marzuz và đạo diễn Phương Vũ: Hy vọng chuỗi MV "ả" đặt ra tiêu chuẩn khác về cách làm MV nói chung ở Việt Nam

Là fan nhạc indie, có lẽ không còn xa lạ với marzuz - Trần My Anh. Cô nàng sinh năm 2000, từng nổi đình đám từ lúc mới 16 - 17 tuổi bằng những sáng tác đậm chất tự sự, âm nhạc thể nghiệm vừa độc đáo, vừa cá tính. Là con gái nghệ sĩ Trần Thanh Phương, cháu gái Diva Hà Trần, marzuz được lớn lên giữa tình yêu cháy bỏng dành cho âm nhạc. Xuất phát điểm thuận lợi, có tệp khán giả riêng yêu thích các sản phẩm độc lập, nhưng phải đến năm 24 tuổi, marzuz mới đánh dấu tư cách nghệ sĩ âm nhạc chuyên nghiệp với album đầu tay tự sáng tác - mang tên “ả”.

Tháng 11/2024, “ả” ra mắt, là sản phẩm kết hợp của marzuz với đội ngũ Antiantiart. marzuz cùng music producer maiki, đạo diễn Phương Vũ và tổ đội sáng tạo chất nhất hiện nay cùng tạo ra một đại dự án có quy mô khủng so với một tân binh. “ả” là tiếng lòng của marzuz sau những đổ vỡ, đau khổ và cả chữa lành trong tình yêu. Album của marzuz như một cuốn tự truyện có đầy đủ nội dung, được Antiantiart kiến tạo nên 9 MV có dung lượng như một bộ phim điện ảnh hoàn chỉnh. Khán giả chờ đợi marzuz những năm qua được chiêu đãi bữa tiệc thanh - sắc mãn nhãn, đã tai, phải gật gù công nhận tâm huyết và tài năng của nữ ca sĩ trẻ.

Album “ả” nhanh chóng nhận được sự ủng hộ, công nhận từ khán giả yêu nhạc. Sản phẩm nhận về 2 đề cử ở hạng mục Giải trí bao gồm Album của năm, MV của năm của WeChoice Awards 2024. marzuz cũng xuất hiện ở bảng đề cử Rising Artist, minh chứng cho một năm bứt phá ở vị trí ca sĩ chuyên nghiệp. Cũng tại đây, marzuz cùng bố Thanh Phương, cô Hà Trần và ông Trần Tiến mang đến sân khấu “Trần Gia nhã nhạc”, kết nối 3 thế hệ nghệ sĩ nổi bật của nhạc Việt.

Gặp gỡ marzuz và Phương Vũ sau khi cả hai hợp tác cho ra 9 MV “ả”, chúng tôi hiểu hơn về tâm niệm làm nghề một cách thuần khiết của những người trẻ. Hiếm có bộ đôi nghệ sĩ - đạo diễn hình ảnh nào ăn ý như marzuz và Phương Vũ hiện tại. Bộ đôi hướng đến những mục tiêu cao hơn giá trị vật chất trong nghệ thuật.

Sau hơn 6 năm vắng bóng, marzuz mới trở lại, tung luôn album đầu tay mang tên “ả” vào tháng 11/2024. Phải mất tới 6 năm, khán giả mới được thấy marzuz hoạt động mạnh mẽ trở lại với âm nhạc, vì sao lại lâu tới vậy?

marzuz: Tôi và maiki chuẩn bị album này chỉ trong vòng 1 năm, từ thời điểm bắt đầu cho đến khi ra mắt mọi thứ. Khá là nhanh. Có nhiều vấn đề giữa tôi và âm nhạc trong rất nhiều năm. Tôi không biết rằng liệu mình có thể tiếp tục được không, bị thiếu cảm hứng trong cuộc sống. May mắn là mình được anh Trung Bảo - bạn chung của mình và maiki kết nối. Anh dẫn hai đứa đi ăn, mấy bữa đầu chẳng nói năng được gì cả. Nhưng khi vào studio, mọi thứ đã khác. Ban đầu tôi bảo maiki “anh làm cho em 3 bài hát thôi, đủ đi diễn là được”, thế mà lại thành 9 bài hát. Đó là quá trình rất vui. Chúng tôi đã cùng nhau tìm tòi, học hỏi, tìm giải pháp, làm những thứ khá mới với chính mình.

