Số phận đau khổ của những người cả đời không cảm thấy sung sướng

Từ "Pleasure" trong tiếng Anh có thể hiểu là cảm giác vui sướng, hân hoan, vui vẻ. Epicurus - một triết gia Hy Lạp cổ đại rất coi trọng cảm giác này. Ông cho rằng đó là khởi nguồn và kết thúc của một cuộc sống hạnh phúc.

Nhưng sẽ ra sao nếu cuộc đời bạn không thể cảm thấy vui sướng, hài lòng vì bất kỳ điều gì? Không còn niềm hân hoan khi nhận được nụ hôn đầu; không còn sự thỏa mãn khi giải xong một câu đố, cũng chẳng còn cảm thấy "nổi da gà" khi nghe một bản nhạc yêu thích?

Theo quan điểm của Epicurus, đó chắc chắn là một cuộc sống không hạnh phúc. Chỉ có điều, ít ai ngờ rằng trên đời này có tồn tại một chứng bệnh như vậy. Nó được gọi là anhedonia - tạm dịch là hội chứng không niềm vui.

Về cơ bản, những người mắc anhedonia có thể xem như đã chai sạn về mặt cảm xúc. Họ không còn cảm thấy bất kỳ động lực để kết bạn, khó khăn trong giao tiếp xã hội, thậm chí trở nên hoàn toàn tách biệt. 

Điều gì đã gây ra anhedonia?

Trải nghiệm hài lòng của tất cả chúng ta được não bộ xử lý, thông qua một khu vực được gọi là hạch nền vỏ não (BG). Khi ấy, khu vực vỏ não trước trán (mPFC) sẽ đóng vai trò điều hướng, cho phép BG sản sinh ra dopamine, qua đó kích hoạt cảm giác hài lòng của chúng ta.

Trong một nghiên cứu tại ĐH Stanford vào năm 2016, các chuyên gia cho rằng việc vỏ não trước trán hoạt động kém hiệu quả đã khiến chứng anhedonia phát triển. Lý do thường là vì di truyền, nhưng cũng có trường hợp bị chấn thương, hoặc bị stress từ quá sớm cũng khiến anhedonia xảy ra.

Là một căn bệnh, hay chỉ là triệu chứng của một hiện tượng nghiêm trọng hơn?

Đây là một câu hỏi không dễ trả lời. Joshua Garfield từ Trung tâm nghiên cứu rượu và ma túy Turning Point (Úc) cho rằng anhedonia thực chất là một triệu chứng của một hiện tượng khác, mà cụ thể hơn là các chứng bệnh tâm lý nghiêm trọng. Có thể là trầm cảm, sang chấn tâm lý hậu chấn thương (PTSD), hoặc chứng tâm thần phân liệt.

Garfield chia sẻ, những bệnh nhân mắc anhedonia thường được chữa trị theo các chứng bệnh tâm thần họ mắc phải, thay vì tác động trực tiếp đến nó. Nếu như nguyên nhân là vì trầm cảm, người bệnh sẽ được điều trị trầm cảm, và anhedonia sẽ tự hết.

Tuy nhiên, mọi chuyện có phần phức tạp hơn. Nếu như các yếu tố như di truyền, hoặc di chứng do tai nạn từ nhỏ, nhiều khả năng người bệnh sẽ bị anhedonia mà rất khó chữa trị. Ngoài ra, đôi khi anhedonia xuất phát từ việc người bệnh đã tiếp xúc quá nhiều với cảm giác vui sướng - ví dụ như trường hợp của các con nghiện ma túy.

"Một số trường hợp sử dụng chất gây nghiện cũng tạo ra chứng không niềm vui. Thậm chí đã có giả thuyết cho rằng người mắc anhedonia có xu hướng nghiện ngập hơn, nhưng không có bằng chứng đáng tin cậy."

Hiện tại theo thống kê từ WHO, có ít nhất 300 triệu người trên Trái đất đang mắc trầm cảm, và hiện chưa rõ anhedonia xuất hiện để khiến căn bệnh của họ trầm trọng hơn, hay họ tự tạo ra chứng bệnh ấy để giải thoát cho bản thân.

Tất cả cần đến khoa học trả lời, thông qua những nghiên cứu trong tương lai.