Cái Tết thứ 105 của cụ Nguyễn Đình Tư: Con cháu sum vầy, nghe cụ gửi gắm một điều mong mỏi trong năm mới

"Đây là ngày hạnh phúc nhất trong năm" 

Chúng tôi quyết định dành chuyến đi cuối năm về nhà của nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư - cụ ông với mái tóc bạc, nụ cười hiền lành đã đứng trên sân khấu đêm Gala WeChoice 2025, cùng câu nói viral trên cõi mạng sau đêm đó: “Vì lòng yêu nước nên có những lúc, có điều kiện để đi ra ngoại quốc nhưng tôi đã từ chối không đi… Tôi là người Việt Nam, dù sống chết vẫn là người Việt Nam”.

Trước khi đến, cụ ông tự hào giới thiệu: Nhất định phải đến vào sáng 29 Tết, ông có điều hay ho muốn chia sẻ lắm!

Năm nay, ông Tư bước sang tuổi 105 - một tuổi xưa nay hiếm nhưng vẫn giữ được sức khoẻ và sự minh mẫn hiếm có. Những ngày Tết này, thời tiết Sài Gòn nắng ấm, soi rọi vào trong căn phòng 25m2 của cụ ông hơn trăm tuổi. Căn phòng nhỏ ở quận Bình Thạnh là nơi cụ ông đặt bàn thớ lớn của gia đình, và tủ sách chứa đầy gia tài của ông - những quyển sách nghiên cứu về lịch sử và địa chí Việt Nam.

Ông Tư tâm sự đã hơn 30 năm nay, ngày cuối cùng của năm Âm lịch nào cũng là ngày rất đặc biệt, bởi con cháu dù ở đâu xa xôi cũng tụ họp về gặp mặt nhau. “Đây là ngày hạnh phúc nhất trong năm” – ông Tư cười, giới thiệu truyền thống của gia đình với những vị khách phương xa.

Nhà ông Tư có 5 con trai và 1 cô con gái, với hơn 30 thành viên từ nhiều thế hệ, có cả những em bé chắt, chút… Mặc dù cuộc sống bận rộn và có những gia đình đang định cư bên nước ngoài, song cứ đến ngày giao thừa, con cháu đều tụ họp đầy đủ, rất ít người vắng mặt. Đến khoảng 9h30 vào sáng giao thừa hằng năm, căn nhà nhỏ lại ngập tràn thành viên. Mỗi người một việc, người thì lau dọn nốt nhà cửa, người thì nhặt rau và nấu bữa cúng… Còn cụ Tư đã như thành thông lệ, cụ mặc áo dài đỏ, bắt đầu hỏi thăm và phát những phong bào lì xì cho con cháu.

Khoảng 11h, chả cắt thớ mỏng, chả giò chiên vàng ruộm, đĩa rau củ xào xanh đã xong. Trong bếp, cả chục người con cháu đã làm xong tươm tất mâm cúng. Vài cậu con trai đã dọn bàn, kê ly để chuẩn bị cho việc cúng gia tiên và ăn bữa cơm đoàn viên.

“Truyền thống này ông nội đã giữ hơn 30 năm rồi, bận cỡ nào cũng phải về. Cận Tết việc ai cũng bộn bề, nhưng chỉ cần nhìn thấy nhau, ăn bữa cơm là hạnh phúc dữ lắm”, anh Nguyễn Đình Quốc Hiển (35 tuổi) nói.

2024 là một năm rất đặc biệt với ông Tư, anh Hiển và gia đình mình. Anh Hiển tâm sự vô cùng tự hào khi thấy ông Tư được vinh danh là một trong 5 Đại sứ truyền cảm hứng ở Gala WeChoice Awards với tinh thần miệt mài học tập, sống tử tế và có trái tim yêu nước mãnh liệt. Màn phát biểu của cụ ông đã khiến bao bạn trẻ phải share lại trên mạng xã hội vì sự khiêm tốn và lòng yêu nước. 

Đêm đó, anh Hiển nói là đêm tự hào và nhiều cảm xúc với gia đình. Các thành viên hay tin, có những gia đình ở nước ngoài, chỉ xem qua màn ảnh và quyết định đến giao thừa sẽ đoàn viên cùng nhau.

“Ông dặn con cháu, bất kể năm đó làm ăn thành bại hay bận rộn cỡ nào, cũng phải họp mặt vào cuối năm để trò chuyện, gặp gỡ nhau”, chú Nguyễn Việt Hùng (người con trai thứ 3 của ông Tư) xúc động nói.

