Tinh vân - vẻ đẹp huyền ảo của vũ trụ
Những đám mây tinh vân đầy màu sắc đem lại vẻ đẹp hào nhoáng cho vũ trụ khô khốc chỉ một màu đen kịt.
Tinh vân có nghĩa là mây sao (từ Hán Việt), chỉ cái tên đó thôi cũng phần nào cho thấy được vẻ đẹp huyền ảo của chúng. Tinh vân là hỗn hợp của bụi, khí hydro, khí heli và plasma, trong đó hydro chiếm tới 90%, heli chỉ xấp xỉ 10% và 0,1% còn lại là những hợp chất khác.
Tinh vân có thể là những đám bụi tập hợp lại với nhau do hấp dẫn (khối lượng chưa đủ để tạo thành một ngôi sao hay một thiên thể lớn), hoặc cũng có thể là vật chất được phóng ra do sự kết thúc của một ngôi sao. Các tinh vân thường tập trung thành những dải hẹp, dày từ vài chục đến vài trăm năm ánh sáng (1 năm ánh sáng = 9.460 tỷ km).
Có rất nhiều tinh vân nằm rải rác ở khắp các thiên hà. Nhưng chúng được chia thành 5 loại chính bao gồm: tinh vân phát xạ, tinh vân phản xạ, tinh vân tối, tinh vân hành tinh và tàn dư siêu tân tinh. Và mỗi loại đều có những vẻ đẹp rất riêng.
Tinh vân Trifid nằm trong tròm sao Nhân Mã. Trifid có nghĩa là "chia thành ba nhánh". Tinh vân này là sự tổ hợp của tinh vân phát xạ (phía dưới, phần đỏ), tinh vân phản xạ (phía trên, phần xanh) và tinh vân tối (những dải tối nằm trong tinh vân phát xạ làm cho tinh vân có dạng ba nhánh).
Tinh vân Đầu Ngựa là một tinh vân tối trong chòm sao Lạp Hộ. Nó nằm cách Trái đất khoảng 1500 năm ánh sáng. Nó là một trong những tinh vân dễ nhận ra nhất do hình dạng xoáy của đám mây khí và bụi tối, mà trông giống với hình đầu ngựa.
Tinh vân Helix, không chỉ là một trong những tinh vân hành tinh đẹp nhất và quyến rũ nhất; nó còn đồng thời là tinh vân gần Trái Đất nhất, với khoảng cách 710 năm ánh sáng.
Tinh vân Cone (tinh vân nón) nằm trong chòm sao Kỳ Lân, được William Herschel tìm ra ngày 26/12/1785. Nó cách Trái đất 2600 năm ánh sáng. Tinh vân hình nón thuộc dạng tinh vân phản xạ ánh sáng, bên dưới tinh vân phản xạ ánh sáng xanh là tinh vân tối.
Tinh vân Đại Bàng được nhìn thấy được trong chòm sao Cự Xà, được hình thành bởi một đám sao mở cùng kết hợp với một tinh vân phát xạ chứa các ion hidro. Khoảng cách đến nó tương đối bất định, nhưng các nhà thiên văn học chấp nhận một giá trị vào khoảng 7.000 năm ánh sáng.
Tinh vân Mắt Mèo là một tinh vân hành tinh trong chòm sao Draco. Về mặt cấu trúc, nó là một trong những tinh vân phức tạp nhất đã được quan sát, với các ảnh chụp từ Kính viễn vọng Không gian Hubble cho thấy các cấu trúc như các nút thắt, các tia phụt ra hay các đường cung. Nó được khám phá bởi William Herschel ngày 15/2/1786.
Tinh vân Carina là một trong những tinh vân lớn nhất và sáng nhất trên bầu trời, nằm cách chúng ta 7500 năm ánh sáng trong chòm sao Carina. Nó to gấp 4 lần Tinh vân Orion nổi tiếng và sáng hơn nhiều.
Tinh vân Omega, còn gọi là tinh vân Thiên Nga, nằm trong chòm sao Nhân Mã. Tinh vân Omega nằm cách Trái Đất khoảng 5.000 tới 6.000 năm ánh sáng và trải rộng khoảng 15 năm ánh sáng.
Tinh vân Lagoon là một đám mây giữa các ngôi sao khổng lồ trong chòm sao Nhân Mã. Nó được phân loại thành tinh vân phát xạ. Tinh vân Lagoon được phát hiện bởi Guillaume Le Gentil năm 1747 và là một trong hai tinh vân mà con người có thể nhìn thấy mờ bằng mắt thường từ vĩ độ Bắc trung bình.
Tinh vân Con Cua nằm trong chòm sao Kim Ngưu, đồng thời là tàn tích của siêu tân tinh Thiên Quan khách tinh SN 1054. Tinh vân này được John Bevis quan sát năm 1731; nó tương ứng với siêu tân tinh sáng chói được các nhà thiên văn Trung Hoa và Ả Rập ghi nhận năm 1054.
NGC 6302 - thường được gọi là tinh vân Bướm - nằm trong chòm sao Bò Cạp. Nó cách chòm sao Thiên Hạt khoảng 3.800 năm ánh sáng. Sải cánh của "bướm khổng lồ" có chiều dài hơn 2 năm ánh sáng, bằng một nửa khoảng cách từ mặt trời tới ngôi sao gần nhất (Alpha Centauri).
Tinh vân Lạp Hộ là tinh vân phát xạ có vị trí biểu kiến nằm trong chòm sao Lạp Hộ, được nhà thiên văn học người Pháp Nicolas-Claude Fabri de Peiresc phát hiện năm 1610. Đây là một trong những tinh vân sáng nhất có thể nhìn thấy bằng mắt thường, ở cách xa Trái Đất 1500 năm ánh sáng.
Tinh vân Eskimo nằm trong chòm sao Gemini, cách Trái Đất khoảng 5000 năm ánh sáng, được William Herschel phát hiện năm 1787. Nhìn từ kính thiên văn mặt đất, tinh vân Eskimo có hình dạng một khuôn mặt bên trong bộ trang phục parka (một loại áo da có mũ chùm đầu của người Eskimo).
Tinh vân Mân Khôi hay Tinh vân Nơ thắt Hoa Hồng có dạng gần tròn nằm ở biên của một đám mây phân tử khổng lồ trong chòm sao Kỳ Lân. Tinh vân nằm cách hệ Mặt Trời vào khoảng 5200 năm ánh sáng. Kích thước thật của tinh vân vào khoảng 100 năm ánh sáng.
TIN CÙNG CHUYÊN MỤC
Xem theo ngày