Tại buổi họp báo ra mắt album “ả”, Phương Vũ có chia sẻ rằng khi nghe album này, bạn quyết định phải làm một thứ gì đó xứng đáng với nó. Từ đâu mà bạn lại có cảm nhận như vậy?

Phương Vũ: Tôi là người chứng kiến quá trình marzuz và maiki làm nhạc từ đầu. Bản thân tôi rất thích nhạc marzuz, thường nghe các bài “sến sến” buổi tối như mai, Nếu,... Mọi thứ diễn ra rất tự nhiên. Trùng hợp thời điểm ấy tôi và maiki cùng phát triển studio trong Antiantiart, chưa cần nói gì nhiều, chỉ cần maiki làm thì tôi làm. Chắc chắn những gì tôi làm, đều đặc biệt. Nhất là khi làm cùng anh em thì đương nhiên phải làm cho căng.

Thông thường nghệ sĩ đến làm nhạc thường sẽ có cả quân đoàn, cả team, ekip. marzuz thì không. marzuz là trường hợp rất khác, rất thuần khiết.

Với Phương Vũ, marzuz là cô em gái như thế nào? So với những nghệ sĩ cùng thế hệ marzuz hiện tại, điểm khác biệt của marzuz là gì? Đâu là lý do khiến anh quyết định tất tay, thậm chí là đầu tư lỗ để cùng marzuz làm 9 MV như một bộ phim?

Phương Vũ: Để anh khen em nhé (cười). Một cô cái có ngoại hình rất xinh, một cô gái rất chăm chỉ, nhiều cảm xúc,... Nói vậy chứ để hiểu marzuz là người như thế nào thì hãy xem MV và nghe nhạc. Tôi không nghĩ xem marzuz là người thế nào, nếu thiếu thì tôi bù, phải làm cho xong và tốt. Trong quá trình làm album có những lúc khá khó khăn, như là bạn ấy bị ốm, thì tôi bảo “Đừng ốm, có ốm thì truyền nước đi, vì tất cả mọi người đều ở đây vì em”. Cô gái nhẹ nhàng như marzuz, tôi đã thấy em ấy khóc vài lần. Nhưng cuối cùng cái mình hướng đến là tác phẩm, nên trong lúc ấy không cần quá cảm xúc với nhau.

Điểm kết của tác phẩm là điều cuối cùng tôi nghĩ đến, lỗ hay lãi, đều không quan trọng. Tôi quan niệm cả tôi và marzuz đều là nghệ sĩ, sáng tạo nên sản phẩm này. Đó là sản phẩm của tôi, đầu tư vào là chuyện đương nhiên.

Và đây là Antiantiart, nên sản phẩm sẽ phải có 1 tiêu chuẩn nhất định. Tôi coi âm nhạc mà marzuz và Maiki làm ra là chất liệu cảm xúc đầy đủ, có yếu tố để khai thác thành 1 tác phẩm hoàn chỉnh, không chỉ là 1 MV, 1 bài nhạc. Chuyện tiền nong không phải là chuyện quá quan trọng. Chứ nếu để tính cụ thể, tiền công của tất cả mọi người, của tôi, thì đó là khoản tiền khổng lồ. Nhưng chúng ta không so sánh như thế. Cái cuối cùng mọi người nhìn lại là cảm xúc sau sản phẩm đấy.

