Vụ cháu sát hại bà nội ở Hưng Yên dưới góc nhìn pháp lý

Liên quan đến vụ án cháu nội sát hại bà ở Hưng Yên gây xôn xao dư luận, cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Hưng Yên đã ra quyết định tạm giữ hình sự đối với Nguyễn Chu Thanh Tú (16 tuổi, trú tại Khoái Châu, Hưng Yên) và Lê Gia Bảo (15 tuổi, trú tại Tây Ninh) để điều tra về hành vi giết người.

Trao đổi với PV dưới góc độ pháp lý, TS.LS Đặng Văn Cường (Đoàn luật sư Hà Nội) cho biết, kết quả xác minh ban đầu của cơ quan điều tra có đủ căn cứ để khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can đối với hai đối tượng này về tội giết người theo quy định tại khoản 1, Điều 123 bộ luật hình sự.

Với nhiều tình tiết định khung và tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự như: Hành vi có tính chất côn đồ, thuê giết người và giết người thuê, phạm tội đến cùng, giết bà nội, phạm tội với người già…

Nếu đối tượng thực hiện hành vi phạm tội là người đã thành niên thì rất khó có thể tránh khỏi hình phạt cao nhất là tử hình.

Tại thời điểm thực hiện hành vi giết người, cả hai đối tượng này đã đủ 14 tuổi, đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật

Tuy nhiên, tại thời điểm thực hiện hành vi phạm tội, hai đối tượng này đều là người chưa đủ 18 tuổi nên sẽ được áp dụng chính sách khoan hồng đối với người chưa đủ 18 tuổi phạm tội.

Như vậy, mặc dù tội giết người có quy định hình phạt cao nhất là tù chung thân hoặc tử hình. Nhưng, do cả hai đối tượng này đều là người chưa đủ 18 tuổi nên không bị áp dụng hai loại hình phạt nghiêm khắc nhất là tù chung thân hoặc tử hình.

Hình phạt mà các đối tượng này có thể bị áp dụng đó là tù có thời hạn nhưng không quá 18 năm đối với đối tượng Tú (16 tuổi) và không quá 12 năm đối với tượng Bảo (15 tuổi) do các đối tượng này đều ở các độ tuổi mà pháp luật quy định áp dụng hạn chế với hình phạt tù có thời hạn.

"Căn cứ vào điều 91 và điều 101 bộ luật hình sự thì tại thời điểm thực hiện hành vi phạm tội đối tượng Tú (từ đủ 16 tuổi nhưng chưa đủ 18 tuổi) nên sẽ không bị áp dụng hình phạt tù chung thân, tử hình về tội giết người, hình phạt mà đối tượng này phải đối diện cao nhất không quá 18 năm tù.

Với đối tượng Bảo, tại thời điểm thực hiện hành vi phạm tội đối tượng này đã đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự nhưng chưa đủ 16 tuổi nên hình phạt cao nhất về tội giết người mà đối tượng này có thể phải đối mặt là không quá 12 năm tù".

Ngoài tội giết người thì cơ quan điều tra cũng sẽ làm rõ hành vi cướp tài sản do đối tượng dùng vũ lực để chiếm đoạt số tiền 180.000 đồng của nạn nhân.

Trường hợp có căn cứ cho thấy đối tượng này sử dụng vũ lực, sát hại nạn nhân để chiếm đoạt số tiền 180.000.000 đồng của nạn nhân thì sẽ xử lý thêm một tội danh nữa là tội cướp tài sản theo quy định tại điều 168 bộ luật hình sự với mức hình phạt là tù có thời hạn và sẽ tổng hợp với tội giết người.

Ngoài ra, hành vi đốt bếp của nạn nhân cũng là hành vi vi phạm pháp luật, cơ quan điều tra cũng sẽ tiến hành trưng cầu định giá tài sản bị thiệt hại để xác định giá trị tài sản bị đốt cháy có tới 2.000.000 đồng trở lên hay không.

Nếu tài sản bị cháy từ 2.000.000 đồng trở lên, thì các đối tượng này sẽ bị xử lý thêm một tội danh nữa là tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản theo quy định tại Điều 178 bộ luật hình sự với mức hình phạt là tù có thời hạn.

Trường hợp bị kết tội về nhiều tội danh thì đối tượng Tú sẽ phải đối mặt với hình phạt ở mức cao nhất có thể tới 18 năm tù sau khi toà án tổng hợp hình phạt và đối tượng Bảo sẽ phải đối mặt với mức hình phạt tối đa là 12 năm tù của nhiều tội danh.

Các căn cứ pháp lý

Điều 101 bộ luật hình sự quy định như sau: Mức phạt tù có thời hạn áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội được quy định như sau:

- Đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 18 năm tù; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá ba phần tư mức phạt tù mà điều luật quy định;

- Đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 12 năm tù; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá một phần hai mức phạt tù mà điều luật quy định.

Điều 91 Bộ luật hình sự quy định như sau: - Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội. - Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải căn cứ vào độ tuổi, khả năng nhận thức của họ về tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nguyên nhân và điều kiện gây ra tội phạm.

Người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây và có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phần lớn hậu quả, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 29 của Bộ luật này, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng một trong các biện pháp quy định tại Mục 2 Chương này:

Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng, trừ tội phạm quy định tại các điều 134, 141, 171, 248, 249, 250, 251 và 252 của Bộ luật này; Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng quy định tại khoản 2 Điều 12 của Bộ luật này, trừ tội phạm quy định tại các điều 123, 134, 141, 142, 144, 150, 151, 168, 171, 248, 249, 250, 251 và 252 của Bộ luật này;

Người dưới 18 tuổi là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án.

- Việc truy cứu trách nhiệm hình sự người dưới 18 tuổi phạm tội chỉ trong trường hợp cần thiết và phải căn cứ vào những đặc điểm về nhân thân của họ, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội và yêu cầu của việc phòng ngừa tội phạm.

- Khi xét xử, Tòa án chỉ áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nếu xét thấy việc miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng một trong các biện pháp quy định tại Mục 2 hoặc việc áp dụng biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng quy định tại Mục 3 Chương này không bảo đảm hiệu quả giáo dục, phòng ngừa.

- Không xử phạt tù chung thân hoặc tử hình đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

- Tòa án chỉ áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với người dưới 18 tuổi phạm tội khi xét thấy các hình phạt và biện pháp giáo dục khác không có tác dụng răn đe, phòng ngừa.

Khi xử phạt tù có thời hạn, Tòa án cho người dưới 18 tuổi phạm tội được hưởng mức án nhẹ hơn mức án áp dụng đối với người đủ 18 tuổi trở lên phạm tội tương ứng và với thời hạn thích hợp ngắn nhất.

Không áp dụng hình phạt bổ sung đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.