Số lao động thất nghiệp trong tháng 7 tăng cao do ảnh hưởng của dịch Covid-19

Theo báo cáo của Cục Việc làm (Bộ LĐ-TB-XH), trong 7 tháng năm 2021 thị trường lao động Việt Nam có những diễn biến không theo xu hướng của thời gian chưa có dịch, bị tác động theo chiều hướng tiêu cực cùng với tốc độ gia tăng số ca nhiễm Covid-19.

Tỷ lệ thiếu việc làm ở thành thị cao hơn nông thôn

Cụ thể, lực lượng lao động quý II/2021 là 51,1 triệu người, tăng 1,7 triệu người so với cùng kỳ năm 2020 nhưng vẫn thấp hơn 304.000 người so với cùng kỳ năm 2019. Theo xu thế tăng lực lượng lao động hàng năm trước khi có dịch thì lực lượng lao động thực tế đang thấp hơn trạng thái bình thường mới là 1,7 triệu lao động.

Lao động tự do mất việc, sống tạm bợ trong xóm trọ ven sông tại Hà Nội (Ảnh: VTC News)

Sang đến tháng 7/2021 với việc thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 tại 19 tỉnh phía Nam, thành phố Hà Nội và một số địa điểm ở các tỉnh, thành phố khác, làm cho lực lượng lao động giảm so với tháng trước và cùng kỳ năm trước, ước tính hơn 1 triệu lao động.

Lao động có việc làm bị chặn đà tăng trưởng, và suy giảm theo tốc độ của lực lượng lao động. Trong quý II/2021, lao động có việc làm chỉ còn 49,9 triệu người, tăng gần 1,8 triệu người so với cùng kỳ năm 2020 nhưng thấp hơn 500.000 người so với năm 2019. Đến tháng 7, số lao động có việc làm sụt giảm tương tự như quý II/2020, giảm hơn 1 triệu lao động.

Tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi ở khu vực thành thị tiếp tục cao hơn so với khu vực nông thôn, trái ngược với xu thế thường thấy trước khi có dịch và năm 2020. Trong quý II/2021, thiếu việc làm cả nước là 1,1 triệu người (2,6%), trong đó khu vực thành thị là 2,8%, khu vực nông thôn là 2,49%.

Số lao động thất nghiệp gia tăng do nhiều doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh không còn khả năng chống đỡ với dịch bệnh nên buộc phải cắt giảm lao động. Số người thất nghiệp trong quý II/2021 là 1,2 triệu người (2,62%), tăng so với quý I là 0,2% và 0,46% so với cùng kỳ năm 2019. Tháng 7 với mức độ phức tạp của dịch bệnh, số lao động thất nghiệp tăng cao, kéo theo tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động ở khu vực thành thị lên hơn 4%.

Tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng tiếp tục tăng nhiều. Quý II/2021 tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng là 5,2%, tỷ lệ này trong tháng 7 tăng rất cao vì lao động phải ở nhà, nghỉ việc để thực hiện giãn cách xã hội.

12,8 triệu người từ 15 tuổi bị mất việc, giãn việc, giảm giờ làm trong quý II/2021

Cũng theo Cục Việc làm, trong quý II/2021, cả nước có 12,8 triệu người từ 15 tuổi trở lên bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch Covid-19 bao gồm người bị mất việc làm, phải nghỉ giãn việc/nghỉ luân phiên, giảm giờ làm, giảm thu nhập,…

Trong tổng số 12,8 triệu người bị tác động tiêu cực bởi đại dịch Covid-19, có 557.000 người bị mất việc, chiếm 4,4%; 4,1 triệu người phải tạm nghỉ/tạm ngừng sản xuất kinh doanh, chiếm 31,8%; 4,3 triệu người bị cắt giảm giờ làm hoặc buộc phải nghỉ giãn việc, nghỉ luân phiên, chiếm 34,1% và 8,5 triệu lao động bị giảm thu nhập, chiếm 66,4%.

Hàng triệu lao động mất việc do ảnh hưởng của dịch Covid-19

Đáng chú ý, lao động khu vực thành thị chịu thiệt hại nhiều so với hơn khu vực nông thôn. Có 21,9% lao động khu vực thành thị bị ảnh hưởng xấu, trong khi đó con số này ở nông thôn là 14,3%.

