“Trách nhiệm”: 2 tiếng không nặng nề dưới góc nhìn người trẻ hiện đại

Nghĩ tới gen Z, bạn thường có xu hướng hoài nghi về tính trách nhiệm của họ, phải không nào? Trên các phương tiện truyền thông đại chúng, chắc hẳn bạn từng nghe đâu đó câu chuyện về những phụ huynh than phiền, rằng họ không thực sự hiểu con của mình? Họ lăn tăn vì sao các bạn thường dành nhiều thời gian để thỏa mãn đam mê bản thân, kết nối với xã hội hơn là tương tác, kết nối với gia đình. Trong môi trường làm việc, gen Z lại thích mưu cầu những điều mới lạ, ham muốn chinh phục những cột mốc cao hơn. Trong một số trường hợp nhất định, điều này khiến cho những người xung quanh cảm thấy gen Z không đủ sự tập trung vào thực tại, mất đi tính cam kết lâu dài.

Đó đều là những hiểu lầm, định kiến quen thuộc về gen Z, vì phần lớn chúng ta (nhất là những người ở thế hệ khác) đều cảm nhận rằng, họ có phần khó hiểu, hơi thờ ơ với thế giới xung quanh. Vậy liệu có hay không tinh thần trách nhiệm cao ở một thế hệ được cho là sinh ra trong sự sung túc, đủ đầy, một thế hệ mà mỗi ngày vẫn đang thể hiện mình với những câu nói vui lạ tai kiểu "dảh bủh", "chằm zn"?

Để trả lời cho những trăn trở này, nếu là một người ở gen khác, trước hết, bạn hãy tự nhìn lại chính bản thân mình ở độ tuổi đi học, hay những năm đầu đi làm. Khi còn đang cắp sách đến trường, bạn có từng gặp khó khăn khi nói chuyện, chia sẻ vấn đề, đam mê, sở thích, quan điểm của mình với bố mẹ, giáo viên, các anh chị thế hệ trước? Ở môi trường làm việc, bạn có từng bị đánh giá không đúng về năng lực và thái độ do những phán xét, hiểu lầm xuất phát từ khác biệt khoảng cách thế hệ? Hẳn là có!

Mỗi thế hệ lớn lên với sự khác biệt về môi trường sinh trưởng, điều kiện phát triển, trong một cộng đồng với thế giới quan và nhân sinh quan khác nhau sẽ có cách nhìn nhận khác nhau về cuộc sống. Điều này không có nghĩa là họ bỏ qua các giá trị cốt lõi, tinh thần trách nhiệm là một trong số đó. Ở thời đại nào cũng sẽ có 1 gen được đặt lên "bàn cân", khoác màu định kiến. Gen Z với các nghĩ và hành động hoàn toàn khác biệt cũng không phải ngoại lệ!

Nhưng trên thực tế nếu tìm hiểu kỹ hơn, bạn sẽ thấy rằng gen Z thậm chí còn rất trách nhiệm nữa là đằng khác. Những câu nói đùa vui với bạn bè, những meme trông có vẻ "funny, xàm xí" có thể chỉ là lớp vỏ, là cách họ thể hiện ra bên ngoài chứ không nói thay phần bản chất, cốt lõi. Với gen Z, "trách nhiệm" không phải là gánh nặng, mà tự nhiên như hơi thở và là một phần không thể thiếu của cuộc sống, là lẽ đương nhiên phải làm, và vì vậy đôi khi chẳng cần "đao to búa lớn" tuyên ngôn làm gì.

Trong một vài bài báo từng đọc thời gian gần đây, tôi thường thấy các bậc phụ huynh, thầy cô, nói chung là người lớn tỏ ra rất sốt ruột và lo lắng với các quyết định của gen Z. Họ cảm thấy không thể hiểu nổi một thế hệ trẻ đang phát triển quá nhanh với những suy nghĩ và có những hướng rẽ hoàn toàn khác với thời của mình trước đó. Họ khó lòng phân biệt giữa yếu tố "cá tính" và "quái tính" ở con, cháu, học sinh của mình. Như một phản ứng tự nhiên, người lớn cố để "bẻ lái" gen Z về con đường mà mình từng đi trước đó, vì tin rằng nếu chệch ra sẽ dễ phạm sai lầm khó sửa. Việc gen Z có lối sống, lựa chọn khác biệt, đôi khi có thể bị quy kết là thiếu tính trách nhiệm với bản thân, gia đình. Chẳng hạn, ở thời đại mới, khi gen Z lựa chọn chưa gắn bó lâu dài với một công việc truyền thống hay ổn định nào, họ lập tức bị cho là chưa đặt tính trách nhiệm lên cao, chưa làm yên lòng gia đình.

