhưng chỉ có nhà là nơi duy nhất luôn mở cửa dù con đúng hay sai. Chỉ có cha mẹ là người duy nhất tha thứ cho con trước cả khi con kịp nói lời xin lỗi.

Không ai sinh ra đã biết làm cha, cũng không ai sinh ra đã biết làm con. Nhưng trong một mái nhà, nếu cả hai phía biết dừng lại trước khi buông lời tổn thương, biết mở lời khi thấy người kia lặng im, thì sự “bỏ đi” sẽ không còn cần thiết.

Người lớn cũng có thể tổn thương, nhưng đừng dùng tổn thương để tổn thương đứa trẻ. Con trẻ cũng có thể tổn thương, nhưng đừng biến mình thành kẻ đơn độc chỉ vì một lần cha mẹ nặng lời.