"Không xu dính túi" nhưng Gen Z lại là thế hệ tiêu dùng thông minh

Lựa chọn lối sống không tiền mặt

Thế hệ Gen Z, những người sinh ra từ giữa những năm 1990 đến đầu những năm 2000, đang dần trở thành lực lượng tiêu dùng chi phối thị trường. Khác với các thế hệ trước, Gen Z thích sử dụng công nghệ hơn và có xu hướng lựa chọn thanh toán bằng phương thức kỹ thuật số thay vì tiền mặt.

Số liệu được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố cho thấy giao dịch thanh toán qua mã QR ngày càng phổ biến tại Việt Nam, trong khi giao dịch ATM đang giảm cả về số lượng và giá trị. Theo đó, giao dịch qua kênh Internet trong 5 tháng đầu năm 2023 tăng 75,54% về số lượng giao dịch, mức tăng giao dịch qua kênh di động tăng 64,26%. Đáng chú ý, giao dịch qua mã QR tăng trưởng lần lượt 151,14%.

Lý do chính khiến nhiều người đặc biệt là các bạn trẻ chọn không mang theo tiền mặt là sự tiện lợi. Họ có thể dễ dàng thanh toán các khoản chi tiêu nhỏ hàng ngày như cà phê, ăn trưa chỉ bằng một cú chạm điện thoại thông minh. Ngoài ra, thanh toán không dùng tiền mặt giúp tránh việc mất tiền và bị đánh cắp.

“Mình không có lý do gì để sử dụng tiền mặt, vì bây giờ những tiệm hay hàng quán ven đường, các xe đẩy bánh mì, hủ tiếu,... cũng đã có gắn mã QR Code để thanh toán”, Huy Tân một bạn trẻ sống tại khu vực quận 7 đã từng chia sẻ như vậy khi được hỏi về lý do lựa chọn lối sống “không tiền mặt”.

Xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng phổ biến trong giới trẻ. Các nhà nghiên cứu dự đoán đến năm 2025, tiền mặt sẽ chỉ chiếm 18% tổng giá trị các giao dịch tại các cửa hàng bán lẻ. Điều này cho thấy thói quen chi tiêu sẽ tiếp tục thay đổi theo hướng số hoá.

Cách tiêu dùng thông minh khi không có tiền mặt

Sự dịch chuyển từ tiền mặt sang thanh toán kỹ thuật số phản ánh cách Gen Z cân nhắc chi tiêu theo một hướng khéo léo hơn. Ưu điểm của các giao dịch không tiền mặt là lịch sử giao dịch được ghi lại rõ ràng, dù bạn thanh toán qua thẻ hay qua chuyển khoản, QR Code,... Qua đó rút gọn được việc ghi chú lại những khoản chi tiêu hàng ngày.

Đối với những bạn trẻ đã quen với việc lập kế hoạch và ngân sách cho chi tiêu. Dựa theo lịch sử thanh toán, số lượng tổng số tiền đã được chi ra trong tháng. Khi thanh toán bằng tiền mặt, người trẻ dễ bị chi tiêu thiếu kiểm soát dẫn đến hết tiền mà không biết đã chi vào đâu. Trong khi đó, các phương thức thanh toán kỹ thuật số như thẻ ngân hàng, ví điện tử giúp họ dễ dàng theo dõi các khoản chi và không vượt quá khả năng.

Sự khéo léo còn được thể hiện qua các mà Gen Z “săn khuyến mãi”, phần lớn các ngân hàng và các ứng dụng ví điện tử thường xuyên tung ra các gói ưu đãi, giảm giá,... nhằm kích thích nhu cầu mua sắm của người dùng. Nếu như sử dụng tiền mặt, thì những ưu đãi này chắc chắn sẽ không bao giờ xuất hiện, nhưng ở chiều hướng ngược lại lựa chọn thanh toán không tiền mặt và tận dụng các khoản ưu đãi sẽ có thể vừa giúp tiêu dùng mà vẫn tiết kiệm.

Đối với thẻ tín dụng từ ngân hàng, hình thức khuyến mãi phổ biến là hoàn tiền, với các ứng dụng thanh toán như Viettel Money thì ưu đãi đến từ các gói voucher giảm giá khi mua sắm trực tuyến, thanh toán hóa đơn tiền điện, đóng học phí hoặc đơn giản là đặt đồ ăn.

“Mình thường xuyên đặt đồ ăn và mua vé xem phim sau đó thanh toán qua ứng dụng ví điện tử, các khuyến mãi thì thường dao động khoảng 10% đến 15%, đôi lúc sẽ có cao hơn. Nếu so ra con số, thì mỗi lần mua sắm có thể tiết kiệm không nhiều. Nhưng vì đây là các chi tiêu định kỳ và khi cộng tổng lại cuối tháng, mình cũng sẽ tiết kiệm được con số khá khá, mà nếu chi bằng tiền mặt sẽ không được như vậy”, Tường Vy, cô gái sinh năm 2003 chia sẻ.

Tuy nhiên, việc chi tiêu và quản lý tài chính cá nhân vẫn phụ thuộc rất nhiều vào kỹ năng quản lý tài chính của mỗi người. Lựa chọn phương thức thanh toán không tiền mặt có nhiều lợi ích là như vậy, nhưng nếu không chủ động quản lý các khoản thu chi hợp lý thì cũng rất dễ lâm vào cảnh “trắng tay” hoặc tệ hơn là vướng vào các khoản nợ với công ty tài chính, ngân hàng.

Theo như Gia Hân chia sẻ: “Sử dụng thẻ tín dụng thì rất thuận tiện, nhưng theo em thì vẫn nên tự cân đối giữa các khoản chi và thu nhập, không nên để chi tiêu vượt quá thu nhập hàng tháng. Nếu không khéo rất dễ bị vướng nợ với ngân hàng, lúc đó việc bị thu phí phạt hoặc chịu lãi suất tín dụng là điều không thể tránh khỏi”.

Có thể thấy, công nghệ ngày càng phát triển đã giúp thay đổi dần thói quen sử dụng và thanh toán đặc biệt là với nhóm người dùng trẻ Gen Z luôn nhạy bén với những điều mới mẻ. Lựa chọn lối sống không tiền mặt là cách để tận hưởng công nghệ và hướng đến cuộc sống tiện nghi hơn.

Tuy nhiên, để trở thành một người có cách tiêu dùng thông minh, không chỉ dựa hoàn toàn vào công nghệ, Nếu không có kế hoạch và kiểm soát chi tiêu hợp lý, việc sử dụng các phương thức thanh toán không tiền mặt có thể sẽ tạo thêm vấn đề ngoài ý muốn.