Bắt nguồn từ miền Tây, bún mắm từ lâu đã trở thành một trong những món đặc sản mà bất cứ khách thập phương nào ghé tới cũng phải thử một lần. Với hương vị đậm đà, kết hợp cùng nhiều loại đặc sản của vùng sông nước như cá lóc, tôm sú, mực, cà tím, rau đắng, bông súng,... và ít thịt heo quay đã làm nên món ăn mà nếu bạn đã thử một lần thì chắc chắn sẽ không bao giờ quên được. Đặc biệt, do nấu từ các loại mắm của miền quê (mắm cá linh, hoặc mắm cá sặc) nên món bún này luôn có một mùi hương rất đặc biệt và chút nồng từ mắm.
Cũng vì thế mà nếu được dùng cách nào đó để ví von hoặc diễn tả một cách chính xác về loại bún này, thì có lẽ tôi sẽ nói nó giống hệt với món sầu riêng - vua của các loại trái cây với vị ngọt và beo béo đầy mê hoặc, nhưng cái hương thơm của nó thì không phải ai cũng "ngấm", mà đã "ngấm" được rồi thì không thể tìm được món nào thay thế được.
Dù là một món ăn của miền Tây Nam Bộ, nhưng để thưởng thức nó ngay tại Sài Gòn thì không phải là điều quá khó. Thậm chí nó còn là một trong những món bún thông dụng nhất tại Sài thành, từ những hàng bình dân, lụp xụp sát vỉa hè, chợ, cho đến rất nhiều quán, nhà hàng sang trọng mọc ra để bán món bún mắm đồng quê này. Trong đó với tuổi đời trên 40 năm, quán bún mắm trên đường Phan Bội Châu (cửa Đông chợ Bến Thành) được dân sành ăn đặt cho cái biệt danh là "đỉnh cao của bún mắm Sài Gòn". Ngoài ra đây còn là một trong những hàng bún mắm có giá đắt đỏ nhất tại TP.HCM với 65.000 đồng/tô.
Tủ kính được chất đầy những nguyên liệu của một tô bún mắm
Tôm ở đây rất to và hoàn toàn tươi sạch.
Đắt tiền là thế, nhưng quán này hầu như lúc nào cũng trong tình trạng đông khách và kẹt bàn, không còn chỗ ngồi, cũng bởi vì tô bún mắm ở đây quá ngon và quá đặc biệt. Chưa bàn đến phần nêm nếm, mùi vị như thế nào, mà chỉ cần vừa bưng tô bún đặt lên bàn, về mặt hình thức là bạn đã cảm thấy "xứng đáng đồng tiền bát gạo". Một tô bún to được xếp đầy ụ một lớp toàn thịt, tôm, mực, nạc cá, chả, cà tím, kèo nèo,... mà món nào cũng cực kỳ tươi và chất lượng.
Hai con tôm, thịt heo quay, chả cá mực tươi và nạc cá là toàn bộ cho một tô bún mắm trứ danh tại chợ Bến Thành này.
Phía trên tô còn được rắc ít hành, hẹ và tỏi phi thơm.
Chưa kể mọi thứ đều được chế biến cực kỳ kỹ lưỡng. Con tôm sú đỏ au sau khi bóc vỏ còn được tách cả phần chỉ đen trên lưng để miếng tôm không bị tanh. Miếng cá thì lọc hết xương, chỉ còn chừa lại một thớ thịt săn chắc to và trắng ngần. Và với những ai yêu thích thịt heo quay thì không thể nào tin được rằng, dù đã được ngập trong nước lèo, nhưng miếng thịt vẫn còn rất thơm, nhai vào vẫn còn chất ngọt và lớp da giòn khấu tan ngay trong miệng. Tất cả những điều đó sẽ được kiểm chứng ngay sau khi bạn ăn thử một đũa đầu tiên. Bởi nếu các loại hải sản như cá, tôm, mực mà không tươi thì chắc chắn sẽ hăng lên một mùi ương và bỡ vô cùng khó chịu. Nhưng ở đây, từng miếng tôm, miếng cá đều tiết ra một vị ngọt từ thịt, các thứ vẫn dai và giòn càng làm tăng thêm hương vị tươi mới cho tô bún. Để làm được điều này, bà chủ của hàng bún mắm này đã phải lựa chọn nguyên liệu rất kỹ càng. Nhân viên ở đây còn chia sẻ rằng: "Hàng nào không tươi là bà sẽ trả lại ngay. Biết tính bà khó vậy nên tự giác ai đến giao hàng cũng chọn loại chất lượng nhất".
Bún mắm là phải ăn kèm với rau sống, kèo nèo, rau đắng, bắp chuối và bông súng.
Bên cạnh còn có một đĩa rau muống và giá hẹ sống vẫn còn xanh um, căng bóng. Đối với món ăn này thì rau chính là thứ không thể thiếu, thậm chí nó còn được xem là linh hồn giúp tô bún của bạn được trọn vẹn và đầy màu sắc, hương vị hơn. Để không bị ngán, người ta còn dùng cả nước mắm me để chấm các loại nguyên liệu đi kèm. Cái vị chua chua, ngọt ngọt và cay nồng từ ớt xay đã làm tăng thêm rất nhiều hương vị cho tô bún mắm mà không ở bất cứ quán nào có thể làm được. Cách ăn là cứ một đũa bún thì một đũa rau. Sau đó húp một muỗng nước lèo thơm mùi mắm nhẹ thoang thoảng, rồi quẹt miếng thịt heo vào một ít sốt me cho vào miệng từ từ thưởng thức. Vị ngọt, vị mặn và một ít chua nhẹ hòa cùng hương thơm của thứ mắm sặc, mắm linh đã làm nên cái thú mới lạ cho món bún này. Đặc biệt bạn nào ăn được cay thì nên cho ít ớt tươi vào để vị giác càng được kích thích nhiều hơn.
Sốt mắm me được đặc chế dùng để chấm kèm các món ăn trong bún mém để tăng thêm hương vị đậm đà.
Theo nhiều người thì nhắc đến "mắm" đã thấy nặng mùi và nồng nên rất ái ngại trước khi thử món bún này. Tuy nhiên, có vẻ với tay nghề hơn 40 năm mà nước lèo của hàng bún này lại thơm dịu chứ không hăng như những nơi khác. Vì vậy mà ngay cả các vị khách nước ngoài - vốn là người hoàn toàn xa lạ với các loại mắm của Việt Nam cũng có thể thưởng thức được món ăn đầy thú vị này. Và hình ảnh này thật sự không hiếm tại quán. Nhất là vào buổi trưa, rất đông các vị khách từ khắp nơi trên thế giới như Mỹ, Nhật, Malaysia,... đều quây quần cùng nhau trên những chiếc bàn con tại quán để chờ đến khi có được tô bún mới thôi. Và đấy chính là điều cuốn hút không thể tưởng từ món bún mắm tưởng chừng như mộc mạc, bình dân, nhưng lại được rất nhiều người yêu thích.