"Người tàn ác thường hay sống thảnh thơi" dưới góc nhìn tâm lý học hiện đại: Ê nha!

Dưới góc nhìn tâm lý học hiện đại, cụm từ lóng “người tàn ác thường hay sống thảnh thơi” mà giới trẻ thường dùng để mô tả những người gây drama, chơi khăm hay cà khịa người khác mà vẫn vô tư, phản ánh một hiện tượng tâm lý thú vị.

Trong bối cảnh nói vui, “tàn ác” không mang nghĩa tiêu cực nặng nề như trong tâm lý học lâm sàng, mà thường ám chỉ những hành vi gây sốc, hài hước hoặc hơi quá đáng nhưng không để lại cảm giác áy náy. 

Phía sau 2 thái cực đối lập “Tàn ác” và “thảnh thơi”

Trong cách nói lóng, “tàn ác” là từ dùng để chỉ những hành vi như tung tin đồn, đăng story cà khịa bạn bè, hoặc chơi khăm ai đó trên mạng xã hội. Chẳng hạn, một bạn đăng meme chế giễu bạn thân rồi ung dung đi xem phim, không màng đến drama vừa gây ra, sẽ bị gọi là “tàn ác mà thảnh thơi”.

Từ “thảnh thơi” ở đây ám chỉ trạng thái thoải mái, không bị dằn vặt bởi cảm giác tội lỗi hay áp lực từ dư luận. Nó giống như một kiểu “vô tư lự” mà nhiều người trẻ ngưỡng mộ, vì nó thể hiện sự tự tin và không quan tâm đến “lời ra tiếng vào”.

Nhưng liệu những người này có thực sự “thảnh thơi” như họ thể hiện? Tâm lý học cho thấy đằng sau vẻ ngoài vô tư đó là những cơ chế tâm lý phức tạp, từ thiếu đồng cảm tạm thời đến nhu cầu xây dựng hình ảnh ngầu trên mạng xã hội.

Tâm lý học giải thích rằng khả năng “thảnh thơi” sau khi làm điều gì đó ảnh hưởng người khác thường liên quan đến mức độ đồng cảm và nhận thức xã hội. Có hai nhóm người thường được gọi là “tàn ác” trong ngữ cảnh này:

Thiếu đồng cảm tạm thời: Không phải ai “tàn ác” cũng có vấn đề tâm lý nghiêm trọng. Ở độ tuổi trẻ, não bộ vẫn đang phát triển vùng vỏ não trước trán, nơi xử lý các quyết định đạo đức và đồng cảm. Theo Simon Baron-Cohen (2011), kỹ năng đồng cảm cần thời gian để hoàn thiện. Vì thế, một bạn có thể đăng story “cà khịa” mà không nghĩ nó làm bạn mình buồn, đơn giản vì họ chưa nhận ra hậu quả. Sự “thảnh thơi” ở đây không phải do ác ý, mà do chưa ý thức đầy đủ.

Diễn để khẳng định bản thân: Trong văn hóa mạng, tỏ ra “không quan tâm” là một cách để thể hiện cá tính mạnh. Một người gây drama rồi vẫn đăng ảnh đi ăn uống, check-in sang chảnh, có thể đang cố ý xây dựng hình ảnh mình không care” Đây là một dạng cơ chế tự vệ tâm lý giúp họ tránh cảm giác lo lắng hay tội lỗi. Nhưng đôi khi, sự “thảnh thơi” này chỉ là lớp vỏ ngoài, che giấu những cảm xúc bất an bên trong.

Khoa học tâm lý chỉ ra một số lý do khiến người “tàn ác” có thể trông “thảnh thơi” sau khi gây drama vì những lý do sau:

Thiếu cảm giác tội lỗi: Theo nghiên cứu của June Tangney (2007), cảm giác tội lỗi xuất hiện khi ta nhận ra hành vi của mình gây hại. Nhưng nếu một người không quan tâm (hoặc không nhận ra) cảm xúc của người khác, họ sẽ không cảm thấy áy náy. Trong bối cảnh lóng, người “tàn ác” có thể đang sống trong vùng an toàn của riêng mình, không màng đến drama họ gây ra.

Tập trung vào cái tôi: Những người có xu hướng ái kỷ nhẹ thường đặt cảm xúc của bản thân lên trên hết. Họ nghĩ: Mình vui là được, ai quan tâm người khác nói gì?. Điều này giải thích tại sao một số bạn trẻ vẫn ổn dù vừa làm chuyện gây tranh cãi. Họ tìm kiếm khoái cảm tức thì từ hành động của mình.

Môi trường mạng xã hội: Các nền tảng như Facebook hay TikTok tạo ra không gian nơi hành vi "bóc phốt" hay cà khịa người khác được xem là bình thường. Khi cả đám đông cùng “hùa” theo, người gây drama cảm thấy được công nhận, nên càng thích thú hơn.

Có thực sự “thảnh thơi” không?

Dù bề ngoài trông có vẻ rất ổn nhưng cảm xúc của những người gây ra chuyện trên MXH thường không bền vững. Tâm lý học chỉ ra rằng những người liên tục gây tổn thương (dù chỉ là đùa) có thể gặp phải hậu quả: Dù họ cố tỏ ra bình thản song sự trống rỗng trong các mối quan hệ sẽ khiến họ khó hạnh phúc lâu dài. Một số người diễn thảnh thơi để che giấu lo âu. Ví dụ, một bạn đăng story cà khịa rồi cười haha, nhưng trong lòng có thể lo lắng về phản ứng của người khác. Đây là hiện tượng mâu thuẫn nhận thức, khi hành động và cảm xúc thật không đồng nhất.

Trong thế giới mạng, drama có thể quay lại “cắn” người gây ra. Một bài đăng “tàn ác” có thể bị dân mạng “bóc phốt”, khiến người đó mất mặt. Sự “thảnh thơi” ban đầu dễ dàng biến thành stress khi drama leo thang.

Nhìn ở 1 khía cạnh nào đó, “người tàn ác thường hay sống thảnh thơi” là một cách nói vui, phóng đại, để mô tả sự vô tư của ai đó khi gây drama. Nó phản ánh giá trị sống của một bộ phận người trẻ "tôi không care". Tuy nhiên, cụm từ này cũng ngầm cảnh báo rằng nếu “tàn ác” quá đà, bạn có thể bị xem là “toxic”, mất bạn bè hoặc bị cộng đồng mạng quay lưng.