Buồn của Steve Jobs: Xây dựng đế chế cả đời rồi bị Microsoft vượt mặt chỉ trong 10 năm, Apple còn lại gì ngoài cái tên và 170 tỷ USD tiền mặt?

Tập đoàn Apple là đứa con tinh thần mà Steve Jobs đã dành hầu như cả đời để xây dựng. Thành công của nhà sáng lập này đã tạo nên một trong những cổ phiếu chứng khoán tốt nhất Phố Wall suốt 20 năm qua nhờ đà tăng trưởng của iPhone.

Việc chuyển đổi thành công của Steve Jobs, biến Apple từ một nhà sản xuất máy tính nhỏ thành tập đoàn có giá trị nhất hành tinh đã khiến cổ phiếu của họ trở thành mã phổ biến trong mọi danh mục đầu tư toàn cầu.

Thế nhưng chỉ trong chớp mắt, hào quang mà Steve Jobs để lại cho Apple lại đang dần mờ nhạt khi mất đi tính sáng tạo vốn có.

Mất giá trị

Hiện công nghệ trí tuệ nhân tạo đang là xu thế nóng trên thế giới, thúc đẩy tăng trưởng của hàng loạt tập đoàn vốn phụ thuộc vào việc bán các thiết bị và dịch vụ của mình cho những người tiêu dùng trên toàn cầu.

Tuy nhiên, trong khi Microsoft bùng nổ với ChatGPT, Nvidia tăng tốc mạnh nhờ chip cho AI, Google và Facebook cũng chạy đua cho công nghệ mới này thì Apple, vốn phụ thuộc vào bán iPhone và các thiết bị lại hầu như chẳng có sản phẩm gì nổi bật.

Chính điều này đã khiến Apple rơi vào tình thế khó khăn khi công nghệ smartphone của họ dần bị các hãng đối thủ sao chép, bắt kịp hoặc thậm chí còn vượt qua ở một số mảng.

Tốc độ tăng trưởng doanh thu của Apple đã giảm tốc và giá cổ phiếu của hãng đang kém Nasdaq 100 khoảng 16 điểm phần trăm, mức khởi đầu năm tệ nhất kể từ năm 2013 đến nay.

Mới đây, thông tin doanh số iPhone giảm 24% trong 6 tuần đầu tiên tại Trung Quốc, trái ngược với mức tăng trưởng 64% của Huawei càng khiến nhà đầu tư lo lắng.

Mặc dù Apple vẫn tạo ra dòng doanh thu khổng lồ nhờ iPhone nhưng liệu hãng có duy trì được đà tăng trưởng như trước không vẫn còn là câu hỏi mở.

Bất chấp CEO Tim Cook của Apple hứa hẹn về kế hoạch lớn cho AI nhưng vụ việc nhà táo khuyết chấp nhận đền bù 490 triệu USD vì lừa dối nhà đầu tư về viễn cảnh doanh số iPhone ở Trung Quốc đã làm xói mòn niềm tin.

Cho đến thời điểm hiện tại, Apple chưa đưa ra được một sản phẩm nào thành công đáng kể so với các đối thủ trên thị trường.

Câu hỏi đặt ra hiện nay cho các nhà đầu tư là giá trị cao của cổ phiếu Apple đại diện cho cái gì nếu hãng không còn giữ được sức hút và đà tăng trưởng của mình?

"Cổ phiếu của Apple sẽ dần giống Coca Cola. Họ chẳng có gì mới mà chỉ đơn giản cam kết dòng doanh thu lớn cho đến khi sáng tạo ra được thứ gì mới", Giám đốc điều hành Phil Blancato của Ladenburg Thalmann Asset Management nhận định.

Áp lực

Cổ phiếu của Apple đã mất 10% giá trị từ đầu năm đến nay, bốc hơi 330 tỷ USD vốn hóa thị trường và phải nhường ngôi vị hãng giá trị nhất thế giới cho Microsoft.

Đế chế của nhà Bill Gates đã kết hợp ChatGPT vào phần mềm Microsoft Office để thúc đẩy doanh thu tăng trưởng mạnh. Tổng vốn hóa của hãng đã đạt gần 3,1 nghìn tỷ USD so với chỉ 2,7 nghìn tỷ USD của Apple.

