Bạn đã bao giờ phải tập đội hình - đội ngũ và cảm thấy thật khó và mệt mỏi chưa? Tuy nhiên trong quân sự thì việc tập đội hình là cực kỳ quan trọng. Những người La Mã và Hy Lạp cách đây hàng nghìn năm đã chứng minh điều đó.
Đội hình hoplite phalanx
Với những ai mê mẩn bộ phim đình đám 300 của Hollywood, đội hình phalanx không còn là điều quá xa lạ. Đây là đội hình dành cho bộ binh trang bị nặng và sử dụng vũ khí dài như thương, giáo…
Họ xếp sát nhau và di chuyển cùng nhau, trở thành một khối thống nhất cực kỳ vững chắc. Những người Hy Lạp cổ (giai đoạn 750 - 350 TCN) đã sử dụng đội hình này một cách rất thành thục và nhờ đó, họ vượt trội các đối thủ khác trên chiến trường.
Đội hình Phalanx của các chiến binh Sparta trong lịch sử...
Các hoplite (chiến binh cổ của các thành bang Hy Lạp, được trang bị giáo và khiên tròn) sẽ đứng sát cạnh nhau, khiên của họ xếp san sát nhau, những ngọn giáo của các chiến binh hàng đầu tiên sẽ chĩa ra ngoài.
Bằng cách đó, các hoplite trở thành một khối phòng thủ cực kỳ vững chắc trong khi vẫn tỏ ra vô cùng nguy hiểm. Điều này khiến cho những pha tấn công trực diện vào đội hình phalanx trở nên vô cùng khó khăn.
... và trong phim ảnh.
Đội hình phalanx của người Macedonia cổ
Sự thống trị của đội hình phalanx thời Hy Lạp cổ cuối cùng cũng có sự thay đổi. Philip II - cha của Alexander Đại đế đã sáng tạo ra đội hình có thể được coi là phiên bản nâng cấp của phalanx.
Đây được coi là sự phát triển lên mức cao nhất của đội hình phalanx Hy Lạp. Cụ thể, các chiến binh sẽ sử dụng loại khiên nhỏ hơn nhưng thay vì cầm ngọn giáo ngắn, họ cầm một ngọn giáo cực dài có tên gọi là Sarissa (có độ dài từ 4 - 7m). Bằng cách sử dụng ngọn giáo này, đội hình phalanx trở nên bất khả chiến bại khi chiến đấu trước mặt.
Những ngọn Sarissa là bất khả chiến bại khi giao tranh trước mặt.
Đội hình phalanx của người Macedonia dưới sự chỉ huy tuyệt vời của Alexander Đại đế đã càn quét khắp đất Ba Tư, đánh bại tất cả những đội quân đối đầu mà chỉ thiệt hại rất ít.
Sau đó, toàn cõi Hy Lạp đã bắt đầu áp dụng đội hình này như xương sống của quân đội cho đến khi bị những người La Mã với đội hình ưu việt hơn đánh bại vào năm 168 TCN tại trận Pydna.
Đội hình phalanx của người Macedonia.
Đội hình tam giác của các kỵ binh Macedonia
Nhờ vào sự sáng tạo tuyệt vời của Philip II mà quân đội Macedonia thời đó trở nên bất khả chiến bại. Ông thành lập đội kỵ binh Companion (tiếng Hy Lạp: Hetairoi) mà sau này dưới sự dẫn dắt của Alexander Đại đế đã ghi dấu lịch sử như là một trong những chiến binh thiện chiến và mạnh mẽ nhất.
Điểm đặc biệt của các kỵ binh Companion đó là họ dám xông pha vào những vị trí nhạy cảm nhất của chiến trường - vốn không phải là việc của kỵ binh thời đó.
Được đào tạo bài bản về khả năng cưỡi ngựa, các kỵ binh Companion xếp thành hình tam giác mà người chiến binh dũng cảm nhất sẽ là đỉnh.
Không ai khác, Alexander Đại đế chính là đỉnh của hình tam giác dũng mãnh này. Nhờ hình dạng đặc biệt, đội hình Companion có thể xuyên thủng mọi hàng ngũ vững chắc nhất của kẻ địch.
Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận Alexander Đại đế đã rất may mắn khi ông có thể xông pha từng ấy trận chiến mà chưa… chết. Mặc dù vậy, do luôn ở vị trí đi đầu, Alexander bị thương rất nhiều chỗ bởi giáo, thương, lao, kiếm… trong đó có một vết ở vai suýt nữa đã lấy mạng ông ở Ấn Độ.
\
Một kỵ binh Companion.
Quay trở lại với cải cách Marian, ngoài việc bắt các binh lính La Mã phải luyện tập thể lực liên tục, hành quân hàng ngày để tăng sức bền, trong chiến trận, Marius bắt người của mình biết tự đổi hàng khi mệt.
Cụ thể, khi các binh sĩ ở hàng đầu tiên chiến đấu được một thời gian và thấm mệt, các Centurion (đội trưởng) sẽ ra hiệu để họ lùi về phía sau, xuống hàng cuối cùng để hàng thứ 2 dâng lên chiến đấu tiếp. Bằng cách này, quân đội La Mã tỏ ra vô cùng bền bỉ và dai dẳng trong chiến đấu.
Các chiến binh La Mã xếp thành hình tam giác.
Đội hình này đã tỏ ra vô cùng hiệu quả khi cho phép nhiều binh sĩ hơn tham gia chiến đấu trong cùng một phạm vi diện tích. Người bên phải và bên trái sẽ đỡ đòn cho người ở chính giữa khi ngăn chặn cú tấn công đầu tiên.
Khi đỡ đòn, những gì người Briton nhận được sẽ là lưỡi kiếm gladius sắc nhọn của người La Mã trong khi lúc tấn công, họ chỉ nhìn thấy những tấm khiên scutum to rộng và chắc chắn.
Video dưới đây sẽ giúp bạn hình dung ra cách "bày trận" của đội quân La Mã:
Đội hình mai rùa dùng để đối phó với cung tên rất hiệu quả.