“Nữ hoàng đường đua xanh” vượt qua nỗi đau đoạn chi vì bệnh do não mô cầu

Chỉ còn 5% cơ hội sống sót

Ellie Challis (Anh) chào đời ngày 23/3/2004 khỏe mạnh như bao đứa trẻ bình thường. Đến 16 tháng tuổi, cô bé đột ngột mắc bệnh do não mô cầu và chỉ có 5% cơ hội sống sót. Ông Paul Challis, cha Ellie kể rằng cô bé thực sự đã "chết" trong 2 phút khi tim ngừng đập và gia đình được yêu cầu nói lời tạm biệt. Cô bé hôn mê suốt 26 ngày và phải cắt cụt hai tay chân để giữ mạng sống.

Tưởng chừng Ellie sẽ mất niềm tin vào cuộc sống, nhưng nhờ xem bộ phim về chú cá heo Winter bị cắt cụt đuôi mà vẫn bơi thần kỳ, cô bé tìm tới bơi lội vào năm 8 tuổi và bắt đầu khai phá khả năng tiềm ẩn của bản thân.

Ellie Challis tìm thấy đam mê với đường đua nước. Ảnh: British Swimming

Vượt qua nỗi đau đoạn chi, Ellie gặt hái nhiều thành tích trên "đường đua xanh". Năm 2020, Ellie là vận động viên bơi lội trẻ nhất Vương quốc Anh giành huy chương bạc tại Thế vận hội Paralympic 2020 khi 17 tuổi.

Ellie giặt hái nhiều thành tích trên "đường đua xanh". Ảnh: Independent

Năm 2022 và 2023, Ellie tiếp tục giành nhiều huy chương vàng, bạc, đồng ở giải vô địch thế giới Championships và World Para Swimming ở hạng mục bơi ếch, bơi ngửa, bơi tự do. Nữ kình ngư đã tham gia Paralympic Paris 2024 và giành huy chương vàng ở hạng mục bơi ngửa 50m.

Bằng tiếng nói của mình, Ellie tích cực kêu gọi mọi người tiêm vắc xin ngăn chặn bệnh do não mô cầu, tránh lặp lại hoàn cảnh như cô.

Ellie trở thành biểu tượng truyền cảm hứng vượt lên số phận. Ảnh: Telegraph

Năm 2023, Quỹ nghiên cứu về bệnh do não mô cầu, Liên đoàn các tổ chức phòng chống bệnh do não mô cầu (CoMO) và Sanofi đã ra mắt lá cờ đẩy lùi bệnh viêm màng não. Ellie Challis đã cùng với hai động viên cũng từng chịu di chứng do não mô cầu gồm Théo Curin (Pháp) và Davide Morana (Ý) đồng hành phất lên lá cờ, biểu tượng đầu tiên trên toàn cầu nhằm nâng cao nhận thức về bệnh này như cách mà dải băng hồng tạo ra nhận thức về bệnh ung thư vú. Trước đó, khi mắc bệnh, Théo Curin chỉ mới 6 tuổi, còn Davide 24 tuổi.

3 vận động viên từng mắc bệnh do não mô cầu Théo Curtin, Davide Morana và Ellie Challis. Ảnh: Sanofi

Cách phòng bệnh do não mô cầu hiệu quả

Vi khuẩn não mô cầu gây nhiều bệnh cảnh nặng nề như: viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi,... Trong đó, viêm màng não được xem là "bệnh tử" có thể gây tử vong trong 24h.

Theo CDC Mỹ, cứ 1 trong 2 người mắc bệnh do não mô cầu sẽ tử vong nếu không điều trị kịp thời. Cứ 5 người sống sót thì có 1 người bị khuyết tật cả đời như đoạn chi, chậm phát triển trí tuệ, điếc, liệt...

Ai cũng có nguy cơ mắc não mô cầu khuẩn nhưng trẻ dưới 5 tuổi, thanh thiếu niên 14-20 tuổi, người suy giảm miễn dịch, người cao tuổi là đối tượng cao nhất. Trong đó, thanh thiếu niên dễ nhiễm vì sinh hoạt ở môi trường đông người, tăng giao tiếp xã hội,…Mới đây, Sở Y tế tỉnh Lâm Đồng ghi nhận 4 ca mắc bệnh do não mô cầu, trong đó 3 bệnh nhân được chuyển điều trị Bệnh viện Nhiệt đới TP HCM. Trước đó, Bệnh viện Nhi Trung ương cũng ghi nhận một bé trai 6 tháng tuổi (Hà Nội), khởi phát bệnh với triệu chứng sốt cao, nôn trớ, phát ban dạng chấm li ti toàn thân. Bé chưa tiêm vaccine phòng bệnh do não mô cầu.

Phân tích gộp 89 nghiên cứu từ 28 nước cho thấy thanh thiếu niên là nhóm người lành mang trùng cao nhất, trong đó 23,7% ở độ tuổi 19. Tại Việt Nam, thanh thiếu niên và người trưởng thành chiếm 60% số ca bệnh được báo cáo.

Thanh thiếu niên dễ nhiễm não mô cầu, trở thành người lành mang trùng hoặc phát bệnh. Ảnh: Shutterstock

Vi khuẩn não mô cầu dễ lây qua đường hô hấp, qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc gần, dùng chung dụng cụ, tăng tiếp xúc như sống ở khu tập thể, quân đội...

Theo một nghiên cứu ở Anh, chi phí chăm sóc một bệnh nhân viêm màng não suốt cuộc đời mất khoảng 1,72 triệu bảng Anh (hơn 56 tỷ đồng). Tại Việt Nam, chi phí chăm sóc bệnh nhân chiếm 83% tổng chi tiêu gia đình hàng tháng.

Thanh thiếu niên tiêm vắc xin phòng não mô cầu. Ảnh: Shutterstock

Chủng ngừa là cách hiệu quả nhất giúp phòng bệnh do não mô cầu, giảm gánh nặng và biến chứng. Não mô cầu khuẩn có 13 nhóm huyết thanh gây bệnh chính, trong đó 6 nhóm A, B, C, X, W-135, Y gây 90% ca bệnh trên thế giới.

Hiện Việt Nam có 3 loại vắc xin phòng 5 nhóm não mô cầu khuẩn là vắc xin nhóm A, C, Y, W-135 của Mỹ, nhóm B của Ý và nhóm B, C của Cuba. Trong đó, vắc xin cộng hợp tứ giá của Mỹ giúp giảm đến 90% số ca mắc do nhóm huyết thanh C, Y và W-135. Việc tiêm đầy đủ các loại vắc xin rất cần thiết, đặc biệt với thanh thiếu niên ở độ tuổi học tập, lao động.