Cả marzuz và Phương Vũ đều là nghệ sĩ có cái tôi rất mạnh và rất khác biệt. Nên chắc chắn sẽ có những lúc 2 cái tôi ấy “va vào nhau”. 2 bạn đã cùng nhau vượt qua những tình huống căng thẳng đó như thế nào?

marzuz: Trước khi đi quay, mọi người đều bảo tôi anh Phương cục tính lắm đấy. Nếu mà làm gì đó không được là anh không đạo diễn nữa đâu…

Phương Vũ: Không đúng nhé (cười). Anh chưa bao giờ bỏ MV nào nếu nó đã process.

marzuz: Nhưng giờ nghĩ lại thì đâu có gì đâu, mọi người đều tâm huyết với sản phẩm của mình. Tôi đã chuẩn bị tâm lý, nhưng thực ra anh Phương nhẹ nhàng lắm. Anh bảo là “anh ốm thì được, em không được đâu”, anh không mắng mình. Bước vào dự án này, nhìn đoàn quay rất nhiều người đều vất vả, bản thân tôi luôn cố gắng để không làm mất thời gian, làm sao để mọi người không vất vả hơn nữa. 

Bản thân tôi khi tìm đến một nghệ sĩ khác cùng làm, thì tôi hoàn toàn tin tưởng người ấy. Tôi tin sự cộng hưởng chứ không phải là cái tôi của ai cao hơn. Chúng ta tin nhau, cùng nhau làm nên những thứ đẹp đẽ. Từ đầu dự án, kể cả âm nhạc, thì nó luôn là “anh phải tin em, em phải tin anh”. Khi anh Phương đưa cho tôi ý tưởng MV, tôi chẳng hiểu gì cả. Nhưng mọi thứ đều ok. Tôi luôn cố gắng để giúp mọi người thực hiện tầm nhìn chung ấy. Tôi không có sự hối tiếc nào cả. Đối với tôi, “ả” chưa bao giờ là một mình tôi, tôi chỉ là một cái tên thôi. Nó là công sức, tâm huyết của rất nhiều người đã làm dự án này.

Phương Vũ: marzuz rất trách nhiệm, tôi tin em 100%... Buổi shoot này rất phức tạp. Nói một cách đơn giản thì chúng tôi có quá ít chi phí cho chừng ấy ý tưởng. Nên mọi kế hoạch đều phải cực kỳ chi tiết. Như bài ảo ảnh, để làm ra đoạn loop, thì tôi phải làm ra tận mười mấy lựa chọn, đo từng bước chân của marzuz, tính làm sao để mọi bước đi, tốc độ không được quá nhanh hay quá chậm. Mọi thứ phải tính toán để tiết kiệm tiền, siêu chặt chẽ. Chúng tôi chỉ có 5 ngày quay. Tôi đã đi khảo sát từ Vũng Tàu đến Phan Gia, Phan Thiết, làm sao để có cụm bối cảnh phù hợp, rồi phải xin để được phép quay, sau đó còn thay đổi kịch bản. Đó là quá trình rất căng thẳng. 

Trong quá trình làm nghề của tôi, lâu lắm rồi tôi mới có cảm giác “không chắc chắn” về một project đến mức vậy. Nó quá khó bởi khối lượng quá nặng. Ngày đầu tiên on-set 24 tiếng, tôi còn bị sốt siêu vi, nằm luôn trên set.

Tôi không nói chúng tôi giỏi, nhưng đó là rất nhiều kiến thức cho một điểm nhỏ. Đó là cơ hội để vượt lên level mà chúng tôi vẫn làm. Đáng tự hào. Tin nhau là một chuyện, mà chúng tôi còn rất chuyên nghiệp. Đội ngũ làm việc cho marzuz là tất cả những người giỏi nhất của Antiantiart, tất tay cho sản phẩm. Tính ra mọi người đều lãi, rất khó để có một sản phẩm như thế trong đời. Tôi không dám nói đây là MV khủng nhất, nhưng tôi hi vọng nó đặt ra tiêu chuẩn khác về cách làm music video nói chung ở Việt Nam. Toàn bộ cá tính nghệ sĩ được thể hiện thông qua một cách kể khác. Khó có album nào có sự liền mạch, tính tự sự cao như của marzuz. marzuz và maiki đã làm được một điều là có dòng cảm xúc, mình chỉ cần theo như thế thôi. Đó là điểm chạm rất tốt để làm 1 sản phẩm hoàn thiện như thế. Và có rất nhiều người tốt giúp.

