Quên tiêm vaccine nhắc lại, trẻ bị liệt tứ chi do di chứng viêm não Nhật Bản

Tại Bệnh viện Nhi T.Ư, gần đây xuất hiện một số trường hợp (5-6 ca bệnh) được chẩn đoán mắc viêm não Nhật Bản, chủ yếu là các trẻ lớn từ 5 tuổi trở lên. Trẻ có các biểu hiện như sốt cao, buồn nôn, đau đầu, ngủ nhiều và nếu không xử lý kịp thời sẽ dẫn đến hôn mê và co giật.

TS.BS Đỗ Thiện Hải, Phó Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Nhi T.Ư cho biết, hiện Trung tâm đang điều trị 3 bệnh nhân mắc viêm não Nhật Bản, đều là trường hợp trẻ từ 5-9 tuổi: “Bệnh nhân xuất hiện sốt cao 38-39 độ C, sau đó bị đau đầu tăng dần và ngủ nhiều. Bệnh nhân được đưa tới bệnh viện để khám và được chẩn đoán mắc viêm não Nhật Bản, cho nhập viện điều trị. Hiện 2 bệnh nhân đã có tình trạng tương đối ổn định. Bệnh nhân còn lại tình trạng tương đối nặng phải thở máy”.

Bệnh nhi 5 tuổi (Thanh Hóa) mắc viêm não Nhật Bản đã hôn mê 10 ngày, suy hô hấp, di chứng nặng liệt tứ chi

Viêm não Nhật Bản là bệnh truyền nhiễm lây truyền qua trung gian truyền bệnh là muỗi. Do vậy, tại các thời điểm trong năm có thời tiết thuận lợi cho muỗi sinh sản và phát triển thì đó là mùa dịch viêm não Nhật Bản. Tại Việt Nam, trong nhiều năm qua, bệnh thường xuất hiện và có số ca mắc gia tăng vào mùa Hè, đặc biệt tại các tỉnh trung du, miền núi phía Bắc. Thời gian gần đây, tại phía Nam cũng có ca bệnh lưu hành quanh năm.

Hiện nay, chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu, bởi khi trẻ đã có biểu hiện mắc viêm não Nhật Bản thì lượng virus ở trong máu rất ít mà virus tập trung ở não và gây tổn thương các tế bào thần kinh. Do vậy, việc điều trị viêm não Nhật Bản rất khó khăn, với tỷ lệ tử vong và di chứng rất cao. Thông thường tỷ lệ trẻ tử vong do mắc viêm não Nhật Bản là từ 3-5%, tỷ lệ di chứng có thời điểm lên tới 20-25%. Nếu tính cả những trường hợp trẻ sau khi ra viện và được theo dõi, đánh giá sau 2-3 năm, thì tỷ lệ di chứng còn cao hơn nhiều.

“Chúng ta không cố gắng phân biệt viêm não Nhật Bản với các bệnh viêm não khác, bởi cứ mắc viêm não thì trẻ phải nhập viện và không thể điều trị tại nhà. Đặc biệt, viêm não Nhật Bản thường hay gặp ở những trẻ lớn từ khoảng 3 tuổi trở lên, nhất là nhóm từ 5-15 tuổi. Hiện tại, vaccine viêm não Nhật Bản có tác dụng phòng bệnh trong khoảng 3-5 năm. Trẻ thường được tiêm vaccine viêm não Nhật Bản từ khoảng 12 tháng tuổi, nhưng khi trẻ lớn, các bậc phụ huynh hay quên đưa con đi tiêm mũi nhắc lại”, TS.BS Đỗ Thiện Hải nhấn mạnh.

Thông tin cụ thể về 3 trường hợp bệnh nhân đang điều trị viêm não Nhật Bản tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới, TS.BS Đỗ Thiện Hải cho biết, có trường hợp bệnh nhân 7 tuổi và trên 10 tuổi, gia đình đã quên không đưa đi tiêm mũi nhắc lại: “Phụ huynh cần đặc biệt lưu ý không quên mũi tiêm nhắc lại cho con sau 2 tuổi. Đây là căn bệnh có tỷ lệ tử vong cao và di chứng để lại rất nặng nề, thậm chí có những trẻ phải nằm một chỗ cả đời hay phải điều trị phục hồi chức năng trong một thời gian rất dài mà vẫn chịu ảnh hưởng nhất định đến phát triển trí tuệ và phát triển vận động”.

Theo TS.BS Đỗ Thiện Hải, sau giai đoạn viêm cấp, bệnh nhân ở giai đoạn phục hồi hoặc di chứng. Nếu có di chứng ở thời điểm ra viện, trẻ sẽ được chuyển tới các cơ sở châm cứu hay viện y học cổ truyền để được phục hồi chức năng.

Song các bậc phụ huynh vẫn cần phải lưu ý vì dù trẻ được chẩn đoán đã khỏi bệnh những vẫn có thể xuất hiện những di chứng muộn sau 1-3 năm. Trẻ có thể bị rối loạn về thần kinh, tâm thần và vận động, theo đó, cần được đưa đến các cơ sở y tế kiểm tra lại để đánh giá các tổn thương và có biện pháp điều trị.

Trong khoảng 10 năm qua, thế giới đã có những tiến bộ rất lớn trong việc bào chế và sản xuất vaccine. Hiện nay, có nhiều vaccine phòng viêm não Nhật Bản lưu hành trên thị trường, trong đó, có nhiều vaccine đã được đưa vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng và đảm bảo được 3 mũi vaccine đầu tiên cho trẻ. Sau đó, các bậc phụ huynh phải lưu ý sau 3-5 năm trẻ cần phải tiêm nhắc lại một lần. Đặc biệt, hiện đã có lại vaccine chỉ cần tiêm 2 mũi đã có thể giúp bảo vệ trẻ trong hơn 10 năm.

Với người lớn, cũng có thể mắc viêm não Nhật Bản, nhưng tỷ lệ rất ít và thường không gặp di chứng nặng nề như ở trẻ nhỏ. Do vậy các bác sĩ nhấn mạnh khuyến cáo, việc phòng bệnh cho trẻ đến 15-17 tuổi bằng cách tiêm phòng vaccine đầy đủ.

Bộ Y tế đã có phác đồ khác chi tiết về điều trị các bệnh truyền nhiễm gây bệnh thường quy tại Việt Nam. Theo đó, vấn đề quan trọng là chúng ta xác định sớm đây có phải là trường hợp mắc viêm não Nhật Bản hay không.