Khoa học và công nghệ - nền tảng bứt phá cho ngành thủy sản Việt Nam

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong nghiên cứu và đào tạo thủy sản

Phát biểu tại sự kiện, Tiến sĩ Nguyễn Công Tiệp – Phó Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam nhấn mạnh: "Hội nghị không chỉ là diễn đàn để chia sẻ tri thức khoa học mà còn là hoạt động thiết thực cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia".

"Đây là cơ hội quý để đội ngũ giảng viên, nghiên cứu viên và sinh viên giao lưu học hỏi, cùng nhau hình thành các nhóm nghiên cứu, lan tỏa tinh thần sáng tạo và thúc đẩy sự gắn kết trong cộng đồng khoa học thủy sản Việt Nam", ông Tiệp chia sẻ.

Năm nay, Hội nghị nhận được hơn 180 bài báo khoa học gửi về từ khắp cả nước. Trong đó, 55 bài được chọn đăng trên các tạp chí khoa học trong danh mục được tính điểm của Hội đồng Giáo sư Nhà nước, và hơn 120 báo cáo được trình bày tại 5 tiểu ban chuyên môn như: công nghệ nuôi và môi trường, di truyền – sản xuất giống, dinh dưỡng – thức ăn thủy sản, bệnh học, và kinh tế - quản lý nguồn lợi.

Toàn cảnh Hội nghị

Theo Tiến sĩ Trần Đình Luân - Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), giai đoạn hiện nay đánh dấu bước ngoặt quan trọng của ngành thủy sản Việt Nam khi khoa học và công nghệ ngày càng giữ vai trò trung tâm trong sản xuất, quản lý và xuất khẩu.

Ông cho rằng việc ứng dụng công nghệ số, tự động hóa, trí tuệ nhân tạo hay phân tích dữ liệu lớn sẽ giúp ngành chuyển dịch theo hướng bền vững, từ khai thác sang nuôi trồng có kiểm soát. Đây cũng là định hướng đã được nêu rõ trong Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Lần đầu tiên trong chiến lược ngành, mục tiêu giảm sản lượng khai thác biển từ 3,8 triệu tấn xuống 2,8 triệu tấn được đặt ra, đồng thời chú trọng phát triển nuôi trồng thủy sản công nghệ cao để bù đắp sản lượng và tạo giá trị gia tăng.

"Ứng dụng khoa học – công nghệ là chìa khóa để ngành thủy sản không chỉ ổn định sản xuất, mà còn duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu, đảm bảo an ninh lương thực và sinh kế cho hàng triệu lao động", ông Luân nhấn mạnh.

Thủy sản Việt Nam - vững vàng vị thế trên bản đồ thế giới

Trong báo cáo "Cơ hội của ngành thủy sản Việt Nam và vai trò của thế hệ trẻ", Tiến sĩ Lê Thanh Lựu - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản I, cho biết Việt Nam hiện là quốc gia xuất khẩu thủy sản lớn thứ ba thế giới, chiếm khoảng 7% thị phần toàn cầu, chỉ sau Trung Quốc và Na Uy.

Ngành thủy sản Việt Nam đã duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định trong suốt ba thập niên, đóng góp tích cực cho kinh tế nông nghiệp và an ninh lương thực quốc gia. Tuy nhiên, bên cạnh thành tựu, ngành vẫn đối mặt với nhiều thách thức như biến đổi khí hậu, suy giảm nguồn lợi, quy mô sản xuất nhỏ lẻ, liên kết chuỗi yếu và khả năng ứng dụng công nghệ còn hạn chế. Theo ông Lựu, để vượt qua những thách thức này, cần chuyển đổi tư duy từ "sản xuất nhiều" sang "sản xuất thông minh" – tức là chú trọng công nghệ, giảm phát thải, tiết kiệm tài nguyên và tăng hiệu quả.

Cũng trong khuôn khổ hội nghị, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Kim Văn Vạn – Trưởng khoa Thủy sản, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, trình bày báo cáo về "Bệnh động vật thủy sản ở Việt Nam", nhấn mạnh mối liên hệ giữa phát triển sản xuất và nguy cơ dịch bệnh.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Kim Văn Vạn - Trưởng khoa Thủy sản, Học viện Nông nghiệp Việt Nam trình bày báo cáo.

Theo ông, từ những năm 1990, khi nghề nuôi tôm sú bùng nổ, hàng loạt dịch bệnh do virus xuất hiện, gây thiệt hại lớn cho người nuôi. Hiện nay, cùng với sự gia tăng mật độ nuôi và biến động môi trường, các mầm bệnh ngày càng đa dạng, từ virus, vi khuẩn đến ký sinh trùng và nấm.

PGS.TS Kim Văn Vạn cho rằng, bên cạnh sự phát triển về quy mô, ngành thủy sản Việt Nam cần tập trung hơn vào nghiên cứu dịch bệnh và quản lý môi trường nuôi trồng. "Chỉ khi làm chủ được công nghệ phòng bệnh, chúng ta mới có thể bảo đảm sự phát triển bền vững và giữ vững thương hiệu thủy sản Việt Nam trên thị trường thế giới", ông nhấn mạnh.

Hội nghị Khoa học trẻ toàn quốc ngành Thủy sản lần thứ 14 là nơi khẳng định vai trò trung tâm của khoa học – công nghệ trong chiến lược phát triển ngành. Những công trình nghiên cứu mới, sáng kiến của các nhà khoa học trẻ sẽ là chất xúc tác mạnh mẽ để ngành thủy sản Việt Nam tiếp tục đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh, hướng tới mục tiêu phát triển xanh, tuần hoàn và hội nhập quốc tế sâu rộng.