Khi chỉ nghe nhạc, “ả” mang đến một cảm giác rất nữ tính, nhưng marzuz qua sự nhào nặn của Phương Vũ thì lại đối lập hoàn toàn cùng hình ảnh gai góc, quật cường. Điều tạo ra sự đối lập này là gì?

Phương Vũ: Ý tưởng về chữ “ả” của marzuz rất hay ho. marzuz giải thích rằng, từ “ả” là một từ rất phụ nữ nhưng trong tiếng Việt cổ là từ nói về phụ nữ không hay lắm. Kiểu một người phụ nữ mềm mại, nhưng truân chuyên. Và nó rất đẹp, chữ “ả” trông như người phụ nữ đang ngồi, marzuz cũng mô phỏng dáng ngồi này trong MV. Ả là một phụ nữ mềm mại, nữ tính nhưng không phải là người trẻ, thơ ngây, mà đã trải qua nhiều cơn bão để có được sự nữ tính ấy. 

marzuz: Album này là cách để tôi tìm hiểu về tính nữ của mình. Với tôi, tính nữ và nữ tính không nhất thiết là một. Một người phụ nữ có rất nhiều cung bậc cảm xúc, tôi đã khai thác những khía cạnh đó tự nhiên, con người nhất có thể. Ví dụ như một người phụ nữ tức giận, buồn, hận thù. Đó đều là những khía cạnh rất gai góc. Những MV này cho tôi sự cân bằng mà có thể là tôi chưa làm được một cách trọn vẹn qua nhạc. Trong 8 MV và 1 visualizer, cô ấy đã tức giận, nhảy múa, yêu, buồn, hận thù. Antiantiart và anh Phương đã khai thác điều đó rất tốt. Tôi cảm thấy mọi người rất hiểu mình.

Đã đầu tư như vậy, điều mà Phương Vũ và marzuz kỳ vọng nhận lại ở sản phẩm lần này là gì? Khi đọc những lời nhận xét về “ả”, mọi người nghĩ mình đã thành công ở mức độ nào rồi?

Phương Vũ: Rất tôn trọng khán giả khi mọi người đã ủng hộ chúng tôi. Nhưng không có gì là chắc chắn khi làm một tác phẩm. Tác phẩm này không dành cho định hướng thiên về marketing. Đơn thuần là khi tác phẩm sinh ra, có đời sống riêng của nó. Đến cuối, nó đã có cảm xúc thật, chúng tôi trải nghiệm quá trình làm việc đáng nhớ. Tôi chắc chắn nó là một sản phẩm tốt. Tôi không muốn quan tâm quá nhiều đến việc người khác nghĩ gì, viral hay không. Còn rất nhiều yếu tố khác, tôi thấy nhạc hay mà. Đôi khi mình replay 1 ca khúc hay nhưng không nổi tiếng. Tôi chắc chắn những gì chúng tôi làm ra có đầy đủ trình độ và tâm huyết trong đấy.

marzuz: Ngay từ khi làm nhạc với maiki, tôi đã biết luôn có thể những sản phẩm này ở thời điểm ra mắt sẽ được đón nhận thế nào. Anh em chúng tôi luôn nói với nhau rằng “em mong album này sẽ đến được với người cần nó”. Có một điều chúng tôi dám chắc, đó là rất chân thành trong quá trình làm sản phẩm này, hết lòng với nó và đã sử dụng nó như một cách để phát triển hơn. Nhờ album này, chúng tôi đã vực lại được một chút về niềm tin, đam mê với âm nhạc. Album này chữa lành cho tôi rất nhiều, sẽ có người hiểu, đồng cảm, tìm được thế giới của họ trong “ả”. Đó là thành công với bản thân tôi.