Tại các cơ sở sản xuất kinh doanh, từ cuối tháng 6/2021 với sự bùng phát mạnh của pha 2 đợt 4 tại TP.HCM và các tỉnh thành phố phía Nam, khiến cho 21 tỉnh thành phố phải thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16, đặc biệt trong đó có các tỉnh tập trung phần lớn khu công nghiệp, khu chế xuất, là động lực phát triển kinh tế chính của đất nước. Theo báo cáo nhanh của 54 tỉnh, thành phố, 9,94% doanh nghiệp phải tạm dừng hoạt động sản xuất kinh doanh, số lao động tạm ngừng việc gần 4 triệu người (20% tổng số lao động). Doanh nghiệp tạm dừng, số người ngừng việc có sự khác nhau, chênh lệch lớn giữa các vùng, các tỉnh tại thời điểm hiện nay.

Tại 19 tỉnh, thành phố phía Nam hiện đang áp dụng Chỉ thị số 16/CT-TTg, có gần 20% doanh nghiệp hiện dừng hoạt động, số lao động ngừng việc gần 3 triệu người (33,4% tổng số lao động). Trong khu công nghiệp, khu chế xuất của TP.HCM chỉ có 827 doanh nghiệp hoạt động (57,56%).

Tại miền Bắc, khi đợt dịch thứ 4 bùng phát tại Bắc Ninh, Bắc Giang vào tháng 5 buộc Bắc Giang phải tạm đóng cửa 4 khu công nghiệp gồm 322 doanh nghiệp với tổng số gần 150.000 lao động tạm ngừng việc. Đến nay sau khi khống chế được dịch Covid-19, các doanh nghiệp tại Bắc Ninh, Bắc Giang và các tỉnh trong khu vực bắt đầu đi vào sản xuất kinh doanh theo kế hoạch, tuy nhiên hiện tại trong toàn khu vực có khoảng 2,5% doanh nghiệp vẫn phải tạm dừng hoạt động, 5% lao động ngừng việc.

Cục Việc làm cho biết, đến ngày 5/8/2021, số doanh nghiệp phải tạm dừng hoạt động ở Bắc Giang là 288 doanh nghiệp với 15.262 người lao động ngừng việc, tại Hà Nội số doanh nghiệp tạm dừng hoạt động là 7.435 doanh nghiệp với trên 180.000 lao động ngừng việc,…

Các doanh nghiệp đang trong vùng có dịch buộc phải tạm dừng hoạt động vì không thể đáp ứng được các tiêu chí “3 tại chỗ” và “1 cung đường - 2 địa điểm” để vừa duy trì hoạt động sản xuất vừa chống dịch. Hiện nay chỉ có số ít doanh nghiệp đáp ứng được. Những doanh nghiệp đáp ứng được thì cũng phải tăng chi phí gấp 3 lần và tỷ lệ lao động sử dụng cũng chỉ được 30 - 40%. Ngoài ra, các doanh nghiệp không thể hoạt động được do gặp khó khăn trong lưu thông hàng hóa, thiếu hụt nguyên vật liệu,… khi các cảng biển, cảng hàng không, đường biên giới,… đều bị hạn chế, làm tăng rất nhiều chi phí.

Dịch bệnh Covid-19 tác động tiêu cực đến lao động làm việc trong 3 nhóm ngành kinh tế, lao động khu vực nông, lâm, nghiệp và thủy sản chịu ít tác động tiêu cực của dịch nhất, tiếp đến là khu vực công nghiệp và xây dựng và lao động khu vực dịch vụ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Bên cạnh những ngành đã bị ảnh hưởng mạnh từ năm 2020 đến nay như du lịch, dịch vụ phục vụ cá nhân (nhà hàng, quán bar, vũ trường, dịch vụ làm đẹp…), thì đến tháng 7/2021 do dịch bệnh lan vào các khu trọng yếu của nền kinh tế như khu công nghiệp, khu chế xuất, thành phố lớn đã tác động mạnh đến các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo: chế biến thủy hải sản đến 70% doanh nghiệp bị đóng cửa vì không thể áp dụng 3 tại chỗ, ngành dệt may khi đợt dịch thứ 4 bùng phát đã khiến 35% doanh nghiệp của ngành phải đóng cửa, có hơn 40.000 lao động khu vực phía Nam của Tập đoàn Dệt may Việt Nam đang làm việc trong điều kiện giãn cách…