Sau sầu riêng, thêm một mặt hàng 'siêu thực phẩm' từ Việt Nam thành đối thủ lớn của Thái Lan - thu hơn 3.500 tỷ từ đầu năm

Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, giá trị xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam trong tháng 2 đã cán mốc gần 73 triệu USD, tăng 41% so với cùng kỳ năm 2024 và đồng thời là mức cao nhất trong cùng kỳ 5 năm qua. Lũy kế trong 2 tháng đầu năm cá ngừ đã thu về hơn 139 triệu USD, tăng 6%.

Xuất khẩu các nhóm sản phẩm cá ngừ tươi, đông lạnh và khô tiếp tục tăng trưởng tốt so với cùng kỳ, tăng 23%. Tong khi đó xuất khẩu cá ngừ chế biến và đóng hộp lại giảm 9%.

Về thị trường xuất khẩu, cá ngừ sang các thị trường chính trong tháng 2 phần lớn đều tăng trừ Italy, Israel và Mexico. Đáng chú ý trong tháng 2 này, xuất khẩu cá ngừ sang các thị trường lớn như Mỹ, EU, Canada hay Nhật Bản đều tăng trưởng ấn tượng.

Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu cá ngừ lớn thứ 5 thế giới xét về kim ngạch, chỉ sau Thái Lan, Ecuador, Tây Ban Nha và Trung Quốc. Hiện chuỗi cung ứng cá ngừ nguyên liệu ở khu vực Đông Nam Á đang có sự dịch chuyển sang Việt Nam, thay vì chỉ có Thái Lan như trước đây. Trước đó trong năm 2024, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ đạt 989 triệu USD, tăng 17% so với năm 2023.

Các chuyên gia dự báo năm 2025 sẽ là một năm đầy thách thức đối với cá ngừ của Việt Nam. Cụ thể, xuất khẩu cá ngừ Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn từ các thị trường nhập khẩu chủ lực như EU và Mỹ.

Quy định về chống đánh bắt bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) tiếp tục là rào cản lớn đối với thủy sản khai thác nói chung, ngành cá ngừ nói riêng. Trong đó, quy định kích thước tối thiểu cá ngừ vằn 0,5m tại Nghị định 37/2024/NĐ-CP vẫn đang khiến cho ngư dân và doanh nghiệp gặp khó trong việc giải bài toán nguyên liệu. Hoạt động xuất khẩu các sản phẩm cá ngừ chế biến và đóng hộp đang bị kìm hãm.

Tương tự, việc Mỹ áp dụng Đạo luật Bảo vệ Động vật có vú ở Biển (MMPA), yêu cầu các quốc gia xuất khẩu hải sản phải chứng minh quy trình đánh bắt không gây hại đến động vật biển và chứng minh những quy định quản lý tương đồng với Mỹ. Phía Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Mỹ (NOAA) mới đây đã đưa ra phán quyết sơ bộ không công nhận Việt Nam tương đương, và có nguy cơ cấm nhập khẩu nhiều loài hải sản Việt Nam từ 1/1/2026 nếu Việt Nam không có động thái kịp thời.

Ngoài ra, Mỹ cũng có kế hoạch mở rộng Chương trình Giám sát Thủy sản Nhập khẩu (SIMP). Cụ thể, chương trình yêu cầu nhà nhập khẩu cung cấp thêm thông tin chi tiết, làm tăng chi phí tuân thủ.

Với kim ngạch xuất khẩu chiếm phần lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam, quy định của MMPA và SIMP có thể gây ảnh hưởng đến ngành thủy sản, thậm chí đe dọa uy tín và vị thế của Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Để vượt qua, ngành cá ngừ cần sự đồng hành quyết liệt từ các cơ quan thẩm quyền và nhà quản lý ngành trong việc hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực giám sát và hỗ trợ ngư dân tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế. Các hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam với các nước sẽ giúp mặt hàng cá ngừ có lợi thế khi xuất khẩu sang các thị trường như EU, UAE, Nhật Bản, Canada…