PGS. TS Nguyễn Phương Mai: "Điểm số, bảng lương, giá hàng hiệu luôn là cái bia để ta ngắm bắn, và hầu hết là bắn trượt"

Hằng ngày, những chiếc tít báo như "khởi nghiệp với 10 triệu đồng, chàng trai trở thành tỷ phú sau 3 năm" hay "bảng thành tích làm nên thương hiệu con nhà người ta của cô nàng 10x" đã đi vào tâm trí chúng ta như 1 lẽ dĩ nhiên. Còn nhiều hơn thế những câu chuyện thành công đi kèm với những con số khủng của lương thưởng, thu nhập, của điểm số, tài sản… Vì sao chúng ta luôn bị ám ảnh bởi điều này?

PGS.TS Nguyễn Phương Mai, tác giả của 2 cuốn sách Tôi là một con lừa và Con đường hồi giáo mới đây đã có những chia sẻ lớp lang, đi từ gốc rễ của vấn đề. Trong đó, PGS.TS Nguyễn Phương Mai đi từ tâm lý so sánh, cảm giác hạnh phúc thực sự là gì đến làm thế nào để vui sống. Trong khuôn khổ bài viết, chúng ta sẽ bàn thêm về tâm lý so sánh, cụ thể là chuyện áp lực con số ở người trẻ.

Chân dung PGS. TS. Nguyễn Phương Mai

Chuẩn mực từ những con số - nhà tù vô hình ám ảnh tâm trí

Như chúng ta đều thấy, thật khó để sống mà không so sánh. Những con số làm tốt nhiệm vụ của nó trong việc cung cấp cho ta cái nhìn khách quan để đánh giá một sự việc, hiện tượng, một quá trình và cả 1 con người. So sánh - theo PGS.TS Nguyễn Phương Mai là một cơ chế sinh tồn. Quan sát, học tập, đúc rút kinh nghiệm và sửa sai là cách chúng ta cùng chung sống, tạo ra giá trị mới và là động lực để phát triển.

Tuy vậy, trong guồng quay của cuộc sống hiện đại, người ta thường bị cuốn vào vòng xoáy hơn thua của những con số, khiến việc so sánh để phát triển bị mất đi ý nghĩa tích cực của nó. Đã đi học thì điểm số phải đứng top, thành tích phải vượt trội. Đã đi làm thì lương phải cao hơn bạn bè, đi du lịch phải check in sang chảnh. Đã tập tành là body phải chuẩn, mông quả đào, bụng có cơ số 11 và vòng eo phải không quá 60. Những con số giúp ta yên tâm hơn, cảm thấy mình có thành tựu và không thua kém ai. Nhưng chính nó cũng xây lên 1 "nhà tù" trong tâm trí, khiến ta chỉ nhìn thấy đường đua thành tích đã mở sẵn mà không nghe, không cảm nhận được những điều mình thực sự muốn, thực sự cần.

Trong chia sẻ của PGS.TS Nguyễn Phương Mai, cô nhận định đây sẽ là 1 quá trình không có hồi kết: "Điểm số, bảng lương, giá hàng hiệu luôn là cái bia để ta ngắm bắn, và hầu hết là bắn trượt". Chạy đua theo những con số vô tình biến chúng ta thành "chiến sĩ thi đua" bất đắc dĩ. Cứ chuyển động không ngừng vì thấy ai cũng chạy mà không phải vì mình muốn thế, và chưa chắc là mình đã thực sự cần.

"Bình thường hóa" ám ảnh con số bằng đầu lạnh, tim nóng

Áp lực từ những con số khiến người ta mất đi niềm vui sống và cảm nhận hạnh phúc. Học cách ứng xử là cách tốt nhất để ta chấp nhận, chào mừng nó, biến nó thành động lực chứ không phải áp lực. Để làm được điều này, điều cốt lõi là bạn phải nắm được cách để giữ cái đầu lạnh và một trái tim nóng.

Đầu đủ lạnh giúp bạn tỉnh táo để biết mình thực sự muốn gì, vững vàng trước áp lực ngoại cảnh để tin tưởng vào lựa chọn của bản thân. Đầu lạnh là cách nhìn nhận vấn đề một cách khách quan, biết phân tích điểm mạnh, yếu để xác định hướng đi ngắn và dài hạn. Khi đó, việc so sánh sẽ trở thành công cụ của chính bạn trong việc thúc đẩy mình trở thành phiên bản tốt hơn - trong trạng thái ý chí độc lập của cá nhân chứ không phải vì ganh đua với ai khác.

Nhưng đầu lạnh để bạn tỉnh táo hơn, chuyên nghiệp hơn là chưa đủ. Niềm vui sống chỉ thực sự đến khi bạn tìm thấy ý nghĩa trong việc mình làm, biết tận hưởng thành quả của bản thân sau những nỗ lực - đó là vai trò của một trái tim nóng. Tim nóng còn là nguồn tiếp nhiên liệu có khả năng tự tái tạo, cho bạn nguồn cảm hứng mỗi ngày để bền bỉ đi cùng ước mơ, đam mê.

Vì chúng ta chẳng sống một mình, nên chuyện ai đó nói ra nói vào, trái quan điểm với mình điều dễ hiểu. Nhưng chỉ cần bạn tin vào bản thân, những trở ngại ấy cũng không thể cản bước bạn tận hưởng cuộc sống theo cách của riêng mình. Đầu lạnh, tim nóng sẽ luôn là bộ đôi cùng song hành, giúp chúng ta xác định được điểm dừng trên đường đua bất tận của sự so sánh. Cũng là bước đầu tiên để tách con số ra khỏi những gánh nặng mà ta gán cho chúng, và cho bản thân.