Chuyên gia giáo dục Stanford chỉ cách phá bỏ lời nguyền "con sãi ở chùa lại quét lá đa": Cha mẹ trung lưu học ngay để giúp con bứt phá

Câu chuyện đáng suy ngẫm

Trong một buổi họp lớp, không khí sôi nổi đột nhiên trở nên trầm lắng bởi một câu hỏi: "Ai trong chúng ta còn tin rằng con mình có thể vào được trường cấp 3 tốt như trường cấp 3 của chúng ta, trường đại học tốt như trường của chúng ta, hay thành tích tương lai của chúng có thể vượt qua thành tích của chúng ta? Hãy giơ tay lên?".

Không ai giơ tay. Một lúc sau, một người bạn hài hước xen vào: "Nếu bạn hỏi tôi câu hỏi này khi con tôi học lớp một hoặc lớp hai, tôi chắc chắn sẽ nói với bạn rằng con tôi là thiên tài và chắc chắn sau này sẽ vượt qua tôi! Nhưng nếu bây giờ bạn hỏi, tôi chỉ có thể nói rằng mọi người tốt nhất nên có cái nhìn thực tế hơn".

Vợ của bạn nam này cũng giống như anh, cũng là sinh viên top đầu tốt nghiệp trường đại học danh tiếng. Vì kết hôn sớm nên con trai họ hiện đang học năm thứ ba trung học, và ngôi trường mà cậu bé theo học là một trường không tên tuổi.

Trường trung học của chúng tôi là trường trung học cơ sở trọng điểm hàng đầu của thành phố. Sau khi tốt nghiệp, nhiều bạn cùng lớp của tôi đã đỗ vào 5 trường đại học danh tiếng hàng đầu trong nước; có bạn sau khi tốt nghiệp đại học đã ra nước ngoài du học, đồng thời cũng đỗ vào 20 trường đại học danh tiếng hàng đầu thế giới…

Ngày nay, tuy không thể nói là ai cũng "thành đạt" nhưng hầu hết đều có mức mà nhiều người phải mơ ước. Tuy nhiên, khi tất cả chúng tôi đều bước sang tuổi trung niên, ngày càng có nhiều người thực sự nhận ra rằng con cái họ có thể không bao giờ vượt qua được thành tích của cha mẹ.

Bạn cùng lớp tôi là nữ sinh đứng đầu môn khoa học, cả lớp đã nhờ cô giúp đỡ những bài toán khó... Nhưng con gái cô, đang học lớp 1 tiểu học, vẫn bí mật đếm ngón tay để tính nhẩm. Bạn cùng lớp khác là một chàng trai siêu kỷ luật, kiểu người có thể thức khuya suốt 3 tiếng sau khi đèn trong ký túc xá đã tắt. Ngày nay, hai đứa con trai của anh chỉ có thể thức khuya chơi game, và có thể ngủ quên bất cứ lúc nào khi làm bài tập về nhà...

Về vấn đề này, một người bạn đã đưa ra lời giải đáp như sau: Đầu tiên, thành công chỉ là một sự kiện có xác suất nhỏ. Chúng ta, một nhóm người sinh ra đã thông minh và có kỷ luật tự giác là do bộ gen quy định, chúng ta đã rất may mắn hơn thế hệ sau này. Thứ hai, kênh thăng tiến đã bị đóng lại từ lâu và hầu hết mọi người sau này sẽ không bằng thế hệ trước.

Tỉ lệ con cái "vượt qua cha mẹ" ngày càng giảm?

Không chỉ ở các nước châu Á, mà cả ở Mỹ, con đường đi lên của người dân bình thường ngày càng bị thu hẹp. Ngày càng có nhiều người trẻ có điều kiện kinh tế không còn tốt như thế hệ cha mẹ họ.

Michael Hout, giáo sư xã hội học tại Đại học New York (Mỹ), đã nêu trong một bài báo đăng trên Tạp chí Học thuật Stanford: Chỉ 44% người Mỹ sinh vào cuối những năm 1980 làm công việc có địa vị kinh tế xã hội cao hơn cha mẹ họ ở tuổi 30, trong khi 49% làm công việc có địa vị kinh tế xã hội thấp hơn. Điều này khác xa với một người sinh vào cuối những năm 1930. Khoảng 70% thế hệ đó sống tốt hơn cha mẹ họ. Kể từ đó, tỷ lệ "vượt qua cha mẹ" ngày càng giảm.

