Mất nhiều năm nghiên cứu, các giáo sư tại Đại học Harvard chỉ ra 1 điều mà ai cũng biết thừa!

Bạn có từng nghe câu “con vua thì lại làm vua, con sãi ở chùa thì quét lá đa”? Nếu bạn cho rằng đó chỉ là chuyện dân gian mang màu sắc châm biếm thì… xin chia buồn: một nghiên cứu kéo dài nhiều năm, sử dụng dữ liệu từ hơn 40 triệu người Mỹ, do các chuyên gia tại Đại học Harvard thực hiện, đã cho thấy điều đó là... hoàn toàn chính xác, ít nhất là về mặt thu nhập.

Nghiên cứu Harvard: Càng giàu, càng có cơ hội tiếp tục giàu

Nghiên cứu có tên “Where is the Land of Opportunity?” (tạm dịch: Đâu là miền đất hứa?), được thực hiện bởi nhóm của Giáo sư Raj Chetty, một trong những nhà kinh tế học nổi bật nhất tại Harvard. Nhóm đã phân tích dữ liệu thu nhập liên thế hệ của hàng chục triệu trẻ em và cha mẹ của họ trên khắp nước Mỹ, để trả lời một câu hỏi tưởng chừng đơn giản:

Liệu một đứa trẻ sinh ra trong nghèo khó có thực sự “vượt lên” được không?

Câu trả lời: có, nhưng xác suất cực thấp.

Nếu bạn sinh ra trong một gia đình giàu có, khả năng bạn cũng sẽ giàu có cao gấp nhiều lần so với những đứa trẻ có cùng khả năng, cùng điểm số, nhưng đến từ gia đình nghèo. Và nếu bạn lớn lên ở những khu vực “đẹp mã” hơn, ít phân biệt, trường tốt, ít bất bình đẳng, nhiều gia đình ổn định, khả năng đó còn cao hơn nữa.

Số liệu biết nói: không phải ai cũng “có cơ hội như nhau”

Ở các thành phố như Charlotte (North Carolina), chỉ 4% trẻ em sinh ra ở nhóm 20% thu nhập thấp nhất có thể vươn lên nhóm 20% thu nhập cao nhất. Nhưng ở San Jose (California) – nơi có hệ thống giáo dục và mạng lưới xã hội tốt hơn, tỷ lệ đó là gần 13%. Trung bình toàn nước Mỹ, thu nhập của cha mẹ là yếu tố dự đoán tốt nhất cho thu nhập tương lai của con cái.

Nói cách khác, giấc mơ Mỹ không dành cho tất cả mọi người hoặc ít nhất, không công bằng như người ta vẫn nghĩ.

Vậy cơ hội thật sự đến từ đâu?

Nhóm nghiên cứu Harvard phát hiện ra 5 yếu tố cốt lõi giúp nâng cao cơ hội dịch chuyển xã hội:

- Trường học chất lượng tốt

- Gia đình ổn định

- Ít bất bình đẳng

- Mạng lưới xã hội đa dạng

- Ít phân biệt khu dân cư (theo chủng tộc, thu nhập)

Tóm lại, không phải chỉ học giỏi hay nỗ lực cá nhân là đủ. Môi trường bạn lớn lên, mà cụ thể là túi tiền của bố mẹ bạn quyết định rất lớn đến thu nhập của bạn sau này.

Một điều “ai cũng biết” nhưng vẫn cần chứng minh

Nghe có vẻ như Harvard bỏ ra cả núi dữ liệu và công sức chỉ để nói lại điều mà các bà mẹ châu Á truyền tai nhau từ lâu: “Cố học làm gì, mai kia con nhà nó cũng đi du học, mình thì xin mãi mới được suất học bổng.”

Nhưng chính việc biến điều “ai cũng biết” thành bằng chứng khoa học, bằng số liệu cụ thể, là cách để thúc đẩy thay đổi chính sách. Harvard không chỉ chứng minh sự thật “con nhà giàu dễ giàu hơn”, mà còn chỉ ra rằng với can thiệp đúng, đặc biệt từ giáo dục và cộng đồng thì sự bất công đó có thể được thu hẹp.

Kết luận

Nếu bạn từng nghĩ mình đang chơi một trò chơi mà “người khác được phát bài đẹp ngay từ đầu”, thì… bạn đúng đấy. Nhưng thay vì gục ngã vì cay đắng, có lẽ điều quan trọng hơn là hiểu cuộc chơi và tìm cách viết lại luật.