Phim hình sự Việt Nam còn thiếu sót những gì?

Những ngày gần đây khi cơn sốt Người phán xử vừa lắng xuống, thì người xem lại háo hức với bộ phim Lật mặt hung thủ vừa được chiếu vào ngày 23 tháng 9. Với khán giả trẻ thì đây có vẻ như là một trào lưu mới. Nhưng với những người hâm mộ điện ảnh Việt lâu năm thì lại là "chuyện thường ngày ở huyện".

Hãy cùng chúng tôi điểm qua một số phim hình sự từng gây tiếng vang để điểm lại những nét chung của dòng phim này, cũng như những mặt còn hạn chế của dòng phim này tại Việt Nam nhé.

1. Series Cảnh sát hình sự

Có thể nói đây là loạt phim chiếm đến 80% sự nổi tiếng dòng phim hình sự của Việt Nam hiện đại. Xuất hiện từ năm 1997 cho đến nay, Cảnh sát hình sự là loạt phim do Hãng phim truyền hình Việt Nam đầu tư sản xuất. Với nguồn lực lớn đến từ Hãng phim truyền hình Việt Nam, Cảnh sát hình sự đã có rất nhiều yếu tố thuận lợi trong việc tạo nên sức hút cho riêng mình.

Có thể kể đến là ekip biên kịch gồm các "cây đại thụ" trong ngành điện ảnh như Nguyễn Quang Thiều, Nguyễn Thành Phong, Trung Đỉnh, Phạm Ngọc Tiến, Nguyễn Quang Lập. Dàn diễn viên của phim cũng không ngừng được đổi mới, gồm những nghệ sĩ tài hoa của cả hai miền Nam Bắc cũng như của các thế hệ điện ảnh Việt Nam.

Trong loạt phim đầu tiên từ năm 1997 đến năm 2000, dàn diễn viên chính gồm NSƯT Võ Hoài Nam (vai Chiến), diễn viên Hoa Thúy (vai Hiền), NSƯT Hoàng Hải (vai Minh), diễn viên Nguyễn Văn Báu (vai Khắc Trường).

Sau đó, còn có sự xuất hiện của Mỹ Duyên (Lời sám hối muộn màng), Việt Anh (Chạy án, Người phán xử), hay gần đây nữa là Nhung Kate, Văn Tùng (Bí mật tam giác vàng). Nhắc đến Cảnh sát hình sự, người xem không chỉ nhớ đến ca khúc Những bàn chân lặng lẽ, mà còn là cách kể chuyện đặc trưng, diễn xuất sắc nét và những nét văn hóa Việt Nam hiện đại.

2. Những cái tên của miền Nam

Tuy không có nhiều tác phẩm như điện ảnh miền Bắc. Nhưng điện ảnh miền Nam cũng đã có những bộ phim về thể loại hình sự mang bản sắc của riêng mình. Đơn cử trong số đó là Đô la trắng sản xuất năm 2005. Chuyện phim xoay quanh những vấn đề thời sự nóng bỏng như giết người cướp của, tiêu thụ tiền giả, buôn bán ma túy, thuốc lắc...

Đô la trắng có kịch bản được nhóm Idealand - chuyên viết kịch bản - chuyển thể dựa trên cuốn tiểu thuyết nổi tiếng Kế hoạch J.96 của nhà văn - nhà báo chuyên viết tiểu thuyết trinh thám hình sự Trần Tử Văn, từng được giải thưởng của Bộ Công an.

Và có lẽ do ảnh hưởng của thể loại phim hình sự Hong Kong mà hình tượng người chiến sĩ cảnh sát trong Đô la trắng không khô khan, khuôn sáo mà còn có chút gì đó rất lãng tử. Vai diễn của Lý Hùng là một cảnh sát hình sự nhưng có ngoại hình chuẩn không tì vết, bên cạnh một nữ đồng nghiệp Mỹ Thanh do người mẫu Ngọc Thúy thủ vai. Và các nhân vật trong phim Đô la trắng cũng "chịu khó" bắn giết nhiều hơn do phim khai thác khía cạnh hành động, vốn là thế mạnh của điện ảnh miền Nam.

Tuy nhiên, có một thực tế không thể chối cãi là phim hình sự Việt vẫn chưa vượt khỏi những hạn chế của dòng phim này.

Một trong những điểm hạn chế đó là mức độ "thật" của phim. Thế giới tội phạm vốn rất tàn khốc, những cảnh bạo lực là một yếu tố không thể thiếu để thể hiện sự đáng sợ của nó. Tuy nhiên, do quy chế kiểm duyệt cũng như những hạn chế trong phát hành đã khiến cho phim hình sự Việt Nam bị thiếu tự nhiên.

Những tên tội phạm nói chuyện lịch sự, những cảnh thanh toán giữa các băng nhóm "thiếu lửa"… là những điểm dễ nhận ra của phim Việt. Bên cạnh đó, do khán giả đã tiếp cận với kĩ xảo và công nghệ dựng phim của nước ngoài, nên mảng hành động của phim Việt đôi khi vẫn còn chưa đã mắt, đặc biệt là các đoạn bắn súng, kĩ xảo CGI quá lộ làm mất đi sự hào hứng nơi khán giả.

Bên cạnh đó, việc thiếu kịch tính và yếu tố chuyên môn cũng là một điểm làm người xem chưa thỏa mãn. Nếu so với những bộ phim hình sự như Breaking bad (Mỹ), Sherlock (Anh… thì thật khập khiễng, nhưng rõ ràng là rất ít phim hình sự Việt có một cốt truyện kịch tính và bất ngờ, buộc khán giả phải ngồi xem và suy đoán.

Đồng thời, có lẽ do định hướng "tà không thể thắng chính", mà các nhân vật phía phản diện thường rất đơn điệu khi chỉ đơn thuần theo đuổi những mục tiêu như : tiền, quyền lực, báo thù… Còn về phía các nhân vật phe cảnh sát, thì phải luôn thanh liêm, chính trực.

Điều này vô tình làm các bộ phim hình sự Việt không thoát khỏi lối mòn và khó phát triển lên. Nếu nhìn ra thế giới, các nhà làm phim về chủ đề hình sự luôn cố gắng khắc họa nhân vật của hai tuyến phim, làm rõ lập trường, cá tính và bản ngã của họ. Những kẻ tội phạm có thể thuần túy độc ác, hoặc là người tốt sa ngã để rồi tự dằn vặt. Trong khi bên kia chiến tuyến, những người đấu tranh chống tội phạm cũng có cái bóng của chính mình, để biến cuộc đời của họ thành một cuộc chiến với cả tội phạm lẫn những ám ảnh trong mình.

Bên cạnh đó, dù đã có sự tư vấn của các cán bộ trong ngành, nhưng phim hình sự Việt vẫn không lột tả được nét thú vị trong quá trình phá án của các chiến sĩ công an. Đặc biệt là một vài tình tiết lỗi đã trở thành "huyền thoại", chẳng hạn như cảnh "đốt ổ cứng" để phá dữ liệu của Cao Thanh Lâm trong Chạy án (2006).

Nhìn chung, phim hình sự Việt Nam đang mắc lỗi của phim Việt nói chung: thiếu kịch tính, thiếu những yếu tố chuyên môn sâu sắc và cách triển khai câu chuyện chưa mới mẻ. Tuy nhiên, với đặc thù là được sản xuất và đầu tư với kinh phí cao, người hâm mộ hoàn toàn có thể mong chờ vào sự tiến bộ rõ rệt của dòng phim này trong những năm sắp tới.