Khơi gợi lại cả một bầu trời ký ức với những bức ảnh Tết xưa

Nếu Tết xưa là một bức tranh thì những mảnh ghép quan trọng nhất là những bức ảnh Tết hiếm hoi mà các gia đình nâng niu, gìn giữ đến tận bây giờ. Nước ảnh đã cũ, sắc ảnh đã mờ nhưng mỗi lần xem lại là phong vị Tết đích thực, tươi đẹp, rộn ràng và đầy màu sắc lại hiện về, khiến người ta nhớ nao lòng về những cái Tết xưa với hương vị giản dị mà gần gũi – điều mà dường như đang dần phai nhạt theo năm tháng.

Thú chụp ảnh ngày Tết

Những bức ảnh gia đình Việt Nam từ đầu thế kỷ 20 với nước ảnh đen trắng được cắt mép cẩn thận rồi xếp ngay ngắn trong các cuốn album gia đình, nhiều nhất luôn là ảnh chụp ngày Tết. Nhà khá giả sẽ mời thợ về chụp một cuộn phim, rửa ra được 2-3 chục "pô" tùy loại phim, nhà nghèo thì vài ba tấm.

Trong ký ức của nhiều người người Hà Nội thế hệ 8x, 7x trở về trước, chụp ảnh ngày xuân là một "tiết mục" không thể thiếu mỗi dịp Tết đến xuân về. Thời mà 1 bức ảnh còn "đắt đỏ" so với thu nhập, người ta chỉ đi chụp ảnh vào những dịp vô cùng trọng đại, mà việc cả nhà quây quần bên nhau, đi chơi Tết ở trung tâm Thủ đô chắc chắn là một dịp như thế.

Chụp ảnh ngày Tết, là ghi lại khoảnh khắc sum vầy, là cảnh trẻ con cười toe trong quần áo mới, cảnh người lớn cười rạng rỡ, tình tứ bên nhau hay cảnh cả gia đình cùng du xuân trên phố… Trong ảnh, ai cũng tạo dáng ở tư thế đẹp nhất, cười tươi nhất, bên cành đào, cành quất, bên người thân yêu của ngày đầu năm... Những bức ảnh ấy đã trải qua nhiều thăng trầm, trở nên vàng và cũ kỹ theo thời gian. Nhưng cảm giác mỗi khi nhìn ngắm lại thì không gì có thể miêu tả được.

Một "pô" ảnh Tết xưa chuẩn đẹp còn phải có chút "phông nền" là vài ba chiếc xe cub xanh - đỏ được xem là "oách" nhất lúc bấy giờ. Góc ảnh nhất định phải có dòng chữ ghi ngày, tháng và mùa xuân năm nào. Góc máy quen thuộc của các bác thợ ảnh Bờ Hồ là cảnh nền linh vật năm mới rất to dựng ở đền Ngọc Sơn, hướng ra phía Tháp Rùa.

Năm mới mà không có quần áo mới, không được lên Bờ Hồ chụp ảnh thì đối với nhiều người ở Hà Nội và các vùng lân cận là chưa được đi chơi xuân. Hà Nội từng có "nghề chụp ảnh dạo" ở Hồ Gươm cũng là từ đó.

Thời hoàng kim của những bác thợ ảnh Bờ Hồ

Chiếc máy ảnh cơ ngày xưa là cả một gia tài, có thể ví như chiếc ô tô bây giờ. Nhưng thời hoàng kim của nghề chụp ảnh dạo, nhiều bác thợ ở Bờ Hồ có thể kiếm tới 3-4 chỉ vàng mỗi ngày.

Giờ đây, khi những chiếc điện thoại chụp ảnh trở thành vật dụng cá nhân hầu như ai cũng có, nghề chụp ảnh dạo dần dần bị xã hội lãng quên và cũng không mấy người làm cái nghề "xưa cũ" này. Mọi người không còn dáo dác tìm kiếm những người thợ chụp ảnh dạo quanh Bờ Hồ. Có chăng một vài người còn chụp ảnh dạo vào dịp Tết với dịch vụ rửa và lấy nhanh tại chỗ, nhưng họ lọt thỏm giữa một rừng những cô cậu 9x, 10x bấm máy ảnh hay điện thoại "selfie" lia lịa rồi lại hì hụi chỉnh sửa, nghĩ "caption" để chia sẻ trên mạng xã hội. Ngày Tết cứ thế trôi qua với những kỷ niệm, khoảnh khắc cóp nhặt trên mạng xã hội để "ngày này năm sau" sẽ được nhắc lại. Những cuốn album ảnh cũng theo đó mà mất dần trong đời sống công nghệ số.

Chẳng thế mà khi giới trẻ nghe chuyện ông bà, bố mẹ từng thuê thợ về chụp ảnh ngày Tết hay lục lại những bức ảnh hoen ố cách đây vài chục năm của gia đình cứ như nhìn vào cổ tích.

Nhưng khác với những bức ảnh lưu trong điện thoại hay trên mạng xã hội, cảm giác gia đình cùng ngồi bên nhau đi tìm cả lại "một trời thương nhớ" qua những bức ảnh được in ra cách đây 10-20 năm là một điều rất trân quý.

Cũng như những bức ảnh đó, những thước phim tài liệu màu Ký ức Việt Nam khiến người xem bồi hồi xúc động như tìm thấy mình trong đó dù gương mặt trên phim chẳng thân quen với họ. Bởi đó là hình ảnh về một thời họ đã yêu và đã sóng.