Bài phát biểu của người cha trong cuộc họp cuối học kỳ 1 khiến phụ huynh rưng rưng, nghe như nuốt từng câu chữ

Chúng ta thường gặp các bậc phụ huynh phàn nàn về việc con cái học tập kém, không chăm chỉ, không nỗ lực... Những phụ huynh này lo lắng về tương lai của con, như thể kết quả học tập không tốt là dấu hiệu cho thấy đứa trẻ sẽ không có một tương lai tươi sáng.

Nhưng các bậc phụ huynh hãy thử nghĩ xem, trong quá trình nuôi dạy con cái, liệu chúng ta đã thực sự đồng hành cùng con, nỗ lực và kiên trì cùng chúng chưa...

Dưới đây là bài phát biểu của một người cha ở Trung Quốc trong cuộc họp phụ huynh, người này cũng là một chuyên gia giáo dục. Bài phát biểu có thể sẽ mang lại cho các bậc phụ huynh một số suy nghĩ và cảm nhận mới.

Kính chào thầy cô, các bậc phụ huynh, các bạn, chào mọi người!

Hôm nay, các bậc phụ huynh có mặt ở đây chắc chắn đại diện cho những tầng lớp khác nhau trong xã hội. Tôi có thể là người đại diện cho những phụ huynh có con cái chưa học giỏi nhưng đang cố gắng cải thiện. Vì vậy, phần đầu của bài phát biểu này có thể giống như một sự tự kiểm điểm.

Cả tôi và vợ đều rất quan tâm đến việc học của con cái và đã bỏ rất nhiều công sức vào đó, nhưng đây không phải là một quá trình dễ chịu.

Tôi là một người làm công tác giáo dục, đầu óc đầy lý tưởng và lý thuyết về giáo dục, vì thế lúc đầu tôi đã cố gắng không can thiệp quá nhiều vào việc học của con, chỉ cố gắng quan sát nhiều hơn, khích lệ và hướng dẫn con một cách nhẹ nhàng. Tôi quyết tâm không cho con tham gia các lớp học thêm bên ngoài và tin tưởng vào phương pháp giáo dục của chính mình. Tuy nhiên, kết quả là tôi thấy con cứ chần chừ, thường xuyên có những lúc đờ đẫn như não không thể kết nối được, và việc làm bài tập cứ kéo dài từ 10 đến 11 giờ đêm.

Những ngày đầy nước mắt

Cuối cùng, tôi đã từ bỏ phương pháp ban đầu và quyết định bắt đầu cùng con học, hỗ trợ và giám sát con. Kể từ đó, trong nhà tôi lúc nào cũng đầy tiếng mắng mỏ, sự bất mãn và những giọt nước mắt.

Là một giáo viên, tôi hiểu rằng không sợ con học dở, mà sợ con thiếu ý chí; không sợ con không học được, mà sợ con không có thói quen làm việc có tổ chức và tự quản lý tốt.

Những cảm xúc thất bại rất dễ dàng chuyển thành sự nóng giận, và khi không biết phải làm gì, tôi cũng đã từng đánh con. Đôi khi, tôi đánh con khá mạnh. Mỗi lần như vậy, đặc biệt khi tôi đánh quá tay, tâm trạng của tôi cực kỳ tồi tệ. Khi nhìn thấy con thu mình trong góc phòng, rất bất lực và lặng lẽ khóc, tôi cảm thấy rất đau lòng. 

Đó là đứa trẻ yêu thương của tôi, đứa con duy nhất của tôi, và khi tôi thấy con phải chịu đựng sự tổn thương cả về thể xác lẫn tinh thần chỉ vì chuyện học hành, tôi không thể không cảm thấy tiếc nuối, đau lòng và hối hận. 

Đến tận bây giờ, mỗi khi nghĩ lại những năm tháng đó, tôi vẫn cảm thấy rất có lỗi với con. Điều mà tôi có thể tự hào là sự kiên trì của mình với con, đó là sự kiên quyết không bỏ cuộc.

Ví dụ, khi con tôi còn nhỏ, vào thời điểm mà con cần có một nền tảng vững chắc về văn hóa cổ điển, tôi đã dành hai mùa hè liên tiếp, không đi đâu cả, mà chỉ ở nhà cùng con học thuộc "Luận ngữ", "Tam tự kinh"... Con học, tôi cũng học. Lúc đó, tôi không nhìn thấy kết quả ngay lập tức, nhưng bây giờ khi con xem tivi, đặc biệt là các chương trình văn hóa, con rất thích xem, và khi thấy các nội dung cổ điển, con cảm thấy rất quen thuộc và tự hào. Tôi biết rằng những nỗ lực trong quá khứ đã có kết quả.

