Hoang mang khi bị mắc chứng vàng da bất thường

Chào bác sĩ Mèo,

Em năm nay 19 tuổi. Gần 2 tháng nay, tự nhiên em có hiện tượng bị vàng cả da mặt, da tay, đặc biệt là trong lòng bàn tay nhưng không vàng mắt. Cách đây không lâu em có ăn nhiều bí đỏ nhưng sau đó đã ngừng hơn 2 tuần nay. Em vẫn hay ăn khoai lang nữa. Em cũng uống rất nhiều nước 1 ngày từ 2-3 lít, ăn uống bình thường. Bác sĩ có thể cho biết tình trạng của em là bệnh gì không ạ? Em cảm ơn bác sĩ!

Trả lời:

Chào em,

Theo những gì em mô tả thì rất có khả năng em mắc chứng bệnh vàng da. Vàng da còn gọi là hoàng đảm (đản) là biểu hiện của tình trạng tăng chất Bilirubin (sắc tố mật) trong máu. Nhận biết vàng da thì dễ, nhưng phải tìm nguyên nhân gây vàng da thì mới giúp cho việc điều trị có hiệu quả.

Màu da trong hoàng đản thường vàng nhạt, vàng như nghệ, nhưng cần phải xem vàng ở niêm mạc mắt, miệng và lưỡi. Nước tiểu sẫm màu như nước vối, như nghệ. Người bị vàng da thì cũng dễ tự biết được nhưng cần bình tĩnh và nên đến các cơ sở y tế để xác định bệnh.

Nguyên nhân:

Các bệnh vàng da do tan máu: Gồm bệnh tan máu bẩm sinh Minkowski Chauffard, bệnh Cooley, bệnh tự miễn, bệnh tan máu do lạnh. Đặc điểm của các bệnh này là da vàng nhạt, kín đáo, thiếu máu tái phát nhiều lần, lách rất to, sức bền hồng cầu giảm.

Viêm gan cấp do virus: Bệnh dễ lây, sốt nhẹ, mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn, tiêu chảy hoặc táo bón. Vàng da xuất hiện dần dần sau một thời gian giả cúm. Xét nghiệm: Men gan tăng cao, tức là có sự phá hủy tế bào gan. Nếu nhẹ thì sau một đến hai tuần, người bệnh tiểu nhiều, vàng da nhạt dần, rồi mất hẳn. Nặng thì dẫn đến teo gan bán cấp, hôn mê, rồi dẫn đến tử vong.

Xơ gan: Gồm viêm gan mạn tính tiến triển dẫn tới xơ gan, xơ gan còn do nhiều nguyên nhân khác. Bệnh tiến triển từ từ, dẫn đến vàng da. Gan có thể to hoặc teo. Cuối cùng là cổ trướng, tuần hoàn bàng hệ, xuất huyết tiêu hóa. Xét nghiệm chức năng gan bị suy giảm.

Tắc mật do sỏi ống mật chính: Bệnh nhân có cơn đau quặn gan rất dữ dội. Đau hạ sườn phải, lên ngực và vai. Sốt rét run, da vàng nhiều. Tam chứng: Đau bụng, sốt, vàng da bị tái đi tái lại nhiều lần. Xét nghiệm máu có tăng sắc tố mật và muối mật, hủy tế bào gan.

U đầu tụy: Thường là ung thư. Vàng da xuất hiện âm thầm, ngày càng tăng. Phân bạc màu, trắng như phân cò. Sốt ít hay không sốt. Gan to, túi mật to, không có cơn đau quặn gan. Siêu âm thấy u đầu tụy.

Sốt rét: Gặp ở vùng núi. Sốt từng cơn, có rét run, ngoài cơn lại bình thường. Da vàng nhẹ, lách to. Xét nghiệm máu tìm thấy ký sinh trùng sốt rét.

Sốt xoắn khuẩn Leptospira: Da vàng, niêm mạc mắt sung huyết, có màu vàng đỏ. Sốt cao, rét run. Đau cơ, chảy máu dưới da, mê sảng. Xét nghiệm máu urê, creatinin tăng cao, men gan tăng. Xét nghiệm nước tiểu có thể thấy xoắn khuẩn Leptospira.

Nhiễm khuẩn huyết: Do E. coli, tụ cầu… Sốt cao, kéo dài, vàng da, gan to ít, không đau, túi mật không to. Cấy máu có vi khuẩn dương tính. Công thức máu: Bạch cầu tăng cao.

Viêm gan do nhiễm độc: Xảy ra do gây mê bằng clorofoc hoặc uống các thuốc clopromazin, atophan, thuốc chống lao, thuốc tránh thai, rắn cắn.

Bệnh hanot giai đoạn đầu: Có vàng da mạn tính, gan to, lách to. Nhưng không có suy gan, tắc mật và cổ trướng.

Ung thư gan: Vàng da ngày càng tăng. Nước cổ trướng màu vàng xanh như mật, có thể là nước máu do ung thư di căn đến màng bụng. Gan to, phát triển nhanh, mặt gồ ghề, mật độ chắc. Siêu âm thấy hình ảnh khối u rõ.

Ngoài ra vàng da còn do nhiều nguyên nhân khác ít gặp như hội chứng Gilbert, bệnh thiếu hụt men chuyển hóa bilirubin, viêm phổi thùy, thương hàn, viêm ruột thừa, sốt hồi quy.

Theo thứ tự thường gặp thì sắp xếp như sau: Viêm gan siêu vi, sỏi mật, xơ gan, viêm gan do nhiễm khuẩn, sốt rét, huyết tán, u đầu tụy.

Điều trị:

Nói chung, phải điều trị theo nguyên nhân gây bệnh nhưng phần lớn vàng da do tắc nghẽn đường dẫn mật thì điều trị bằng ngoại khoa; còn vàng da do các nguyên nhân khác thì chủ yếu điều trị bằng nội khoa.

Nếu bị chứng vàng da, đặc biệt phải tránh những loại thực phẩm nhiều dầu mỡ. Vì khi gan yếu đi, chức năng gan giảm, gan sẽ không có khả năng tiêu hóa dầu mỡ. Tuy nhiên, tránh ăn những thực phẩm nhiều giàu mỡ là chưa đủ mà còn cần phải ăn đúng loại thực phẩm để chữa vàng da.

Đây là những loại thực phẩm giúp gan giải độc. Những thực phẩm này giúp trẻ hóa các tế bào gan, loại bỏ sự nhiễm trùng:

Nước trái cây là một trong số các loại thực phẩm hiệu quả nhất chữa chứng vàng da. Và nước mía đặc biệt tốt cho gan của em. Một số thực phẩm hữu ích nhất cho người mắc chứng vàng da: Nước ép củ cải, Hạt rau mùi (ngâm qua đêm và uống vào buổi sáng), Lúa mạch, Nước ép cà chua, Lá húng quế, Nước ép chanh, Dứa, Nước mía, Sữa chua.

Bên cạnh việc cân bằng chế độ dinh dưỡng, em cũng cần nhanh chóng đi khám bác sĩ chuyên khoa để xác định được chính xác tình trạng bệnh lý của mình.

Chúc em luôn khỏe mạnh!