Dẻo thơm bánh ngào xứ Nghệ - Tình quê chan chứa dạt dào tim ai

Bánh ngào, một thức quà quê hương đượm đà nét đẹp xứ Nghệ, là niềm nhớ thương khắc khoải trong lòng mỗi người xa xứ. Có lẽ, chính cái tên "bánh ngào" đã thầm lặng tôn vinh vị ngọt đậm đà, sâu lắng, đúng như những giọt mật mía tinh túy được ngào nên từ tinh hoa của đất trời Nghệ An, đủ để làm "lịm tim" bất kỳ ai thưởng thức.

Cái tên "bánh ngào" tưởng chừng như gợi lên bí quyết riêng biệt trong cách tạo nên những chiếc bánh này; không qua quá trình nhồi nhân, mà mật mía lại được khéo léo phủ quanh, ban tặng cho bánh lớp áo màu vàng óng ánh, đong đầy sự ngọt ngào. Có người lại cho rằng từ "ngào" có nguồn gốc từ mùi gừng thơm nồng nàn, phảng phất nét ẩm thực làm ấm áp trái tim người miền Trung trong những ngày gió lạnh về.

Bánh ngào - Thứ bánh ôm ấp bao vị ngọt của thời gian

Người miền Bắc tìm thấy hương vị truyền thống trong từng viên bánh trôi, bánh chay, thưởng thức chúng theo cách riêng biệt - ăn nguội vào ngày Tết Hàn thực. Trái ngược lại, bánh ngào xứ Nghệ lại đem đến cảm giác nóng hổi, ấm áp, qua đó trở thành món quà tinh thần không thể thiếu trong những ngày giá rét và là tâm điểm của những bữa cỗ truyền thống mỗi dịp Tết Nguyên đán . Không chỉ vậy, bát bánh ngào thơm phức là nét đẹp không thể thiếu trong mâm cỗ cúng Gia tiên, như một lời tri ân và kỷ niệm.

Sự kỳ công trong cách chế biến bánh ngào cũng là một câu chuyện riêng biệt. Không giống như bánh trôi nhỏ xinh, mật mía chính là linh hồn của những viên bánh ngào to hơn gấp bốn, năm lần, đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn khi nhào bột cho đến khi mịn màng. Chính từ những động tác nhào bột nhuần nhuyễn ấy mà viên bánh lấy được tên gọi của mình. Cùng là một loại bánh, nhưng một số nơi lại ưu ái gọi nó là "bánh mật", với quy trình sau khi nặn bánh xong, sẽ "tắm" ngập mật mía ngọt lịm.

Để tạo nên hương vị của bánh ngào, không thể thiếu vắng mật mía rực rỡ sắc vàng óng, không có vị chua cũng chẳng khét nồng. Bí mật hương vị ấm áp của bánh ngào trong tiết trời se lạnh là việc tinh tế kết hợp gừng, lá dứa, hoặc hoa bưởi trong quá trình ướp bánh.

Gạo nếp chọn để nặn bánh là những hạt gạo thơm dẻo, khi nhào nên độ ẩm vừa phải, không quá rắn cũng không quá nhão. Bánh ngào không nhân hoặc nhân bánh truyền thống là đỗ xanh bùi ngọt, mềm mịn, hòa quyện cùng đường cát. Một số nơi còn sáng tạo thêm, nhồi nhân thịt quay béo ngậy để bánh thêm phong phú hương vị.

Có lẽ, bánh ngào trong ký ức xưa in hình bóng dáng của bà, của mẹ vì bột nếp ngày ấy còn phải xay bằng cối. Chiếc cối đá nặng nề từ từ nghiền những hạt gạo thành bột mịn màng bên cạnh bóng lưng ấm áp của bà, của mẹ dường như làm món bánh ngào ngon hơn và cũng đậm đà tình yêu thương hơn vậy.

Người làm bánh phải nhào bột điêu nghệ, cho đến khi bột mịn và không còn dính tay nữa. Sau đó, từ đôi bàn tay khéo léo, nặn nên những chiếc bánh hình tròn dẹt hoặc thuôn dài, mỗi chiếc bánh không chỉ đơn thuần là một món ăn, mà còn là tượng trưng cho hồn quê, cho những giá trị ẩm thực truyền thống của xứ Nghệ.

Gừng tươi bánh tẻ sau khi rửa sạch, mang cạo vỏ và thái thành sợi nhỏ. Bánh sau khi tạo hình xong mang luộc qua nước sôi chừng 1 phút, khi bánh nổi lên vớt ra để nghỉ cho ráo. Kế đến, cho mật mía vào nồi đun sôi, nhà nào thích ăn ngọt đậm thì cho nhiều mật, nhà nào ăn ít ngọt thì thêm nước để mật loãng ra. Cho bánh đã luộc sơ và nồi mật mía, thả gừng sợi vào đun thêm chừng 5 phút để bánh ngậm mật, chín tới là được. Múc bánh ngào ra bát, trang trí, đặt lên mâm cúng hoặc thưởng thức.

Mỗi dịp đầu xuân, khi hơi lạnh của mùa xuân vẫn đang e ấp trên cành lá, việc được quây quần bên nhau, cùng nhâm nhi bát bánh ngào nóng hổi, đượm vị ngọt ngào của mật mía, quả là không gì ấm lòng bằng.

Món bánh ngào xứ Nghệ - vừa giản dị vừa tinh tế - không chỉ là một phần của nền ẩm thực phong phú mà còn là biểu tượng của tình cảm và sự sẻ chia trong những ngày lễ hội. Được làm ra từ bàn tay khéo léo, tâm huyết của người dân, mỗi chiếc bánh ngào gói trọn vị ngọt ngào của mật mía và hương thơm nồng ấm của gừng, là hồn của quê, là nỗi nhớ da diết của biết bao con người xa xứ. Bánh ngào không chỉ dừng lại ở hương vị mà còn là cầu nối văn hóa, là ký ức tuổi thơ, là một phần không thể thiếu trong mỗi mùa xuân về, khiến ai cũng phải ghi nhớ và tự hào về một nét đẹp đặc sắc của quê hương mình.