Vào năm ngoái, tôi đưa con cùng với vài người bạn của con đi du lịch. Những đứa trẻ khác thì thích đến công viên giải trí, còn con tôi lại thích đi cùng tôi tham quan những danh lam thắng cảnh, thảnh thơi uống trà, đi những di tích lịch sử. Những thay đổi nhỏ như vậy có thể nhiều người không nhận thấy, nhưng tôi biết, mỗi lần như thế, tôi cảm thấy vui mừng vì con đã có những dấu ấn văn hóa trong mình, đó cũng là một thành quả.

Khi con học lớp 2, con bắt đầu làm bài luận. Việc viết bài rất khó khăn, con thường ngồi mãi mà không viết được một dòng nào. Sau đó, tôi bắt đầu nói chuyện với con trước khi viết bài, chúng tôi cùng chọn chủ đề và tôi nghe con kể về những câu chuyện thú vị, những hoạt động mà con tham gia, những cảnh tượng con thích. Con kể rất sinh động, đầy hứng thú, và có những chi tiết mà tôi không thể tưởng tượng được. Tôi cảm thấy rất vui khi nghe con nói như vậy. Tôi nói với con: "Những gì con nói chính là một bài luận tuyệt vời".

Kết quả, điều tôi không ngờ tới là khi viết ra, nó vẫn rất khô khan, chỉ vài dòng vắn tắt. Tôi nhận ra rằng khả năng ngôn ngữ và khả năng viết của con chưa phát triển đồng đều. Khi con nói, ít nhất tôi còn có ánh mắt và những câu hỏi để động viên, hướng dẫn con. Nhưng khi con tự viết, tốc độ viết không theo kịp dòng chảy của ngôn ngữ, và khi viết đến một chỗ thì con đã quên mất những gì mình đã nghĩ ra trước đó. Nếu trường học dạy viết luận bằng cách yêu cầu học sinh nói ra trước, chứ không phải viết ra, chắc chắn bài viết của con sẽ rất xuất sắc. Nhưng làm sao chúng ta có thể thay đổi được truyền thống của nhà trường?

Sau đó, không còn cách nào khác, mỗi khi trò chuyện với con, tôi lén lút dùng bút chì ghi lại những gì con nói. Vì vội vàng ghi chép nên chữ viết rất xấu, con không thể đọc được, rồi tôi lại dùng chữ viết rõ ràng để chép lại. Sau khi viết xong, tôi đọc cho con nghe, và con rất phấn khích. Con hoàn toàn không ngờ rằng mình có thể nghĩ ra một bài luận hay như vậy. Tôi nói với con: "Đây là bài viết của con, hoàn toàn là sáng tạo của con, một chữ cũng không sai, nếu con chép lại và đưa cho cô giáo, cô giáo chắc chắn sẽ rất hài lòng".

Như tôi đã đoán, khi bài viết được chấm điểm cao, lần đầu tiên cô giáo đã đọc bài của con trước toàn lớp. Con phấn khích suốt cả buổi chiều, đến tận khi về nhà. Cứ như vậy, trong suốt một năm, bài luận của con luôn có tỷ lệ được đọc mẫu rất cao. 

Khi gặp phải những đề bài mà con không biết bắt đầu từ đâu, tôi sẽ mang theo máy tính xách tay ngồi bên cạnh con, chúng tôi hẹn với nhau là con sẽ dùng bút bi viết trên vở, còn tôi sẽ gõ trên máy tính. Sau đó, chúng tôi trao đổi và đọc cho nhau nghe xem có thể có ý tưởng gì mới không. 

Bây giờ, dù con không phải là một trong những học sinh viết bài giỏi nhất lớp, nhưng ít nhất con không còn sợ viết nữa. 

Với sự tiến bộ trong việc giúp con viết luận, tôi đã nhận ra rằng con không kém cỏi, chỉ là con khác biệt so với những đứa trẻ khác mà thôi. Nhưng tôi không có nhiều thời gian để giáo dục con, và con cũng không có đủ thời gian để tiếp nhận những phương pháp giáo dục phù hợp với mình. Liệu có phải chúng ta, những người trưởng thành, đã bỏ qua trách nhiệm đối với con cái của mình?

