Kiến trúc Hy Lạp cổ đại có gì hay ho?

MX, Theo 12:01 24/08/2010
Chia sẻ
Theo dõi Kenh14.vn trên logo

Những công trình kiến trúc nơi đây cũng "hoành tráng" không kém những vị thần khổng lồ trong thần thoại <img src='/Images/EmoticonOng/09.png'>

Kiến trúc Hy Lạp cổ đại ra đời và hình thành trên một vùng đất đai rộng lớn, bao gồm miền Nam bán đảo Balkans, các đảo nhỏ ở vùng biển Aegaeum, khu vực Tiểu Á, vùng ven biển Hắc Hải, Ý, Sicilia, Pháp, Tây Ban Nha và Ai Cập.
 
Các quần thể kiến trúc bao gồm kiến trúc thánh địa và kiến trúc dân dụng Hy Lạp cổ đại.
 
Ở những công trình kiến trúc có tính chất "công cộng" như vậy, người ta thường tổ chức các lễ hội, tiến hành thi đấu thể thao, bình luận văn chương, diễn thuyết, ngâm thơ và biểu diễn kịch, ngoài ra còn có thể trao đổi, mua bán. Do đó, về sau người ta đã xây thêm xung quanh các quần thể này những sân bãi thi đấu, quán trọ, hội trường, các hành lang cột và các loại đền đài.
 
Hai quần thể kiến trúc công cộng phổ biến trong đô thị cổ đại lúc bấy giờ là Agora (quảng trường công cộng, mang tính dân dụng) và Acropol (là những quần thể kiến trúc với nhiều đền đài, được xây dựng trên những khu đồi cao).
 

 
Diện tích các Agora chiếm khoảng 5% diện tích đất thành phố. Những Agora "đời đầu" có hình dạng bất quy tắc nhưng từ cuối thế kỷ 4 TCN trở đi, nó có dạng hình học nhất định và được bao vây bởi các hàng cột thức hai tầng. Ở giữa Agora có đặt bàn thờ và tượng thần. Các Agora quan trọng có thể kể ra là Agora ở Miletus, Megalopolis, ở Asoss và Knid.
 
Agora ở Miletus.
 
Các Acropol được xây dựng thêm các nhà hát ngoài trời có thềm dốc bậc ở các khu vực chân núi. Các Acropol nổi tiếng nhất là Acropol ở Athena ( hay còn gọi là Acropolis), ở Bergama  và ở Paestum.
 
Quần thể Acropol.
 
Các loại đền đài Hy Lạp cổ đại
 
Đền thờ Hy Lạp cổ đại có đặc điểm là nhiều cột chạy vòng phía bên ngoài, hay nói vui là "bị ám ảnh bởi các loại cột". Các loại hình đền đài này có những dạng nhất định, tùy vào mức độ "dày đặc" của cột.
 
 
Những gì còn sót lại của đền thờ Themis.
 
 
Loại đền cổ nhất có dạng hình chữ nhật, lối vào chính ở cạnh ngắn và có hai cột ở chính cạnh ngắn này, gọi là dạng cột đôi ở hiên (distyle); ví dụ như ngôi đền thờ thần Themis ở Rhamnus.
 
Loại đền cổ thứ hai có dạng tương tự như trên, một dạng biến thể của distyle có thêm hai cột ở cạnh ngắn phía sau nữa, gọi là dạng cột đôi ở hiên cả 2 phía. Ví dụ điển hình là đền thờ thần Artemis ở Ephesus.
 
 
Đền thờ Artemis.
 
Loại đền thứ 3 giống loại đền thứ nhất, nhưng thay vì hai cột mà là bốn cột ở phía trước, gọi là dạng hàng cột mặt trước (Prostyle). Ví dụ như ngôi đền ở Selinus.
 
 
Đền Silinus.
 
Loại đền tiếp theo giống loại đền thứ hai, nhưng có bốn cột ở cạnh ngắn phía trước và bốn cột ở cạnh ngắn phía sau, gọi là loại hàng cột cả hai đầu (Amphi-Prostyle) (tiền tố "amphi" có nghĩa là "cả hai phía").
 