Các nghiên cứu khác đã xác nhận phát hiện của Giáo sư Hout - ví dụ, chỉ một nửa số người sinh năm 1984 sẽ kiếm được nhiều tiền hơn cha mẹ họ ở tuổi 30. Điều này so sánh với 92% những người sinh năm 1940.

Ngay cả khi thu nhập của họ vượt xa cha mẹ, chất lượng cuộc sống của thế hệ trẻ ngày nay cũng không bằng cha mẹ họ. CNN từng đưa tin về câu chuyện của một đứa trẻ Mỹ thuộc tầng lớp trung lưu bình thường tên là Scott Larson.

Scott 29 tuổi, có bằng đại học và làm giám đốc tiếp thị cho một công ty chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp ở Utah. Thu nhập hàng năm là 60.000 USD (khoảng 2,5 tỉ đồng). Nhưng anh không đủ tiền mua nhà và kết hôn nên chỉ có thể sống với bố mẹ.

Và cha anh, Craig, mặc dù chưa bao giờ học đại học, nhưng ở tuổi 29, ông đã kiếm được 20.000 USD mỗi năm (khoảng 50.000 USD ngày nay, tương đương với 1,3 tỉ đồng), mua được căn nhà lớn của riêng mình và nuôi sống gia đình 4 người. Sau đó, Craig đã tiết kiệm đủ tiền để nghỉ hưu.

Câu chuyện của Scott nghe có vẻ rất quen thuộc và bất kì ai trong chúng ta cũng dễ dàng nhận ra mình trong đó.

Con cái của người nhập cư hầu như luôn có cuộc sống tốt hơn cha mẹ

Đối với hầu hết mọi người, việc "đi lên" quả thực ngày càng khó khăn hơn, nhưng chỉ có một ngoại lệ - con cái của những người nhập cư.

Abramecki, giáo sư kinh tế tại Đại học Stanford và Bustain, giáo sư kinh tế tại Đại học Princeton, đồng tác giả cuốn "Phố vàng: Thành công nhập cư tiềm ẩn của nước Mỹ".

Cuốn sách viết: "Không phải mọi thế hệ người Mỹ đều có thể làm tốt hơn thế hệ trước, nhưng con cái của những người nhập cư thì có thể."

Bốn giáo sư đến từ Đại học Stanford, Đại học Princeton, Đại học Northwestern và Đại học California từng dẫn đầu một nhóm nghiên cứu 4 triệu cặp cha con sống ở Mỹ. Nghiên cứu kéo dài ba thế hệ và kéo dài 100 năm.

Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng thành tích của con cái những người nhập cư không hề suy giảm trong 100 năm qua và luôn ở mức xuất sắc. Theo đó, con cái của những người nhập cư không chỉ có khả năng vượt trội hơn cha mẹ mà tỷ lệ "đi lên" trong tầng lớp xã hội luôn vượt trội so với những bạn cùng lứa sinh ra và lớn lên ở Mỹ.

Tại sao con cái của người nhập cư học tốt hơn?

Nhiều độc giả có thể đoán rằng điều này là do "người có khả năng xuất ngoại hiện nay có năng lực tương đối mạnh, con cái họ đương nhiên sẽ không kém hơn…"

Nhưng chúng ta không được quên rằng Hoa Kỳ là đất nước của những người nhập cư từ khắp mọi nơi trên thế giới. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy rằng dù người nhập cư đến từ nước nào, bất kể nền tảng kinh tế, nguồn gốc gia đình hay trình độ học vấn của cha mẹ, so với người Mỹ cùng độ tuổi, trẻ em nhập cư có nhiều khả năng vượt qua cha mẹ và đạt được thành tích cao hơn.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng điều kiện kinh tế và địa vị xã hội của gia đình gốc càng nghèo thì trẻ em nhập cư càng vượt trội so với trẻ em người Mỹ bản địa. Nhưng khi nói đến "tầng lớp trung lưu và thượng lưu", tức là những gia đình nhập cư có thu nhập vượt quá 60% người Mỹ, mặc dù con cái của họ vẫn có thành tích tốt hơn con cái của cư dân bản địa nhưng khoảng cách không đặc biệt lớn, chỉ khoảng 3%.

Ngoài ra, thu nhập của các gia đình trung lưu càng cao thì khả năng con cái họ vượt qua cha mẹ sẽ giảm dần, thậm chí có thể sẽ ngang bằng với mức thu nhập của cha mẹ họ... Điều này thực ra khá dễ hiểu, hoàn cảnh càng tốt, động lực phấn đấu càng kém đi.