Thay đổi chiến lược

Trong vô số những điều không như ý, điều khiến tôi cảm thấy chút an ủi là sự giao tiếp giữa tôi và con vẫn không gặp quá nhiều khó khăn. Chúng tôi có thể cùng nhau đi dạo, và trước khi con đi ngủ, nếu có thời gian, tôi sẽ ngồi bên giường và trò chuyện cùng con. Con thậm chí đã phát triển sở thích uống trà giống như chúng tôi. Vào cuối tuần, cả gia đình sẽ pha trà công phu và chuyện trò nhẹ nhàng, đó cũng là một hình thức giao tiếp.

Mặc dù vẫn có những lúc tôi phải quát mắng, nhưng phần lớn là tôi chỉ nhắc nhở con.

Khi con không thích nghe lời, tôi sẽ viết một tờ giấy nhỏ và bỏ vào trong cặp sách của con. Vào kỳ nghỉ, tôi viết một tờ giấy nhỏ nhắc nhở con về kế hoạch học tập và vui chơi của mình.

Khi con cảm thấy người khác đang xúc phạm lòng tự trọng của mình, tôi sẽ nói với con: "Lòng tự trọng là thứ mà mình phải xây dựng qua hành động lâu dài, chứ không phải là khóc lóc, van xin để người khác trao cho mình".

Khi những câu khẩu hiệu trên bảng kính trở thành những lời nhắc nhở mà con không còn chú ý đến nữa, tôi sẽ viết thư, hoặc thậm chí chia sẻ những tin tức thú vị mà tôi nghe được, thấy trên báo chí, để chúng tôi có thể cùng nhau trao đổi ý kiến. 

Đôi khi, những suy nghĩ của con thậm chí còn vượt qua nhận thức của tôi. Tôi nhận ra rằng, con không thực sự cần những lý thuyết suông, mà là những giúp đỡ cụ thể:

Về việc làm bài tập, chúng tôi yêu cầu con từ nhỏ là phải làm gọn gàng, sạch sẽ, nhưng dù yêu cầu đó đã kéo dài nhiều năm, con vẫn chưa thể làm được. Vì khi nghe thì con biết, nhưng khi thực hiện lại quên mất.

Chúng tôi yêu cầu con phải sửa chữa những lỗi mà thầy cô chỉ ra, nhưng kết quả lại không như mong đợi. Lý do là vì con chưa hiểu bài trên lớp hoặc không chú ý nghe giảng, nói chung là thiếu khả năng tự chỉnh sửa. Mỗi năm, con làm bao nhiêu bài tập không hiệu quả!

Năm nay, tôi quyết định thay đổi chiến lược và bắt đầu từ bài tập hàng ngày. Mỗi khi con làm xong bài tập Toán và Lý, tôi sẽ làm lại từng bài một để chỉ ra các chỗ cần bổ sung chi tiết, các bước cần hoàn thiện. Sau đó, tôi giải thích cho con, yêu cầu con làm lại. Kết quả là, vào ngày hôm sau khi thảo luận bài trong lớp, con phản ứng nhanh hơn, và thường được chọn thay thầy giáo để giảng bài cho các bạn khác. Đây là một cơ hội để củng cố lại kiến thức và cũng là niềm vui của con.

Nửa kỳ học trôi qua, tôi gần như không bỏ sót ngày nào. Ngay cả khi phải tham gia những cuộc gặp, tôi cũng yêu cầu con để bài tập trên bàn, rồi tôi sẽ xem lại và chỉnh sửa. Vào sáng hôm sau, con sẽ thức dậy sớm để sửa lại bài.

Bây giờ, tôi thấy con đã có tiến bộ. Điều tôi quan tâm không phải là thứ hạng thay đổi thế nào, mà là con đã có một mục tiêu vững vàng.

Khi chuẩn bị cho kỳ thi môn Địa lý và Sinh học, tôi nói với con rằng chỉ cần đạt loại B là có cơ hội lên cấp ba. Con suy nghĩ một lúc rồi nói: "Bố ơi, con không thể đặt mục tiêu là B, vì như vậy có thể rơi xuống C. Con sẽ đặt mục tiêu là A, cố gắng hết sức, dù kết quả chỉ là B cũng không sao".

Là một người cha, trải qua những khó khăn này, có lẽ tôi không còn gì vui hơn khi nghe được câu nói này từ con!

