Cận cảnh căn biệt thự bị bỏ hoang của Hoàng Thái hậu triều Nguyễn
Từng là nơi ở của Đoan Huy Hoàng Thái hậu Từ Cung, căn biệt thự hai tầng bên sông An Cựu nay hoang tàn, khóa chặt, cây cỏ bao phủ.
Hoang lạnh căn biệt thự kiến trúc Pháp từng là nơi sinh sống của vị Hoàng Thái hậu cuối cùng của triều Nguyễn
Căn biệt thự kiến trúc Pháp nằm bên sông An Cựu (TP Huế) từng là nơi Đoan Huy Hoàng Thái hậu Từ Cung (mẹ vua Bảo Đại) sinh sống nay bị bỏ hoang hoá nhiều năm khiến nhiều người tiếc nuối.
Căn biệt thự nằm ở số 145 đường Phan Đình Phùng (phường Thuận Hoá, TP Huế) hiện bị bỏ hoang, cỏ cây mọc um tùm, nhiều hạng mục xuống cấp. Di tích này hiện do Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế quản lý.
Theo các tài liệu lịch sử, căn biệt thự được xây dựng vào những năm đầu thế kỷ XX theo phong cách kiến trúc Pháp, tường sơn màu vàng, mái lợp ngói âm dương. Năm 1955, bà Từ Cung mua lại căn nhà này để ở sau khi chính quyền Ngô Đình Diệm tịch thu cung An Định, vốn là biệt cung của triều Nguyễn dành cho bà trước năm 1945.
Bà Từ Cung cho mở rộng, sửa sang thêm sân vườn sau khi mua lại khu biệt thự này và sinh sống tại đây cho đến khi qua đời vào năm 1980. Trong khuôn viên hiện nay ngoài biệt thự chính và công trình phụ được kết nối với nhau, còn 2 nhà tạm ở sân phía trước và hông bên sau, có người ở.
Theo tư liệu, trước khi mất, bà Từ Cung có di nguyện giao lại căn biệt thự cho chính quyền địa phương. Sau khi được giao tiếp quản, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã chăm lo bảo quản công trình, thờ cúng và tổ chức trưng bày một số hiện vật liên quan bà Từ Cung tại đây.
Tuy nhiên, đến năm 2014, toàn bộ án thờ cũng như các hiện vật được đưa về cung An Định. Căn biệt thự sau đó được giao cho một đơn vị kinh doanh dịch vụ giải khát, phục vụ khách tham quan và nhân dân địa phương.
Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, đơn vị kinh doanh trả lại căn biệt thự và bị bỏ hoang từ đó đến nay.
Sau nhiều năm bỏ hoang, không người chăm sóc căn biệt thự xuống cấp nghiêm trọng. Từng mảng vữa tróc ra từ trần, tường và lan can của căn nhà để lộ lớp sắt thép hoen gỉ.
Ngôi nhà ít được biết đến và không nhiều người lui tới cùng với sự hoang hóa sau nhiều năm không được chăm sóc, dọn dẹp, khu biệt thự trở nên lạnh lẽo.
Khung cảnh hoang tàn, nhếch nhác tại ngôi nhà từng là nơi sinh sống của một Hoàng Thái hậu triều Nguyễn khiến nhiều người tiếc nuối, ngán ngẩm.
Hệ thống vỉ kẻo, mái ngói tại căn biệt thự hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng.
Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cho biết, đơn vị đang nghiên cứu phương án xây dựng khu nhà lưu niệm này thành một trung tâm giáo dục di sản. Tuy nhiên, đến nay phương án còn gặp nhiều khó khăn nên khu nhà lưu niệm vẫn bị bỏ hoang.
Đoan Huy Hoàng Thái hậu Từ Cung (1890-1980), tên thật là Hoàng Thị Cúc, người làng Mỹ Lợi, tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là TP Huế). Bà được tuyển vào cung để phục vụ các vợ vua Đồng Khánh, sau trở thành phi thiếp của vị hoàng đế này.
Sau khi Thái tử Nguyễn Phúc Vĩnh Thụy lên ngôi, lấy niên hiệu Bảo Đại, ông tôn phong cho mẹ mình làm Đoan Huy Hoàng Thái hậu. Năm 1945, vua Bảo Đại thoái vị, triều đình nhà Nguyễn cáo chung, nên bà Từ Cung là Hoàng Thái hậu cuối cùng của nền quân chủ chuyên chế ở Việt Nam. Bà được đánh giá là người có vai trò quan trọng trong việc duy trì, phục hồi các di sản văn hóa, như Thái Miếu và Hưng Miếu, đồng thời giữ gìn nghệ thuật ca múa cung đình triều Nguyễn.