Trong khi đó, Nvidia từ một hãng chip nhỏ bé thì nay đã tăng vọt lên mức 2,2 nghìn tỷ USD vốn hóa, đứng ngay sau Apple.

Hãng tin Bloomberg cho hay việc Apple không bắt kịp xu thế AI chỉ là phần nổi của tảng băng chìm khi đế chế này chậm đổi mới và đang sa lầy vào các cuộc chiến pháp lý tốn kém.

"Apple đang chưa thể hiện được gì nhiều trong bối cảnh hiện nay", CEO Mark Lehmann của Citizens JMP Securities nhận định.

Mặc dù nổi tiếng về việc bảo mật khi Apple tiết lộ rất ít về dịch vụ AI của mình, nhưng rõ ràng nhà đầu tư đang mất kiên nhẫn và chuyển sang rót vốn vào các công ty có lộ trình rõ ràng hơn.

Tồi tệ hơn, dù doanh số iPhone giảm tốc thì Apple cũng chưa ra mắt được mặt hàng nào thay thế. Dự án xe điện của hãng đã phải dẹp bỏ sau hơn 10 năm phát triển, còn mảng thực tế ảo Vision Pro cũng chẳng tạo nên cơn sốt đáng kể nào và chắc chắn sẽ không đóng góp đáng kể doanh thu.

Về mặt kiện tụng, Apple đã bị Liên minh châu Âu (EU) phạt khoảng 2 tỷ USD vì cáo buộc chặn các đối thủ phát nhạc trực tuyến trên nền tảng của mình.

Tại Mỹ, Bộ tư pháp cũng đang theo đuổi vụ kiện chống độc quyền sau 5 năm chuẩn bị.

Số liệu của Bloomberg thì ước tính doanh số bán hàng năm tài chính 2023 của Apple giảm 3% và dự kiến sẽ chỉ tăng 2% trong năm nay, thấp hơn rất nhiều so với mức tăng 33% của năm 2021.

Trái lại, doanh số của Nvidia dự kiến tăng 79% còn Microsoft là 15% trong năm tài chính này.

Hiện P/E của Apple chỉ vào khoảng 25 lần, thấp hơn so với mức 30 lần cùng kỳ năm ngoái và thấp hơn so với mức 32 lần của Microsoft, 35 lần của Nvidia.

Sự chênh lệch này khiến nhiều người bắt đầu so sánh CEO Tim Cook với người đồng cấp Satya Nadella của Microsoft.

Cả một chặng đường

Khi tiếp quản công ty vào năm 2014, CEO Satya Nadella đã vực dậy một tập đoàn phần mềm đang suy yếu và chẳng có gì nhiều ngoài hệ điều hành Microsoft được phát triển từ thời Bill Gates.

Sự thay đổi về tư duy kinh doanh, đường hướng phát triển đã giúp Microsoft thành công rực rỡ với AI và ChatGPT. Có thể nói thành công hiện nay của hãng là cả một quá trình thay đổi cả một bộ máy cồng kềnh để đi đến quả ngọt hiện nay.

"Mọi người đều phải cố gắng sáng tạo, nhất là trong mảng công nghệ thay đổi nhanh chóng từng ngày. Dù Microsoft thành công hiện nay nhưng thực tế họ phải mất 15 năm thay đổi tư duy, bộ máy mới đạt được điều đó", CEO Lehmann của Citizens nói.

Về phía Apple, dù hãng vẫn có hơn 170 tỷ USD tiền mặt và dự kiến thu nhập ròng đạt 100 tỷ USD năm nay nhưng điều đó chỉ mang lại cổ tức và việc mua lại cổ phiếu cho nhà đầu tư. Trong khi đó, thứ cần nhất để tăng trưởng bền vững là cách mạng công nghệ và sản phẩm mới thành công ấn tượng thì lại chưa thấy.

"Thật khó để liên tưởng đến những xu thế công nghệ hiện nay với tình hình của Apple. Nếu loại bỏ công nghệ này ra khỏi bức tranh tổng thể thì nhà đầu tư chắc chắn sẽ đánh giá khác về cổ phiếu Apple", giám đốc quản lý quỹ Kevin Walkush của Jensen Investment Management nhận định.

*Nguồn: Bloomberg