2 hành vi này của cha mẹ sẽ khơi dậy tính ghen tị ở trẻ

Một nghiên cứu mới tại Mỹ đã chỉ ra rằng cảm xúc ghen tị có thể xuất hiện ở trẻ sơ sinh từ chỉ 6 tháng tuổi. Cụ thể, khi mẹ cho một em bé khác bú, trẻ sẽ ngay lập tức cảm thấy khó chịu và có thể khóc lóc, tức giận. Tương tự, khi mẹ bế một đứa trẻ khác trong khi con của mình đang chơi ngoan ngoãn, bé cũng sẽ khóc đòi được bế. Những phát hiện này cho thấy rằng, tính ghen tị ở trẻ có thể hình thành sớm trong quá trình phát triển.

Mỗi đứa trẻ đều trải qua cảm giác ghen tị, một hiện tượng tự nhiên trong quá trình phát triển tâm lý. Đây là cách mà trẻ em thể hiện cảm xúc của mình một cách chân thật và trực quan.

Ghen tị không hẳn là một khái niệm tiêu cực. Khi được cảm nhận ở mức độ vừa phải, ghen tị có thể giúp con người nhận ra những khuyết điểm của bản thân, từ đó tạo động lực để phát triển và tiến bộ. Tuy nhiên, nếu cảm xúc ghen tị trở nên quá mức, nó không chỉ gây tổn thương cho chính mình mà còn có thể ảnh hưởng xấu đến người khác.

Những hành vi của cha mẹ có thể khơi dậy tính ghen tị ở trẻ

1. Luôn so sánh con mình với "con nhà người ta"

Nhiều bậc phụ huynh thường coi "con nhà người ta" là hình mẫu lý tưởng và không ngừng so sánh, đối chiếu với con mình. Tuy nhiên, việc so sánh này có thể gây tổn thương cho trẻ. Khi trẻ bị phủ nhận liên tục, điều này không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn có thể dẫn đến việc hình thành tính ghen tị mạnh mẽ.

2. Cha mẹ khó đối xử công bằng với các con

Trong nhiều gia đình đông con, việc cha mẹ không xử lý công bằng các mâu thuẫn hoặc tranh cãi giữa các con có thể dẫn đến những cảm xúc tiêu cực. Trẻ em thường cảm thấy bị thiên vị, nghĩ rằng "ba mẹ không còn yêu mình" hay "ba mẹ yêu em trai/em gái hơn". Những cảm xúc này có thể kích thích tâm lý ghen tị, ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình.

Daniel Wegener, giáo sư tâm lý học tại Đại học Harvard, Mỹ đã chỉ ra trong nghiên cứu của mình rằng sự ghen tị ở trẻ em, nếu không được xử lý một cách thích hợp, có thể dẫn đến những hệ quả tiêu cực. Cụ thể, trẻ có thể phát triển lòng tự trọng thấp, cảm giác lo âu và thậm chí có hành vi hung hăng.

Làm thế nào để hóa giải tính ghen tị của trẻ?

1. Cân bằng mối quan hệ trong gia đình, giúp trẻ tránh xa sự ghen tị

Khi trẻ nhận thấy anh chị em được quan tâm nhiều hơn, chúng dễ nảy sinh cảm giác bị bỏ rơi và từ đó hình thành tâm lý ghen tị. Để cân bằng mối quan hệ gia đình, cha mẹ có thể thực hiện các biện pháp sau:

- Cha mẹ cần đối xử công bằng với từng đứa trẻ, dành cho chúng sự quan tâm và yêu thương ngang nhau.

- Chú ý đến ưu điểm và tài năng riêng của từng trẻ, giúp chúng nhận ra giá trị bản thân thay vì đánh giá chỉ dựa trên một tiêu chí.

- Tạo môi trường giao tiếp cởi mở trong gia đình để trẻ có thể bày tỏ cảm xúc, ý kiến và mong muốn của mình một cách tự nhiên.

Chỉ khi gia đình đạt được sự cân bằng và hài hòa, trẻ mới có thể thoát khỏi lòng ghen tị, phát triển cảm xúc và nhận thức bản thân một cách lành mạnh. Hãy ghi nhớ 3 từ khóa quan trọng: cân bằng, quan tâm và yêu thương.

- Nuôi dưỡng sự tự tin cho trẻ, giúp nội tâm mạnh mẽ hơn

Nguyên nhân ghen tị của trẻ thường xuất phát từ sự bất an và tự ti trong lòng – biểu hiện rõ rệt của việc thiếu tự tin. Để nuôi dưỡng sự tự tin, cha mẹ có thể áp dụng những chiến lược sau:

- Khai phá tiềm năng của trẻ trong nhiều lĩnh vực, bất kể thành công hay thất bại, đều cần ghi nhận và ủng hộ. Điều này giúp trẻ cảm nhận thành tựu và tăng cường sự tự tin.

- Thay vì chỉ chú trọng kết quả, hãy khen ngợi nỗ lực và tiến bộ của trẻ. Điều này giúp xây dựng lòng tự trọng một cách bền vững.

- Đặt ra những mục tiêu vừa sức với năng lực thực tế của trẻ. Kỳ vọng quá cao hoặc quá thấp đều có thể làm tổn thương sự tự tin. Hãy nhìn nhận sự phát triển của trẻ bằng một tầm nhìn dài hạn.

3. Dạy trẻ cạnh tranh lành mạnh và chân thành trân trọng người khác

Cạnh tranh là một bài học không thể thiếu trong cuộc đời. Tuy nhiên, cách cha mẹ hướng dẫn trẻ đối diện với cạnh tranh lại đóng vai trò quyết định.

Trên hành trình nuôi dạy con, cha mẹ cần dạy trẻ nhìn nhận cạnh tranh một cách lý trí, học cách chân thành khen ngợi điểm mạnh của người khác thay vì chìm đắm trong sự so sánh và ghen tị không hồi kết.

Ví dụ, ở trường, nếu một đứa trẻ thấy bạn cùng lớp đạt thành tích cao trong kỳ thi, còn mình không đạt được kết quả như mong đợi, nếu cha mẹ không hướng dẫn trẻ trân trọng nỗ lực và tài năng của người khác, trẻ rất dễ nảy sinh tâm lý ghen tị.

Cách giúp trẻ cạnh tranh lành mạnh và trân trọng người khác:

- Dạy trẻ nhận thức rằng sự cạnh tranh là cơ hội để học hỏi, không phải để so sánh giá trị cá nhân.

- Khuyến khích trẻ chia sẻ niềm vui thành công của người khác, đồng thời tìm cách cải thiện bản thân.

- Làm gương bằng cách thể hiện sự tôn trọng và đánh giá cao những người xung quanh.

- Khi trẻ học được cách cạnh tranh lành mạnh và trân trọng người khác, lòng ghen tị sẽ dần tan biến, thay vào đó là sự trưởng thành và tự tin.