Đến khoảng 11h, gia đình ông Tư sẽ lần lượt dâng mâm cơm cúng lên bàn thờ tổ tiên. Ông mặc áo dài đỏ, đầu đội khăn đóng và gọi con trai trưởng đại diện lên đọc bài khấn ông bà. Sau đó, các con và cháu sẽ cùng cụ Tư bái lạy và thắp hương. Nghi lễ diễn ra trong 30 phút, như một cách để nhắc nhở con cháu về nguồn gốc của gia đình và vui vầy bên nhau dịp Tết.

Sau đó, cả gia đình lại quây quần ăn cơm với nhau ở ban công nhà ông Tư. Trước bữa cơm, một người con sẽ đại diện đứng lên chia sẻ cảm xúc, cảm ơn con cháu và mừng tuổi ông.

Ngồi ở giữa mâm cơm, ông Tư cũng gửi lời chúc mừng năm mới đến các cháu và tặng phong bào lì xì.

“Ông cố chúc con con, các cháu, các chắt, các chít… sang năm mới được dồi dào sức khoẻ. Chúc cho công việc của mọi người được trôi chảy, các con học tập tiến bộ, luôn được điểm cao. Quan trọng nhất, ông mong các con cháu luôn gắn bó với gia đình, để nguồn máu trong mỗi con người đều hướng về một điểm xuất phát đó là tổ tiên, dòng họ của chúng ta. Mong rằng các con, các cháu luôn có được sự vui vẻ cả năm”, cụ Tư gửi gắm.

Còn với những vị khách phương xa, ông Tư cũng hào sảng chúc mừng: “Chúc anh/chị sang năm mới được tăng lương! (cười lớn)”.

Trong tiếng vui đùa và trò chuyện của con cháu, ông Tư lần lượt tặng phong bào lì xì, dặn các cháu “năm mới học cho giỏi nghen”. Đáp lại ông, cô cháu nhỏ cũng đã học thuộc bài thơ tặng ông đầu xuân mới:

“Nghe vẻ, nghe ve, nghe vè chúc Tết

Năm cũ đã hết, năm mới sắp sang

Chúc cho cô bác họ hàng

Thêm một tuổi đời an khang trọn đời

Chúc mừng năm mới. Năm mới thế là năm mới…”

Những bữa cơm "vị nhà" đặc biệt

Trong trí nhớ của anh Hiển, truyền thống cả nhà gặp mặt vào ngày giao thừa đã trở thành kỉ niệm không thể nào quên. Anh còn nhớ năm 1995 là năm đầu tiên ông Tư đề nghị các con về xum họp trong bữa cơm ngày Tết.

Anh Hiển tâm sự: “Đó là cái Tết đầu tiên ông nói với các con cháu rằng muốn mọi người xum vầy cùng nhau dịp Tết. Khi đó tôi mới 6 tuổi thôi, rất háo hức. Vừa có đồ chơi mới, được gặp anh em và họ hàng, vui lắm chứ! Thế mà cũng đã 30 năm trôi qua, cả gia đình vẫn giữ được truyền thống tốt đẹp này.

Lần nào gặp mặt trong bữa cơm này, tôi cũng có cảm xúc rất đặc biệt. Bởi bây giờ cuộc sống hối hả quá đi, mình thiếu những phút giây ở bên gia đình. Có nhiều lúc bị cuộc sống cuốn trôi đến mức gặp đồng nghiệp trong công việc, hay gặp người ngoài còn nhiều hơn cả người thân. Với những địp dặc biệt thế này, tôi lại được gặp người thân, biết được một năm qua mọi người trải qua chuyện vui buồn gì.

Hạnh phúc nhất cuộc đời là thấy người thân yêu của mình còn khoẻ mạnh, vẫn sống trên cuộc đời này và đón cái Tết bên nhau”.

Anh Hiển tâm sự Trong mắt con cháu, ông Tư là người rất thích những điều truyền thống của gia đình Việt Nam. Ông thích những bữa cơm gia đình, thích cảm giác con cháu xum xầy ngày Tết… Mỗi người sẽ được ông giao việc khác nhau như dọn dẹp nhà cửa, lau dọn bàn thờ hay lau nhang đèn cúng kiếng… Cái cảm giác tất cả mọi người xúm vào cùng nhau đón chào cái Tết, đặc biệt và rất Việt Nam lắm!

