Từ CSR đến ESG: Doanh nghiệp phải "xanh" như thế nào để bền vững thật sự?

Sự dịch chuyển từ CSR (Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp) sang ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) không chỉ là một xu hướng, mà còn là yêu cầu tất yếu để doanh nghiệp tồn tại và phát triển trong dài hạn.

CSR – Khi trách nhiệm chưa đủ để bền vững

CSR vốn được hiểu là những cam kết tự nguyện của doanh nghiệp nhằm đóng góp vào sự phát triển bền vững của xã hội và môi trường. Các hoạt động CSR có thể bao gồm tài trợ cho các quỹ từ thiện, tổ chức sự kiện bảo vệ môi trường hay xây dựng chương trình hỗ trợ cộng đồng. Tuy nhiên, mô hình này còn nhiều hạn chế:

CSR thường mang tính ngắn hạn, tập trung vào các hoạt động cụ thể thay vì thay đổi cốt lõi trong cách doanh nghiệp vận hành.

Không có một bộ tiêu chuẩn đo lường cụ thể, dễ bị biến thành công cụ PR hoặc "greenwashing" (tẩy xanh thương hiệu).

Không gắn trực tiếp với chiến lược kinh doanh, dẫn đến khó duy trì và mở rộng.

ESG – Khi phát triển bền vững phải có tiêu chuẩn

Trái ngược với CSR, ESG là một bộ tiêu chuẩn rõ ràng, giúp đánh giá mức độ bền vững của doanh nghiệp trên ba khía cạnh chính:

Môi trường (Environmental): Doanh nghiệp có chính sách gì để giảm phát thải carbon, bảo vệ tài nguyên và thích ứng với biến đổi khí hậu?

Xã hội (Social): Môi trường làm việc có đảm bảo công bằng, đa dạng và hòa nhập? Công ty có tôn trọng quyền lợi của khách hàng và cộng đồng không?

Quản trị (Governance): Ban lãnh đạo có minh bạch và có trách nhiệm với cổ đông không? Có chính sách chống tham nhũng và bảo vệ dữ liệu người tiêu dùng không?

Việc áp dụng ESG không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín, mà còn thu hút nguồn vốn đầu tư bền vững, khi ngày càng nhiều quỹ đầu tư và tổ chức tài chính ưu tiên doanh nghiệp có chỉ số ESG cao.

Doanh nghiệp phải ‘xanh’ như thế nào để bền vững thật sự?

1. Xanh từ mô hình kinh doanh

Thay vì chỉ thực hiện các dự án thiện nguyện, doanh nghiệp cần tích hợp bền vững vào cốt lõi mô hình kinh doanh. Một số công ty tiên phong trong lĩnh vực này đã cho thấy cách làm hiệu quả. Chẳng hạn, Patagonia – thương hiệu thời trang bền vững nổi tiếng – không chỉ sử dụng vật liệu tái chế mà còn khuyến khích khách hàng sửa chữa quần áo thay vì mua mới. Tại Việt Nam, Vinamilk đặt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, áp dụng công nghệ xanh trong sản xuất và chăn nuôi bò hữu cơ.

2. Xây dựng chiến lược ESG rõ ràng

Việc có một chiến lược ESG bài bản giúp doanh nghiệp đặt ra mục tiêu cụ thể, như giảm phát thải khí nhà kính, cải thiện điều kiện lao động hay đảm bảo tính minh bạch trong quản trị. Những mục tiêu này không thể chỉ là khẩu hiệu mà phải được đo lường bằng các chỉ số cụ thể. Ví dụ, Unilever đã cam kết sử dụng 100% nhựa tái chế cho bao bì sản phẩm của mình vào năm 2025. 

3. Minh bạch và trách nhiệm

Không giống như CSR vốn có thể mang tính hình thức, ESG đòi hỏi báo cáo minh bạch, có kiểm toán độc lập để đảm bảo các cam kết thực sự được thực hiện. Những doanh nghiệp “xanh” thật sự là những doanh nghiệp dám công bố dữ liệu về tác động môi trường, xã hội và quản trị của mình. Một ví dụ điển hình là Apple, hãng công nghệ này liên tục công bố các báo cáo ESG hằng năm, minh bạch về việc sử dụng năng lượng tái tạo và cắt giảm khí thải carbon. Tại Việt Nam, Vingroup cũng có những bước tiến mạnh mẽ trong ESG khi đầu tư mạnh vào xe điện VinFast, góp phần giảm ô nhiễm môi trường.

Từ góc nhìn của chuyên gia làm việc tại 1 trong 4 công ty kiểm toán lớn nhất thế giới (Big4), ông Phạm Hải Âu (Giám đốc, Dịch vụ Tư vấn Rủi ro tại PwC Việt Nam) nhấn mạnh vào những con số và sự minh bạch. Các doanh nghiệp phải công bố báo cáo ESG thường niên.

"Một số doanh nghiệp đã công bố và rất sớm thôi, chúng ta sẽ biết cách đánh giá, nhìn nhận những công ty nào đang làm ESG bài bản”, ông Phạm Hải Âu phát biểu tại chuỗi tọa đàm chất lượng về phát triển bền vững, một hoạt động trong khuôn khổ Human Act Prize 2024.

4. Đáp ứng kỳ vọng của thế hệ trẻ và nhà đầu tư

Gen Z và Millennials ngày càng quan tâm đến các thương hiệu có trách nhiệm với môi trường và xã hội. Đây không chỉ là xu hướng tiêu dùng mà còn là yếu tố thu hút đầu tư. Những doanh nghiệp nắm bắt được điều này sẽ có lợi thế cạnh tranh lớn. Chẳng hạn, Tesla thu hút nhiều nhà đầu tư nhờ chiến lược phát triển bền vững với xe điện và năng lượng tái tạo. Ở Việt Nam, startup như Coolmate cũng đang nỗ lực giảm thiểu rác thải dệt may bằng cách sử dụng cotton hữu cơ và bao bì thân thiện môi trường.

Ngoài ra, theo bà Đặng Thị Thương (Giám đốc Phòng Corporate Branding - Công ty Cổ phần VCCorp), truyền thông về ESG cần được thực hiện một cách tinh tế và sáng tạo. Nhiều doanh nghiệp hiện chỉ tập trung vào các con số khô khan mà chưa khai thác được những câu chuyện truyền cảm hứng phía sau. Bà nhấn mạnh rằng nếu được truyền tải đúng cách, ESG có thể trở thành lợi thế cạnh tranh, giúp doanh nghiệp xây dựng hình ảnh mạnh mẽ hơn trên thị trường.

CSR có thể là bước đi đầu tiên, nhưng để thực sự phát triển bền vững, doanh nghiệp cần chuyển mình theo hướng ESG. Không chỉ đơn thuần là hoạt động thiện nguyện, ESG giúp doanh nghiệp tích hợp bền vững vào mô hình kinh doanh, minh bạch hóa trách nhiệm và tạo ra giá trị thực sự. Trong một thế giới đang thay đổi nhanh chóng, chỉ những doanh nghiệp biết “xanh” một cách bài bản và có chiến lược mới có thể tồn tại và phát triển bền vững.