Thí sinh đi muộn không được vào trường thi, số phút đến muộn khiến dân tình tranh cãi "ỏm tỏi": Công bằng hay quá tàn nhẫn!

Ngày 8 tháng 6, trong kỳ thi tuyển sinh đại học quốc gia tại Trung Quốc (gaokao), một thí sinh tại Phụ Dương đến điểm thi lúc 2 giờ 47 phút – trễ 2 phút so với thời hạn cuối cùng được phép vào cổng. Em bị từ chối, và trước cánh cổng sắt khép lại, người mẹ quỳ gối khóc lóc, cầu xin trong tuyệt vọng: 

“Chỉ trễ có hai phút thôi! Nó đã quét thẻ căn cước rồi mà! Làm ơn cho con tôi vào!”. 

Đầu gối bà trầy đỏ, giọng run vì đau khổ. Tuy nhiên, giám thị vẫn lạnh lùng lắc đầu: 

“Không được. Phải theo đúng quy định”. 

Các phụ huynh xung quanh im lặng, xót xa. Kim đồng hồ trôi qua 2:48 rồi 2:49 – và giấc mơ đại học của một đứa trẻ chính thức bị đóng lại. Ngay sau khi video được đăng tải, mạng xã hội bùng nổ. 

Một bên ủng hộ sự nghiêm khắc của quy định để đảm bảo công bằng, bên kia phẫn nộ vì chỉ vài phút mà đạp đổ cả 12 năm nỗ lực. 

Câu chuyện nhanh chóng trở thành tâm điểm tranh cãi: công bằng phải tuyệt đối đến mức nào? Có thể nào để kỷ luật không đồng nghĩa với tàn nhẫn?

Gaokao – Cỗ máy nghiêm ngặt và áp lực toàn gia đình

Kỳ thi đại học tại Trung Quốc – gaokao – được ví như cỗ máy chính xác tuyệt đối. Buổi thi chiều bắt đầu lúc 3 giờ, và 2 giờ 45 là mốc chặn cổng không khoan nhượng. Bất kỳ ai đến sau đều không được vào, không có ngoại lệ. Điều này không vô lý: trong bài thi nghe tiếng Anh, chỉ một tiếng động bất thường cũng có thể phá vỡ sự tập trung của cả phòng thi. 

Năm 2024, có nơi phải thi lại vì tiếng khoan từ công trình gần đó – đủ thấy tính nghiêm ngặt không phải ngẫu nhiên. Nhưng câu hỏi đặt ra là: nếu một chút ngoại lệ được mở ra hôm nay, liệu ngày mai có người khác viện cớ quên giấy tờ, đến trễ hơn? Một hệ thống chỉ bền vững khi có kỷ luật, nhưng cũng cần cân nhắc yếu tố nhân văn trong thực thi. 

Trong làn sóng tranh cãi, ít người để ý đến tia hy vọng từ công nghệ: một số trường đã thử nghiệm hệ thống xác minh điện tử, chỉ mất vài giây để hoàn tất so với cách truyền thống. Nếu được áp dụng rộng rãi, thí sinh đến lúc 2:46 có thể vẫn vào kịp. Thêm vào đó, nhiều đề xuất được đưa ra như: thêm 5 phút đệm, bố trí phòng thi dự phòng cho người đến sát giờ, hoặc thông báo nhắc giờ tự động. 

Những thay đổi này không làm giảm tính nghiêm túc của kỳ thi, mà là bước đi nhỏ để con người hóa một hệ thống quá lạnh lùng. Bởi vì đằng sau mỗi thí sinh là cả một gia đình đang đặt cược tất cả: cha mẹ dậy từ 4 giờ sáng nấu cháo, đi cùng con đến lớp vì sợ kẹt xe, lo từng bữa ăn giấc ngủ. 

Với họ, gaokao không chỉ là kỳ thi của con cái – mà là cuộc chiến của cả nhà, không có đường lui.

Câu hỏi để lại sau cánh cửa đã khép

Sau kỳ thi, có thông tin rằng thí sinh bị từ chối đã được đưa về nhà trong tình trạng suy sụp. Hình ảnh em và người mẹ quỳ gối khóc lóc vẫn còn ám ảnh hàng triệu người. 

Cánh cửa sắt kia không chỉ ngăn một người vào phòng thi – nó là biểu tượng của ranh giới giữa quy định và cảm xúc, giữa nguyên tắc và lòng người. 

Câu chuyện này không chỉ là hai phút trễ giờ – mà là tiếng vọng của hàng triệu gia đình đang chiến đấu trong âm thầm. Có bao nhiêu người đã từng xếp hàng trước thư viện lúc rạng sáng? Bao nhiêu cha mẹ đặt đồng hồ báo thức lúc 3 giờ để cùng con ôn từ vựng? Bao nhiêu nỗi lo lắng về giao thông, ăn uống, tâm lý… gói gọn trong những ngày thi căng thẳng? 

Gaokao là kỳ thi định đoạt cả cuộc đời đối với nhiều gia đình. Đúng – quy định cần nghiêm để bảo vệ công bằng. Nhưng điều đó không có nghĩa không thể cải tiến. Những thay đổi nhỏ như áp dụng công nghệ xác minh, bổ sung phương án dự phòng, hỗ trợ phương tiện di chuyển hay thông báo nhắc giờ… có thể khiến hàng triệu trái tim bình thường cảm thấy được thấu hiểu hơn. 

"Vì thế, khi cánh cửa kia khép lại, chúng ta cần đặt một câu hỏi lớn hơn: liệu có thể nào để công bằng và lòng người cùng tồn tại, không đánh đổi nhau? Bởi vì thời gian có thể chặn lại bước chân, nhưng không thể ngăn khát vọng hướng về tương lai – nơi mà con người được sống trong một hệ thống công bằng mà vẫn giàu tình thương", trang Sina bình luận 

Theo Sina