Hollywood và thị phi quấy rối tình dục: Có nên rạch ròi nghệ thuật – đời tư?

Vấn đề với mấy những scandal tình dục ở Hollywood là một khi bạn đã biết thì bạn không thể làm ngơ. Người ta phải phẫn nộ. Người ta phải lên tiếng sỉ vả kẻ đáng bị bêu riếu. Hãng phim phải sa thải họ. Kịch bản, hợp đồng trong tương lai phải bị hủy. Ngay cả khi đó là một tượng đài, thì cũng phải đạp đổ.

Trước cơn địa chấn kép bao gồm những cáo buộc quấy rối tình dục và lời tuyên bố đồng tính, sự nghiệp của Kevin Spacey tại Hollywood vẫn rộng mở. Hai phim của ông tham gia đóng chính lẫn sản xuất đang trong giai đoạn hậu kỳ: Billionaire Boys Club và Gore - cũng của nhà đài Netflix như series House of Cards. Thế rồi từ tột đỉnh vinh quang, tên tuổi của người đàn ông được nước Anh phong tước hiệp sĩ bỗng rơi tõm trong sự nhục nhã.

Mặt tích cực là Spacey có ý thức được cơn bão ập đến, ông có đưa ra lời xin lỗi. Nhưng đám đông không chấp nhận một lời xin lỗi nửa vời, lấy lí do rượu lấp mất não và rồi lấy chuyện giới tính để đánh lạc hướng dư luận. Người nhẹ miệng thì lắc đầu, đáng lẽ đừng trộn lẫn hai vấn đề vốn chẳng liên quan gì đến nhau thế này.

Kevin Spacey chỉ có khoảng tối đa 140 từ - tức độ dài một status trên Twitter để hoàn thành lời bào chữa với tư cách một bị cáo trước phiên tòa công cộng. Trong khi người ta có trăm ngàn cách để phiên dịch ra ngữ nghĩa lẫn hàm ý trong 140 từ ấy, thì sự thật không thể chối cãi là đó vẫn chỉ là những câu từ ngắn ngủi không bao giờ có thể nói hết được toàn bộ câu chuyện.

Giờ là câu hỏi về đạo đức. Một khi đã biết câu chuyện xấu xí của những người từng là thần tượng, liệu ta có thể tiếp tục thưởng thức tác phẩm của họ hay không? Liệu tách bạch giữa nghệ thuật và đời tư có khả thi, và khi nào thì có thể làm như thế. Liệu điều đó có phụ thuộc vào mức độ của tội trạng (quấy rối, đánh đập, cưỡng bức, giết người…), giá trị của tác phẩm hay sự liên quan giữa phim và đời thực?

Khán giả, nhất là người hâm mộ của Kevin Spacey có lẽ nhiều người vẫn đang bị dày vò những câu hỏi kiểu này. Nam diễn viên từng có một sự nghiệp phải nói là lẫy lừng, thử nhìn cái cách mà ông thao túng House of Cards, Baby Driver, Swimming With The Sharks, Midnight in the Garden of Good and Evil, American Beauty, The Usual Suspects hay Se7en mà xem.

Tới đây chúng ta phải chấp nhận rằng đằng sau vẻ đẹp của nghệ thuật thuần túy đôi khi là những tâm hồn không đẹp. Ezra Pound là một nhà thơ lớn, đồng thời là một tên phân biệt chủng tộc. The Pianist là một kiệt tác, nhưng cha đẻ của nó - Roman Polanski hiện vẫn đang chui lủi tránh sự truy nã của Mỹ với tội danh cưỡng bức một cô bé 13 tuổi. Charlie Chaplin nổi tiếng với sở thích các cô gái trẻ và đối xử với họ một cách thô bạo.

Harvey Weinstein trong vòng hai thập kỷ qua đã sản xuất ra những tác phẩm đại diện cho cả thời đại. Pulp Fiction, Gangs of New York, Kill Bill, The Lord of the Rings, True Romance. Alfred Hitchcock, quái kiệt của làng điện ảnh, cha đẻ của dòng phim kinh dị là một gã kiêu căng theo chủ nghĩa căm ghét phụ nữ. Thật khó để quay ra căm ghét tất cả phim trong quá khứ đã làm nên tên tuổi của Spacey nhưng cũng bất khả thi khi nhìn nhận chúng với con mắt như trước.

Chẳng có cách dễ dàng nào để chấp nhận sự thật xấu xí từ trong cái lõi "tinh hoa" của Hollywood. Nhưng thay vì đem quẳng một loạt đĩa phim yêu thích vào sọt rác, có lẽ đây là lúc đánh giá lại quan điểm đạo đức và giá trị của từng tác phẩm một. Đó là thành quả của không chỉ một cá nhân mà là cả một tập thể.

Nếu như mù quáng gạt bỏ đi một tác phẩm vì tội trạng của đạo diễn hoặc diễn viên chính mới bị phơi bày trước ánh sáng thì ta vô hình trung đã gạt bỏ đi công sức của những người vô tội. Việc Netflix hủy show House of Cards sẽ ảnh hưởng lớn tới nữ diễn viên Robin Wright, dù cô không có lỗi gì trong chuyện này.

Spacey đang phải đối mặt với những cáo buộc nghiêm trọng và một quy trình điều tra phức tạp lật lại toàn bộ đời tư, sự nghiệp của ông. Chỉ có thời gian mới có thể làm "người phán xử" cho Kevin Spacey, cũng như việc liệu ông có ngẩng đầu dậy được sau cú trượt quá dài này hay không phụ thuộc vào cố gắng của bản thân và sự tha thứ của người đời.