Bố mẹ, phụ huynh, sếp, đồng nghiệp… tìm cách để hiểu gen Z nhưng đôi khi họ vẫn đánh giá dựa trên bề nổi quan sát được cùng lối suy nghĩ đã ăn sâu vào thế hệ của họ trước đó, thay vì nhìn sâu vào bản chất, cốt lõi của gen Z. Sự thực là thế hệ ấy mang trong mình những mảng màu rất khác biệt. Họ có sự mong manh, dễ vỡ nhưng cũng rất cá tính, đặc biệt. Hãy hiểu cho gen Z khi họ luôn gắn bó thường trực với màn hình máy tính, điện thoại. Nhưng không vì thế mà cụm từ "trách nhiệm" không nằm trong từ điển của họ, chỉ là theo một hướng khác hoàn toàn và thể hiện khía cạnh trách nhiệm đa diện, đa chiều hơn.

Thứ nhất, gen Z có trách nhiệm với gia đình, người thân. Các thống kê đã chỉ ra rất rõ rằng, đa số Gen Z sống rất thực tế, hiểu về gánh nặng kinh tế, tài chính của cuộc sống hiện đại. Thế hệ này có mong muốn và nỗ lực từ rất sớm để gia tăng doanh thu, giảm bớt gánh nặng của cha mẹ. Và thực tế là ngay từ khi còn rất trẻ, thậm chí ngồi trên ghế nhà trường, rất nhiều gen Z đã thành công với doanh nghiệp, dự án riêng mang về thu nhập cá nhân để không còn phải phụ thuộc, thậm chí giúp đỡ lại chính gia đình mình.

Và tin được không, đó có thể chính là những gen Z mà bạn cho rằng rất khó tương tác (luôn đeo tai nghe, ít giao tiếp xã hội), cũng có thể là những người luôn đi tối ngày, mà phụ huynh rất khó có cơ hội trò chuyện. Nhưng bạn sẽ "bất ngờ, ngỡ ngàng và bật ngửa" trước những gì họ đang làm, những thành công mà họ "gặt hái" cũng như sự công nhận của xã hội dành cho thương hiệu cá nhân mà họ đang xây dựng được.

Đáng chú ý, gen Z được đánh giá là gen đặc biệt có trách nhiệm với cộng đồng và luôn quan tâm đến các dự án liên quan tới các vấn đề lớn như giảm thải nhựa, sống xanh, phát triển bền vững… Khảo sát của BBMG and GlobeScan đã chỉ ra rằng, chính bối cảnh sống đặc biệt ở thời đại của gen Z đã dẫn tới sự quan tâm đặc biệt của họ tới các vấn đề sâu sắc như xã hội, biến đổi khí hậu…

Gen Z chính là những người tiên phong khi tự mình sử dụng các vật liệu xanh, vật liệu tái chế, tự mang cốc và túi tote riêng khi đi mua sắm, uống cafe… Trong "Cuộc chiến trộm nhựa" do Kênh 14 tổ chức, những người hưởng ứng nhiệt tình nhất cũng chính là gen Z. Greta Thunberg - cô bé từng khiến cả thế giới "ngả mũ" khi dấy lên hồi chuông cảnh tỉnh về vấn đề chống biến đổi khí hậu cũng là một gen Z. Dù thích hay không thích cách làm của Greta, không thể phủ nhận, gen Z này đã và đang để lại dấu ấn riêng, trong đó có những chuyển biến tích cực liên quan tới vấn đề môi trường và khí hậu.

Trong cuộc chiến chống dịch khốc liệt, đừng quên rất nhiều tình nguyện viên, sinh viên ngành Y xông lên tuyến đầu, hỗ trợ cộng đồng cũng là gen Z. Họ đã đặt trách nhiệm với cộng đồng và xã hội lên trên cả những mưu cầu riêng của bản thân nữa đó!

Không chỉ dừng lại ở đó, gen Z tạo nên một tầm ảnh hưởng rất lớn đối với các thương hiệu . Có tới 47% gen Z khẳng định rằng các thương hiệu nên có tiếng nói về vấn đề môi trường vì đó là một điều hoàn toàn đúng đắn (khảo sát của BBMG và GlobeScan). Họ buộc các thương hiệu cần quan tâm tới các vấn đề này, để có thể tìm được tiếng nói chung. Nói cách khác, gen Z hiểu trách nhiệm của bản thân, vai trò của họ trong bức tranh chung trên toàn cầu và muốn hành vi tiêu dùng của mình có sức ảnh hưởng tốt đến với xã hội.