“Khi tôi đủ lớn, mới thấy quý những bữa ăn gặp mặt gia đình thế này. Ông luôn tâm sự đây là khoảng khắc hạnh phúc nhất trong năm vì được thấy con cái đủ đầy, chia sẻ những điều đã trải qua trong năm cũ. Ông muốn biết cả đó. Muốn biết con cháu đã cố gắng thế nào, và hiểu được ý nghĩa của 2 từ gia đình – 2 từ rất đáng quý trong cuộc sống hối hả này”, anh Hiển tâm sự.

Khi được sống cùng với ông Tư, anh Hiển được truyền nhiều cảm hứng về ông. Có một kỉ niệm mà anh Hiển nhớ nhất về người ông của mình: “Tôi nhớ nhất lần ông có ý định viết sách về lịch sử của thành phố. Đó có thể nói là công trình lớn cuối cùng của đời ông, bởi khi đó ông cũng hơn 90 tuổi rồi. Tôi mới hỏi sao ông phải cố gắng như thế, tuổi của ông dưỡng già được rồi mà.

Ông nói là Ông rất yêu Việt Nam, ông nói còn nợ đất nước này. Ông đã trải qua rất nhiều chế độ và thời kỳ, đến ngày đất nước hoà bình. Ông thấy hoà bình đẹp lắm, là công sức của biết bao thế hệ, nên ông muốn làm gì đó để ghi lại và tri ân công ơn đó, để ông được thoả mãn tình yêu với đất nước. Ông cũng luôn dạy chúng tôi điều hạnh phúc nhất của ông là được làm người Việt Nam”.

Được sống cùng ông trong căn nhà nhỏ ở quận Bình Thạnh, anh Nguyễn Việt Bình (SN 1988) vẫn luôn xúc động mỗi lần nhắc đến ông Tư.

“Không chỉ ngày Tết đâu, ông cũng rất trân trọng và mong cả gia đình quây quần trong những bữa ăn. Nếu ai có gì khó khăn thì ông sẽ nhờ cả gia đình cùng giúp vào. Có một cái hay là ông thường muốn con cháu gặp mặt với nhau, nhưng ông chưa từng trách móc thẳng ai trong bữa ăn. Khi cần răn dạy điều gì đó, ông sẽ hẹn gặp riêng người.

Mặc dù ông lớn tuổi, nhưng ông không sống cố chấp và chưa từng can thiệp vào quyết định của ai. Ông có quan điểm mỗi người có quyền quyết định bản thân và tương lai sẽ như thế nào. Ông không muốn con cháu lệ thuộc vào những câu nói hay quan điểm mà phải đi theo ông hoàn toàn”, anh Bình đầy tự hào khi nhắc về ông.

Có rất nhiều điểm đặc biệt và rất Việt Nam trong gia đình ông Tư!

Để giữ được “nếp nhà” này, bản thân ông cũng là tấm gương cho con cháu trong cuộc sống, công việc. Ngày thường, nếu không có lịch phỏng vấn, cụ Tư làm việc 8-10 tiếng bên máy tính để nghiên cứu và viết sách.

Ông tự học gõ máy vi tính, làm việc đều đặn, mẫn cán đến tận 12 giờ khuya. Tính đến nay, ông đã có hơn 80 năm nghiên cứu lịch sử và xuất bản hơn 60 cuốn sách, chủ yếu về địa danh, địa chí, lịch sử và văn hóa Nam Bộ.

Đầu năm 2024, cuốn tự truyện Đi Qua Trăm Năm của ông được xuất bản, là tác phẩm được Bí thư Thành uỷ TP.HCM Nguyễn Văn Nên "đặt hàng", yêu cầu ông Tư ưu tiên viết về cuộc đời mình, để lưu lại những câu chuyện quý giá cho thế hệ sau.

“Chúng tôi nể phục trước tinh thần tự học và cách giữ gìn truyền thống của ông. Do đó, mỗi thế hệ trong gia đình đều cố gắng học hỏi, luôn tự nhắc nhở nhau về lòng kiên trì. Đó là giá trị mà ông gìn giữ cả đời”, anh Hiển nói.

Chứng kiến cái Tết của ông, chúng tôi chợt nhớ vào đêm Gala WeChoice Awards 2024, cụ ông cũng chia sẻ tinh thần rằng: Tình yêu đất nước là một sợi dây, nối từ quá khứ đến hiện tại và kéo dài mãi ở tương lai. Nó bện chặt những thế hệ người Việt với nhau. Nó hiện diện ở mọi nơi, từ những điều xuất phát từ bên trong mỗi người như khi nhớ về tổ tiên, ông bà, nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ.

Và Tết của nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư cũng tràn đầy ý nghĩa như thế!