 
Loại đền hình tròn, vành ngoài có hàng cột vòng quanh gọi là Tholos. Ví dụ đền Tholos ở Epidaurus.
 
 
Tái hiện lại đền Tholos.
 
Loại đền hình chữ nhật có tường chịu lực là chính, nhưng mặt ngoài tường ghép thêm các cột, gọi là loại đền Pseudo-Peripteral. Ví dụ như đền thờ thần Zeus ở Olympia.
 
 
Đền thần Zeus.
 
Loại đền hình chữ nhật có một hàng cột chạy ở vành ngoài chu vi công trình, gọi là loại đền có các hàng cột bao quanh (Peripteral). Ví dụ đền Hephaestos và đền Parthenon ở Athena.
 
Đền Parthenon.
 
Loại đền hình chữ nhật, có hai hàng cột chạy bao xung quanh công trình, có tên gọi là đền Dipteral. Ví dụ đền Olympeion ở Athena, đền thờ Apollo ở Miletos.
 
Mặt bằng đền thờ Hy Lạp cổ đại được tạo thành bởi ba thành phần chính: pronaos (tiền sảnh), naos (gian thờ) và pathenon (phòng để châu báu). Ngoài ra, trong một số đền còn có thêmopisthodomos (sảnh ở phía sau).

Vẻ đẹp của đền đài Hy Lạp cổ đại gắn liền với sự ra đời và phát triển của các loại thức cột.

Sự hình thành và phát triển của các loại cột
 
Cột ở các công trinhg kiến trúc Hy Lạp cổ đại là hệ thống của sự tỷ lệ và cách thức trang trí cột. Đây là cách người Hy Lạp cổ đại tìm kiếm đến cái đẹp lý tưởng.
 
Có 3 loại thức cột cơ bản trong kiến trúc Hy Lạp: cột Doric, cột Ionic và cột Corinth. Những kiểu cột Hy Lạp đã mang đến cho kiến trúc một sức sống, chịu đựng được thử thách của thời gian, biểu trưng cho vẻ đẹp và sự tinh tế của kiến trúc cổ điển. Thiết kế cột trong các công trình Hy Lạp cổ đại được xem như một biểu tượng của kiến trúc cổ điển.
 
Cột Doric:
 
Cột Doric là loại cột cổ nhất và đơn giản nhất trong hệ thống các kiểu cột cổ điển. Doric hình thành từ một trụ thẳng đứng phình to ở đáy. Kiểu cột này không có phần đế cột và cũng không có phần đầu cột.
 

 
Vẻ đẹp thức cột này thường được so sánh với vẻ đẹp khỏe mạnh của người đàn ông cường tráng. Kiểu cột này được sử dụng ở tầng dưới cùng của đấu trường Colosseum của người La Mã vì có khả năng chịu lực cao nhất.
 
Cột Ionic
 
Trái với kiểu cột Doric, cột Ionic mang dáng dấp nữ tính, mảnh dẻ và giàu tính trang trí hơn cột Doric. Cột Ionic có 24 gờ sống đứng trong khi cột Doric chỉ có 20 gờ, tỷ lệ đường kính cột trên chiều cao cột là 1:9.
 

 
Ngoài ra, cột này có thêm đế cột ở phía dưới và đầu cột có hình đệm nhỏ, phía trên có hình xoắn ốc loe ra rồi cuộn vào trong. Các dầm ngang của cột Ionic được phân vị theo chiều ngang thành ba dải. Các ngôi đền có cột này là đền Artemis ở Ephesus, đền thờ Apollo ở Bassae, đền Erecteyon ở Athena.
 
Cột Corinth
 
Cột Corinth ra đời sau hai cột trên, vào khoảng thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên, cũng là loại cột giàu tính trang trí, đầu cột có nhiều chi tiết hoa lệ, giống như một lẵng hoa với nhiều đường uốn lượn. Cột này do kiến trúc sư Callimachus sáng tạo ra. Cột này có ưu điểm hơn hai cột trên là đối xứng nhiều chiều và có thể cảm nhận được trong không gian. Có thể thấy công trình sử dụng loại cột này tại đền Olympeion ở Athena và đền Apollo ở Bassae.
 

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC
Xem theo ngày