Cuối cùng, tôi muốn chia sẻ với các bạn một số quan điểm của tôi:

1. Chấp nhận hiện tại và tương lai của con, bất kể hiện tại và tương lai của con như thế nào, nhưng chúng ta phải cố gắng hết sức để giáo dục con

Không phải cha mẹ nào giỏi cũng có con giỏi. Giống như những người cha mẹ bình thường cũng có thể có những đứa con đặc biệt. Không phải tất cả thói quen tốt đều do cha mẹ tạo ra, nếu không sao con cái của cùng một cặp vợ chồng lại có sự khác biệt lớn? Và cũng không phải mọi khuyết điểm đều là do giáo dục sai lầm của cha mẹ. Chính cuộc sống của tôi là một ví dụ điển hình.

2. Đôi khi, một loại hạnh phúc có thể đến từ việc không làm tổn thương lẫn nhau

Có hai tình huống có thể đều là hạnh phúc: Nếu con bạn thông minh, xinh đẹp, có thói quen tốt, biết tự kiểm soát, học hành không phải khiến bạn lo lắng, thầy cô khen bạn dạy con giỏi, và bạn cũng cảm thấy rất tự hào, bạn thực sự rất hạnh phúc.

Nhưng cũng có thể có một tình huống khác, khi tôi còn học, những bạn cùng lớp chỉ có thể học ở trường cấp 2 trong làng, chỉ có tôi thi đỗ vào trường trung học huyện. Bố tôi rất tự hào, nhưng chỉ có mẹ tôi cảm thấy không hạnh phúc, mỗi lần tôi chuẩn bị vác cặp sách ra đi, mẹ đều rất không nỡ, vừa xoa lưng tôi vừa nói: "Con học giỏi, có tương lai, sau này phải làm việc xa nhà, mẹ ít có cơ hội gặp con".

Mẹ tôi nói vậy, và khi mẹ mất, tôi không thể ở bên cạnh bà đúng lúc.

3. Mỗi đứa trẻ là khác nhau, và đôi khi trẻ không làm được không phải vì thái độ mà là vì khả năng

Không ai đánh con vì con thấp hơn người khác, không ai đánh con vì con chạy không nhanh bằng vận động viên, bởi vì sự khác biệt về ngoại hình là rõ ràng, chúng ta chấp nhận. Nhưng tại sao khi học tập, cha mẹ lại không thể chấp nhận sự khác biệt đó?

4. Vấn đề không phải là định tội, mà là giải quyết vấn đề; đừng nói quá nhiều lý thuyết, con cần sự giúp đỡ cụ thể

Con không cần nhiều lý thuyết nữa, điều con cần là sự giúp đỡ cụ thể như tôi đã làm, từ những bài tập cụ thể cho đến các kế hoạch học tập chi tiết.

5. Giáo dục không thể có hiệu quả ngay lập tức, tôi vẫn tin rằng con tôi sẽ trưởng thành muộn 

Nhà tâm lý học George Labsat cho biết: "Mọi người đến với thế giới này đều có rất nhiều tiềm năng". Mười ngón tay có độ dài khác nhau. Việc trẻ em có sự khác biệt là điều bình thường.

Trên thực tế, dù một đứa trẻ có chậm chạp đến đâu thì bên trong nó vẫn có động lực để làm việc chăm chỉ. Chỉ là có khi trẻ phát huy sức mạnh muộn hơn nên cần những người xung quanh kiên nhẫn chờ đợi, chờ hoa nở mà thôi. Những đứa trẻ đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm khi lớn lên sẽ còn tuyệt vời hơn nữa.

Ngày nay, nhiều bậc cha mẹ bị mắc kẹt trước áp lực cạnh tranh của xã hội, việc giáo dục con cái ngày càng trở nên thực dụng, thiếu sự ấm áp và bao dung. Vì tiêu chuẩn đánh giá duy nhất là thành tích, trẻ sẽ có xu hướng tự phê bình nhiều hơn, dẫn đến trầm cảm và bất ổn về cảm xúc.

"Quá trình lớn lên của một đứa trẻ cũng giống như một cái cây. Nếu đổ nhiều phân bón hóa học, nó có thể lớn nhanh nhưng về sau sẽ phát triển bệnh tật".

Trong giai đoạn đầu đi học, những kỳ vọng và yêu cầu cao của cha mẹ có thể thúc đẩy con cái tiến lên một bước, hai bước, trăm bước. Nhưng thời gian trôi qua, đứa trẻ vốn đã cạn kiệt năng lượng lại càng mệt mỏi, bối rối khi học, thực sự không còn động lực để thúc đẩy bản thân tiến bộ.

Một khi đánh mất ý nghĩa và giá trị của việc học và bất mãn vì bị cha mẹ đẩy lùi, trẻ sẽ chỉ ở yên tại chỗ, kìm nén sự trưởng thành của bản thân, thậm chí từ bỏ chính mình.