"Đúng đắn về chính trị" - cụm từ Tiếng Anh đang gây bão MXH vì khiến H'Hen Niê vuột tay khỏi vương miện HH Hoàn vũ 2018

Trong buổi chung kết Miss Universe 2018 diễn ra tại Thái Lan vào sáng nay, Hoa hậu H'Hen Niê của Việt Nam đã làm nức lòng người hâm mộ khi được xướng tên vào Top 5 chung cuộc. Dù phải dừng chân tại top 5 nhưng không thể phủ nhận đây đã là bước tiến quá xuất sắc và đáng tự hào của Việt Nam trên đấu trường sắc đẹp quốc tế. Tuy rất vui mừng vì thành tích tuyệt vời này, thế nhưng nhiều người vẫn tỏ ra tiếc nuối và cho rằng H'Hen Niê còn có thể tiến sâu hơn nữa nếu không gặp phải lỗi phiên dịch không đầy đủ và chuẩn xác trong phần thi ứng xử.

Cụ thể trong phần thi này, Steve Harvey đã hỏi H'Hen Niê: "The #MeToo movement has sparked a global conversation. In response, some have said that the world has become too politically correct. Do you think the #MeToo movement has gone too far?" (Phong trào #MeToo đã làm nổ ra cuộc tranh luận trên toàn cầu. Đáp lại, một số người cho rằng thế giới vì phong trào này mà đã trở nên quá "đúng đắn về chính trị". Vậy bạn có nghĩ phong trào #MeToo đã đi quá xa?).

Phiên dịch viên của H'Hen Niê đã dịch câu hỏi này thành: "Phong trào #MeToo đã làm thế giới nói chuyện về nhiều. Em có nghĩ là phong trào #MeToo đã nói quá không?".

Dân mạng cho rằng đây là một câu phiên dịch vô cùng tối nghĩa và đã bỏ qua cụm từ quan trọng nhất của câu hỏi, đó chính là "đúng đắn về chính trị" (politically correct). Vậy cụm từ có phần còn xa lạ với đa số người Việt Nam này thực chất có nghĩa là gì?

Thuật ngữ "Đúng đắn chính trị" (Đúng đắn về mặt chính trị, thường được viết tắt là PC trong tiếng Anh, bắt nguồn từ chữ political correctness) được sử dụng để mô tả ngôn ngữ, chính sách, hoặc các biện pháp nhằm tránh các hành vi gây bất lợi cho các thành viên của các nhóm cụ thể trong xã hội. 

Từ cuối những năm 1980, thuật ngữ này đề cập đến việc tránh sử dụng ngôn ngữ hoặc hành vi mà có thể bị coi là làm bất lợi hoặc phân biệt đối xử, loại trừ về mặt xã hội các nhóm người được xác định bởi giới tính hoặc chủng tộc.

Nó bắt đầu với thiện ý để tránh những cách nói thể hiện sự phân biệt kì thị chủng tộc hay giới tính. Ví dụ thay vì nói “người da đen”, người ta tìm cách nói “người Mĩ gốc Phi”, hay để gọi "người da đỏ" thì phải dùng "người bản địa Mỹ" để tránh thái độ phân biệt chủng tộc. Tuy nhiên tình trạng này trở nên mất kiểm soát khi bị lạm dụng và thổi phồng quá đà, làm nhiều người trở nên nhạy cảm một cách tiêu cực, bởi người ta không thể nói gì mà không xúc phạm ai đó. Kết cục nó biến tướng thành một kiểu cực đoan không khoan nhượng, được che đậy vỏ bọc nhân văn chủ nghĩa.

Vậy phải chăng nếu được dịch sát nghĩa và đầy đủ hơn trong phần thi ứng xử thì H'Hen Niê sẽ có cơ hội chạm tay vào chiếc vương miện Hoa hậu Hoàn vũ 2018?