Với nhiều người, marzuz không phải một nghệ sĩ mới. Bạn đã được fan nhạc biết đến từ những năm 2016 - 2018 với màu nhạc riêng biệt, nhưng đến hiện tại bạn mới debut với album đầu tay. Cảm giác thế nào khi quay trở lại vạch xuất phát, “tái sinh” như một tân binh của nhạc Việt? 

marzuz: Lúc nào tôi cũng đặt bản thân ở vạch xuất phát. Ở vị trí này, tôi mới được làm âm nhạc một cách thuần khiết và chân thành nhất. Tôi sẽ như một đứa trẻ mới sinh ra, học mọi thứ từ đầu, tìm ra góc nhìn mới. Đương nhiên về mặt con người - My Anh không thể tái sinh được, nhưng marzuz có thể. Bản thân tôi cần suy nghĩ “khi nào cũng là vạch xuất phát”. Ngày xưa tôi có thể rất muốn chiến đấu với chính mình. Nhưng giờ không, tôi muốn biến thành người khác luôn. 

Năm qua, chương trình thực tế về âm nhạc rất bùng nổ, giúp nhiều nghệ sĩ trẻ một bước thành sao. marzuz có nghĩ đến việc sẽ tham gia một chương trình vào năm nay? Lời khuyên mà Phương Vũ muốn gửi đến cô em gái, trước khi marzuz có những bước tiến tiếp theo trong sự nghiệp?

marzuz: Ở thời điểm hiện tại tôi chưa sẵn sàng để tham gia chương trình thực tế. Bởi điều này đòi hỏi rất nhiều yếu tố, sự cứng cáp, các góc cạnh của việc làm nghệ sĩ. Đây mới là sản phẩm debut của tôi, tôi muốn có nhiều thời gian hơn tìm hiểu bản thân. Nên thời điểm này có lẽ là chưa làm gì đâu.

Phương Vũ: Chân thành mà nói thì marzuz khó để đi theo định hướng chung như mọi người, vì cảm xúc của marzuz rất “raw”. Khi em cảm thấy gì, thì nó thể hiện rất rõ ra âm nhạc. Một người nhạy cảm, thuần khiết như thế trong âm nhạc, thì mình cứ tập trung nâng cấp lên thôi đừng chạy theo 1 template nào có sẵn, bởi marzuz không phải kiểu phát triển như vậy.

Xuất phát điểm trong gia đình có bề dày âm nhạc như Trần Gia, trước sự thành công biểu tượng của cô mình - Diva Hà Trần và truyền thống của gia đình, nơi mà từ ông nội, bố, đến bác của marzuz đều là nhạc sĩ, nghệ sĩ âm nhạc nổi tiếng. Bạn từng viết “thật khó để lớn lên giữa bao nhiêu cái bóng đã quá quen”, bạn có áp lực việc phải tiếp nối truyền thống gia đình không?

marzuz: Khi còn bé, có lẽ tôi có suy nghĩ khác. Nhưng hiện tại, lớn hơn, ngẫm lại tôi chỉ thấy biết ơn vì đã được sinh ra trong gia đình này. Có lẽ kiếp trước tôi đã đòi rất nhiều lần để được làm con của bố mẹ. Sinh ra trong gia đình như thế, mặc định là tôi có tình yêu với âm nhạc. Tôi có nhiều sự may mắn khi 7, 8 tuổi thích đánh đàn, ở nhà có sẵn đàn. Luôn có người để mình quan sát “học mót”. Làm nghệ sĩ, nhu cầu tìm cái tôi rất lớn. Bố mẹ tôi luôn ủng hộ điều đó. Tất cả những sản phẩm tôi ra mắt, bố mẹ đều xem. Em gái tôi hát suốt ngày. Đó là một đặc ân mà tôi có được. Tôi thực sự không áp lực đâu, vì mỗi thế hệ mỗi khác. Tôi học được nhiều thứ từ bố, từ cô, từ gia đình nhưng marzuz là một bản thể rất khác.

