Nhân vật của bức họa về đề tài phụ nữ nổi tiếng nhất mọi thời đại
“Cùng chiếu trên” với The Birth of Venus, Mona Lisa, Girl in a Chemise, The Creation of Eve, Whistler's Mother là một trong những bức họa về đề tài phụ nữ nổi tiếng nhất mọi thời đại.
Arrangement in Grey and Black, No.1 còn được biết đến với cái tên thông tục Whistler's Mother là một bức tranh sơn dầu trên vải vẽ năm 1871 của danh họa người Mỹ James Whistler. Ngay từ khi mới ra đời, Whistler's Mother, thể hiện thành công một trào lưu thời bấy giờ là Portrait of the Artist's Mother (Chân dung người mẹ của nghệ sĩ) đã được đánh giá rất cao. Tuy nhiên, Viện Hàn Lâm lại từ chối Whistler's Mother, mặc dù bức họa được trưng bày tại Triển lãm 104 của Học viện Hoàng gia Nghệ thuật ở London.
James Whistler, tên đầy đủ là James Abbott McNeill Whistler, sinh ngày 10/7/1834 tại Lowell, Massachusetts. Từ bé ông đã nổi tiến là một cậu bé cứng đầu. Trong khi người mẹ, bà Anna muốn con trai trở thành một giáo sĩ thì cậu lại thường đi lang thang để vẽ tranh. Sau khi được thừa kế một món tiền, James Whistler quyết định tới Paris để học vẽ và tiêu tốn không ít tiền cho những thú vui về đêm ở thủ đô của nước Pháp rồi sau đó về định cư ở London. Ủng hộ nhiệt thành cho quan điểm nghệ thuật vị nghệ thuật, James Whistler đã thể hiện một sự tinh tế hiếm có trong sáng tạo nghệ thuật. Ông vốn nổi tiếng với những chữ ký cách điệu hình con bướm với nét bút vẩy điệu nghệ dưới những bức họa của mình. James Whistler cũng thể hiện sự quan tâm kết hợp hài hòa hội họa và âm nhạc khi đặt tên những bức tranh của mình trùng với những bản giao hưởng nổi tiếng và phong cách hòa âm cổ điển như arrangements, harmonies, nocturnes…
Bức họa Arrangement in Grey and Black, No.1 hay còn gọi là Whistler's Mother
Nhân vật chính trong bức họa Whistler's Mother là bà Anna McNeill Whistler, mẹ của danh họa nổi tiếng người Mỹ. Bà Anna sinh ngày 27/9/1804 ở Wilmington và kết hôn với ông George Washington Whistler, một người bạn của anh trai vào năm 1831. Sinh thời, bà treo bức tranh trong tư gia ở London, nơi sinh sống cùng con trai. Rất nhiều câu chuyện được thêu dệt chung quanh sự ra đời của bức họa này, trong đó có giả thuyết bà Anna đã thay thế một người mẫu đến muộn để làm mẫu cho bức tranh của con trai hay ban đầu James Whistler định vẽ người mẹ ở tư thế đứng nhưng vì bà mẹ đã già, không thể đứng lâu nên đành ngồi, bất ngờ hơn, nhiều nhà phê bình cho rằng James Whistler vẽ bức họa sau khi bà mẹ đã mất.
Trên thực tế, bà Anna McNeill Whistler là một phụ nữ chuẩn mực theo tiêu chuẩn thời Victoria, nghĩa là có một phụ nữ từng trải qua nhiều biến cố nhưng vẫn giữ được phẩm giá đáng trân trọng. Chồng và ba con mất sớm trong thời gian gia đình sống ở Nga, năm 1863, bà bí mật tới London để kiểm tra đột xuất cuộc sống của cậu con trai bất trị.
Là một người mẹ hiền hậu, bà cũng quen biết những người bạn nghệ sĩ mà con trai hay giao thiệp mặc dù James Whistler luôn khó chịu vì sự có mặt của mẹ. Bà thường viết thư tay cho những người thân, trong đó không quên “dông dài” tự hào về công việc của James Whistler. Và trong một bức thư gửi em gái, bà đã kể lại quá trình làm mẫu cho con trai vẽ tranh, trong đó phàn nàn về việc mình không thể đứng lâu nên đành phải ngồi để có thể thoải mái hơn.
Chân dung tự họa của James Whistler
Đó là một ngày năm 1871, một cô gái trẻ dự kiến sẽ tới làm mẫu cho James Whistler đã không đúng hẹn. Đã chuẩn bị bắt tay vào công việc, chưng hửng vì không có người mẫu, James Whistler đã thuyết phục bà Anna thay thế vị trí của cô người mẫu. Ban đầu, bà đứng nhưng rồi phàn nàn vì quá mỏi lưng, yêu cầu con trai cho bà được ngồi xuống. James Whistler đã phải đỡ mẹ ngồi xuống một chiếc xích đu để có thể tiếp tục vẽ.
Sau một thời gian sống và kiểm soát cuộc sống của con trai, vì tuổi già và sức khỏe giảm sút, bà Anna ít dần những sự quan tâm tới bạn bè và công việc của con trai. Ngựa quen đường cũ, James Whistler quay trở lại với lối sống phóng túng trước kia, chìm ngập trong rượu chè, phụ nữ, ăn mặc lòe loẹt, lập dị và thường qua lại Paris để chơi bời, hậu quả là đứng trên bờ vực phá sản. Kể từ đó, danh họa người Mỹ thường công khai chỉ trích những ai dám chê bai bức tranh vẽ mẹ mình.
Whistler's Mother xuất hiện trên tem thư của nước Mỹ, năm 1934
20 năm sau khi Whistler's Mother ra đời, chính phủ Pháp đã mua lại bức họa để trưng bày trong một chiếc khung được thiết kế riêng, đầu tiên tiên trưng bày ở Bảo tàng Luxembourg và sau đó di chuyển sang Bảo tàng Orsay ở Paris. James Whistler đã rất tự hào về vị trí bức họa của mình, ông từng nói: “Chỉ cần nghĩ đến bức họa của mình được trưng bày trên bức tường bảo tàng Luxembourg và được tôn trọng khắp mọi nơi, tôi nghĩ rằng đây là một cái tát vào mặt Viện Hàn lâm. Thực sự điều đó giống như một giấc mơ vậy”. Tên tuổi của James Whistler cũng nổi tiếng khắp châu Âu.
Kể từ đó, bức họa cũng thường xuyên được nhiều bảo tàng danh tiếng trên thế giới “mượn” để trưng bày ở nhiều triển lãm lớn và trở thành kiệt tác đáng giá nhất trong sự nghiệp của James Whistler, một biểu tượng của hội họa Mỹ. Bức tranh đã được nhiều họa sĩ hiện đại chép lại ý tưởng và từ đó vô tình có sức ảnh hưởng rất lớn đến thế giới nghệ thuật và văn hóa.
TIN CÙNG CHUYÊN MỤC
Xem theo ngày