Làm gì để phá bỏ "lời nguyền"?

Nếu cả "môi trường gia đình" lẫn "trình độ học vấn" đều không thể giải thích được tỷ lệ "đi lên" cao hơn của trẻ em nhập cư, vậy những đặc điểm nào giúp họ đạt được thành công như vậy? Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng con cái của những người nhập cư có nhiều khả năng thành công hơn vì một số lý do:

Lý do thứ nhất: cha mẹ nhập cư rất coi trọng giáo dục

Ví dụ, hầu hết các gia đình nhập cư từ nhiều nước châu Á như Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Hàn Quốc đều chọn nhập cư để tạo môi trường giáo dục tốt hơn cho con cái họ. Vì vậy, trẻ em từ các gia đình nhập cư đã bị ảnh hưởng bởi sự quan tâm của cha mẹ đến việc học tập và sự hỗ trợ hết lòng của họ từ khi còn nhỏ.

Thứ hai: Trẻ em nhập cư đã chứng kiến sự nỗ lực, đấu tranh không ngừng nghỉ của cha mẹ ngay từ khi còn nhỏ

Việc "bật" mình khỏi quê hương và sau đó làm việc chăm chỉ để bén rễ ở một đất nước mới và nhập cư, định cư chưa bao giờ là một quá trình dễ dàng. Hầu hết cha mẹ nhập cư phải làm việc chăm chỉ để thích nghi với những thách thức của cuộc sống mới. Trải nghiệm phấn đấu của cha mẹ cũng là tấm gương, nguồn cảm hứng vô hình cho con cái.

Ví dụ: Sonia Poe sinh ra ở Texas với cha mẹ là người nhập cư từ Mexico. Sonia nhớ lại: "Cha tôi làm việc trong một khách sạn. "Mục tiêu họ đặt ra cho con cái là: đi học, vào đại học!" Bởi vì "để con có thể tìm được một công việc không yêu cầu phải làm việc đến khuya, để con có thể lựa chọn việc mình muốn làm và chăm sóc cuộc sống gia đình".

Con cái của những người mới nhập cư, đặc biệt là trẻ em từ các gia đình nhập cư dưới mức trung lưu, nhìn thấy sự vất vả của cha mẹ và có thể hiểu rõ hơn ý nghĩa của việc học tập chăm chỉ.

Ngược lại, ngay cả khi thu nhập thấp, nhiều cư dân địa phương ở Mỹ vẫn có nhà, đất do tổ tiên để lại và điều kiện sống của họ tốt hơn nhiều so với những người mới nhập cư. Nếu họ làm việc chăm chỉ, họ thà nghỉ hưu sớm và chăm sóc bản thân. Bản thân cha mẹ cũng không đủ siêng năng, và tất nhiên rất khó để giáo dục những đứa trẻ chăm chỉ.

Cuối cùng: Các nhà nghiên cứu nhận thấy những người nhập cư mới có nhiều khả năng di chuyển đến các khu vực kinh tế phát triển hơn

Bởi vì ở đó có nhiều cơ hội việc làm hơn và điều kiện giáo dục tốt hơn. Ở đây còn có một ý nghĩa khác: Suy cho cùng, họ đã rời bỏ quê hương nên dù có đi đâu, cuộc sống của họ cũng không có quá nhiều sự xáo trộn.

Nói tóm lại, các gia đình nhập cư có xu hướng chuyển đến những nơi "mang lại cho con cái họ những cơ hội tốt nhất để thăng tiến", trong khi người Mỹ bản địa lại thích gắn bó với quê hương hơn.

Kết luận

Cuối cùng, chúng ta hãy xem liệu chúng ta có thể học được điều gì từ con cái của những người nhập cư để giúp con cái chúng ta mở ra con đường đi lên, đạt được thành công trong học tập và công việc hay không?

Trước hết,  việc coi trọng giáo dục là điều luôn đúng và việc đặt ra nhiều kỳ vọng hơn cho trẻ em cũng là điều đúng đắn. Đừng như một số người Mỹ quá nuông chiều, chiều chuộng con cái đến mức không còn hứng thú học tập nữa.

Thứ hai, bạn cũng có thể để con mình trải nghiệm "thế giới thực" và "cuộc sống tàn khốc". Rời khỏi sự bao bọc của cha mẹ, con bạn sẽ học được bài học rằng thế giới sẽ không "nương tay" với bất kì ai, và chúng phải tự nỗ lực để giành lấy chỗ đứng trong xã hội.

Theo Sohu