Vào mùa lạnh hay bắt đầu chuyển lạnh, bình nóng lạnh trở thành thiết bị không thể thiếu trong nhiều gia đình. Thiết bị cung cấp nước ấm, nước nóng cho đa dạng sinh hoạt của người dùng, từ tắm rửa, đun nấu... Tuy nhiên, đằng sau sự tiện nghi ấy lại tiềm ẩn những nguy cơ khó lường nếu thiết bị bị hỏng, lắp đặt sai hoặc sử dụng quá tải. Một vụ nổ bình nóng lạnh tại Trung Quốc khiến một bé trai 17 tháng tuổi bỏng toàn thân đã trở thành lời cảnh tỉnh điển hình.
Cụ thể, theo báo Dân trí đăng tải tháng 6/2020, tại một khu chung cư ở thành phố Thẩm Dương (tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc), một bé trai 17 tháng tuổi đã bị bỏng nặng gần như toàn thân khi bình nóng lạnh bất ngờ phát nổ trong lúc em đang được cha mẹ tắm rửa.
Nhân chứng cho biết, tiếng nổ vang lên bất ngờ từ phòng tắm, sau đó hơi nước và khói nóng tràn ra dày đặc. Bình nóng lạnh vỡ tung, nhiều mảnh kim loại văng khắp phòng, nước sôi tràn xuống sàn. Bé trai được đưa đi cấp cứu ngay trong tình trạng bỏng toàn thân.

Hiện trường vụ việc (Ảnh ROT)
Qua điều tra ban đầu, cơ quan chức năng xác định nguyên nhân là bình nóng lạnh bị quá nhiệt và quá áp trong khi vẫn đang được bật điện liên tục. Van xả áp – bộ phận giúp giải phóng hơi nóng trong bình – đã bị hỏng từ trước nhưng không được phát hiện. Khi nhiệt độ và áp suất tăng quá ngưỡng chịu đựng, thiết bị phát nổ như một quả bom.
Trên thực tế đã từng có rất nhiều vụ việc tương tự như trên xảy ra, khi bình nóng lạnh bị quá tải hay gặp sự cố hỏng hóc bên trong mà gia đình không phát hiện kịp thời, từ đó để lại hậu quả thương tâm. Dù không xảy ra tại Việt Nam nhưng vụ việc trên vẫn là lời cảnh báo đắt giá cho hàng triệu hộ gia đình đang sử dụng bình nóng lạnh vào mùa lạnh.

Ảnh từ một vụ việc khác
Như đã nói ở trên, bình nóng lạnh là thiết bị tiện ích, giúp cuộc sống mùa đông dễ chịu hơn, nhưng chỉ cần một sai lầm nhỏ trong cách sử dụng, thiết bị này có thể trở thành mối nguy hiểm chết người. Dưới đây là những cảnh báo và khuyến nghị của các chuyên gia trong và ngoài nước.
Theo HomeServe (Anh), “bình nóng lạnh nên được bật trong thời gian ngắn và tắt ngay sau khi đạt đến nhiệt độ mong muốn, bởi để thiết bị hoạt động liên tục sẽ làm hao điện và khiến áp suất trong bình tăng vượt ngưỡng an toàn”.
Tương tự, Safety.com (Mỹ) cảnh báo: “Overheating and continuous operation are the main causes of water heater explosions in residential homes” — (quá nhiệt và hoạt động liên tục là nguyên nhân chính gây nổ bình nước nóng trong gia đình).

Ảnh minh họa
Các kỹ sư khuyến cáo: chỉ nên bật bình trước khi tắm 10–15 phút, sau đó tắt nguồn. Khi không sử dụng trong thời gian dài, cần ngắt điện hoàn toàn để tránh rò rỉ hoặc cháy chập.
Ngay cả với bình có tính năng “chống giật ELCB”, việc tắm khi bình vẫn bật điện vẫn tiềm ẩn rủi ro. Theo Báo Lao Động, nhiều vụ điện giật thương tâm trong phòng tắm bắt nguồn từ thói quen này. Kỹ sư điện Nguyễn Hữu Phú nhận định: “Dù có bộ chống giật, người dùng vẫn nên tắt bình trước khi tắm, vì thiết bị chỉ giảm rủi ro chứ không loại bỏ hoàn toàn nguy cơ”.
Trang The Spruce (Mỹ) khuyến nghị: “Water heaters should be drained and inspected every six months to remove sediment buildup and ensure safety valves work properly” — người dùng nên vệ sinh và kiểm tra bình mỗi 6 tháng để đảm bảo van xả áp hoạt động chính xác.
Tại Việt Nam, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cũng khuyên người dân “kiểm tra bình ít nhất hai lần mỗi năm, đặc biệt vào đầu mùa đông để phát hiện sớm rò rỉ điện hoặc cặn đá vôi tích tụ gây quá nhiệt”.

Ảnh minh họa
Một nguyên nhân thường gặp khiến bình nóng lạnh quá tải là do dây dẫn hoặc ổ cắm không đáp ứng được công suất. Theo Electrical Safety Foundation International (ESFI): “Never plug a high-power water heater into an extension cord — it should always be wired to a dedicated circuit with proper grounding” (Không bao giờ cắm bình nước nóng công suất cao vào dây nối dài — cần đấu vào mạch điện riêng có tiếp đất an toàn).
Các chuyên gia của Quatest 3 cũng nhấn mạnh: nên sử dụng dây điện đạt chuẩn từ 2,5 mm trở lên, có cầu dao riêng và nối đất đầy đủ để giảm nguy cơ chập, cháy.
Nhiều tai nạn xảy ra do bình nóng lạnh không rõ nguồn gốc hoặc lắp đặt sai kỹ thuật. Người tiêu dùng nên mua sản phẩm có chứng nhận chất lượng, bảo hành chính hãng, và được lắp đặt bởi thợ điện có chứng chỉ hành nghề.

Ảnh minh họa Thu Phương