Phương Vũ: Trong buổi họp báo ra mắt album ả, tôi hơi sợ vì có bố mẹ marzuz tham dự. marzuz rất thật, bạn ấy chưa bao giờ thể hiện như thế. Hôm ấy thứ tôi để ý nhất là cảm xúc bố mẹ marzuz, và rất cảm động. Họ thực sự là những người ủng hộ con hết mình, không đặt ra giới hạn rằng “phải thế này” hay “phải thế kia”. Họ chỉ quan tâm con họ có đi đúng hướng hay không, mọi người có đối xử tốt với con họ hay không. Những cảm xúc ấy rất thuần khiết.

Rõ ràng, xuất phát từ cái nôi âm nhạc sẽ mang đến cho nghệ sĩ trẻ như bạn rất nhiều cơ hội. Bạn cảm thấy thế nào khi công chúng soi xét bạn với tiêu chuẩn cao hơn, vì là “con gái người này”, “cháu gái người kia”?

marzuz: Tôi nghĩ tôi có đủ cá tính riêng để mọi người không nhắc đến gia đình. Cách thức tôi theo đuổi âm nhạc rất khác bố và cô ở thế hệ trước.

Phương Vũ: Chẳng có gì để so sánh cả. Khác nhau mà. 

Đâu sẽ là điểm chạm mà Phương Vũ quyết định sẽ hợp tác cùng một nghệ sĩ? Sự khác biệt giữa sản phẩm thương mại và sản phẩm anh làm cùng nghệ sĩ là gì?

Phương Vũ: Tôi có một công thức khá đơn giản cho bản thân: tiền, danh tiếng, cảm xúc, tình cảm. Đặt lên bàn cân, dự án mà có một trong bốn yếu tố rất mạnh, ví dụ như rất nhiều tiền, rất nhiều danh tiếng hay rất nhiều tình cảm, tôi sẽ làm. Tôi có sự lựa chọn riêng cho mình. Và điều mà tôi nhìn nhiều nhất chính là tầm nhìn của nghệ sĩ ấy. Tôi không nghĩ mình là “người làm video”, mà cũng là một nghệ sĩ. Tôi phải cân nhắc xem có phù hợp không, sau khi đánh đổi thời gian để làm, có tạo được tác phẩm có giá trị hay không.

Ngành hình ảnh ở Việt Nam không phát triển như các nước khác, rất khó để so sánh. Là nghệ sĩ hình ảnh, nếu chỉ muốn làm theo ý mình, chắc chắn chúng tôi không tồn tại được. Phải có những dự án thương mại. Khi làm thương mại tôi chỉ nghĩ đơn giản thôi, đã là sản phẩm của mình, phải có tiêu chuẩn của Antiantiart. Đã nhận làm quảng cáo, thì làm cho căng vào. Thời gian đó không bị bỏ phí. Để phát triển, thì phải làm tác phẩm thương mại như tác phẩm riêng của mình.

Tôi không muốn chỉ mặc mãi một cái áo là “đạo diễn Hip-hop” hay “đạo diễn nghệ”. Tôi chỉ đơn giản là sản phẩm nào tôi làm sẽ có tính cá nhân trong đấy. Tôi không phân biệt sản phẩm thương mại hay sản phẩm cho nghệ sĩ. Thường dự án thương mại đến với Antiantiart đều muốn cài cắm tính cá nhân trong đó. Thực ra làm cho nghệ sĩ cũng là thương mại. Bản thân music video, từ music đi trước. MV là để quảng bá cho nghệ sĩ, luôn phải đi theo âm nhạc.

Cám ơn marzuz và Phương Vũ vì cuộc trò chuyện!