Và quả thật, với tinh thần tích cực mà gen Z lan toả, nhiều thương hiệu đã và đang chuyển mình với những dự án cộng đồng thiết thực và ý nghĩa. Điển hình, có thể kể tới Gucci với chiến dịch "Off the grid". Là một thương hiệu thời trang xa xỉ nhưng Gucci đã quyết định thay đổi mạnh mẽ để tạo sự đồng cảm với gen Z khi ra mắt BST đầu tay với các chất liệu thân thiện với môi trường, và tất nhiên, được gen Z hưởng ứng nhiệt tình.

Không chỉ đặt mình vào một bối cảnh lớn, gen Z cũng rất có ý thức và trách nhiệm với bản thân. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, bên cạnh việc đi làm để kiếm thu nhập, sự tưởng thưởng (đồng lương, sự ghi nhận…), họ muốn làm những việc có ý nghĩa!

Gen Z có thể rất kín tiếng trên MXH, cũng có thể chỉ share về những meme, các video bắt trend tức thời… Điều đó không đồng nghĩa với việc họ không quan tâm đến bản thân. Họ có thể đang âm thầm trau dồi chính mình, hoặc đơn giản hơn, thể hiện mình trên một nền tảng khác. Vì với gen Z, ngoài Facebook còn có Twitter, Instagram, TikTok, LinkedIn… Hãy làm một phép thử nho nhỏ là tạo một tài khoản và lên LinkedIn, bạn sẽ thấy 1 mặt rất khác của gen Z tại đây.

Chỉ với "bản profile rút gọn" trên LinkedIn, bạn đã có thể thấy sự khác biệt hoàn toàn của gen Z so với các gen trước. Dù tuổi đời còn rất trẻ, họ đã nhận thức và trau dồi thêm nhiều kiến thức, kỹ năng ngoài trường lớp, để hướng tới việc trở thành một con người văn minh và thành công ngoài xã hội sau này.

Tinh thần trách nhiệm được thể hiện rõ nét ngay cả trong các kỹ năng, cách ứng xử của họ ngoài đời sống, đơn cử một ví dụ dễ thấy nhất là câu chuyện "đến điểm là dừng trên bàn nhậu". Gen Z không cực đoan loại bỏ đồ uống có cồn, họ hoàn toàn hiểu việc "take a sip" (nhấm nháp) một chút có thể là "mở đầu câu chuyện", là một quy tắc giao tế xã hội hoàn toàn cơ bản và cần thiết, nhất là khi "thế giới phẳng" và bạn có cơ hội làm việc với cả các đối tác nước ngoài. Nhưng họ cũng ý thức được rằng trên "hành trình hiểu về bản lĩnh và trách nhiệm", không thể nào thiếu được kỹ năng nói "không", biết điểm dừng với đồ uống có cồn.

Điều bất ngờ và thú vị hơn nữa, họ tự trang bị kiến thức cho mình theo những cách rất khác biệt, như test sự hiểu biết về đồ uống có cồn với DRINKiQ - bài test thuộc một chiến dịch được triển khai để giáo dục kiến thức về rượu bia, hướng dẫn sử dụng đồ uống có cồn hợp lý, thông qua các bàicâu hỏi Quiz. Và nếu chơi thử, chính bạn cũng sẽ rất ngạc nhiên, rất có thể cả bạn cũng chưa hiểu chính xác hoàn toàn về đồ uống có cồn cũng như khái niệm uống có trách nhiệm đâu nhé! Chẳng hạn như câu hỏi dưới đây, bạn có tin chắc là mình trả lời đúng?

Quả thực, cách gen Z trau dồi kiến thức, kỹ năng để hiểu về trách nhiệm thực sự rất khác biệt, hiện đại, văn minh và thiết thực. Bất ngờ và thích thú hơn, DRINKiQ này đã từng"chu du" khắp 20 quốc gia trên thế giới như Anh, Mỹ, Hàn Quốc, Hungary… và được các gen Z tại đây thích thú chia sẻ, trước khi tới Việt Nam để giúp gen Z Việt tự tin hơn trên hành trình hiểu về bản lĩnh và trách nhiệm. Đặc biệt là khi chơi, bạn còn có cơ hội "rinh" thêm nhiều phần quà hấp dẫn nữa đó!

Vậy thì còn chờ gì nữa? Ngay hôm nay, hãy tự tin bước đi trên hành trình hiểu về bản lĩnh và trách nhiệm, bắt đầu bằng việc trau dồi ngay kiến thức với DRINKiQ nhé!