Nhóm tác giả đưa Việt phục lan toả khắp Việt Nam: "Chỉ có liều lĩnh mới có thể khai mở một tiền lệ"

Năm 2024 vừa qua, sự kiện Bách Hoa Bộ Hành đã trở thành một trong những điểm sáng đặc biệt của năm, thu hút sự quan tâm của các bạn trẻ. Trong vô vàn các trào lưu mới, Bách Hoa Bộ Hành lại trở thành điểm nhấn khi khơi dậy một trào lưu từ những trang phục truyền thống từ xa xưa của dân tộc Việt. Thế nhưng ít ai biết rằng, Bách Hoa Bộ Hành lại được làm nên từ những người trẻ, trong đó có rất nhiều bạn trẻ Gen Z.

Từ 3 bạn trẻ với niềm đam mê Việt phục đến sự kiện hàng nghìn người quan tâm, hưởng ứng

Trở thành một sự kiện gây tiếng vang mạnh mẽ, có lẽ ít ai ngờ rằng Bách Hoa Bộ Hành vốn có xuất phát điểm từ một nhóm tác giả trẻ chỉ có 3 người. Thế nhưng chính những con người ấy, bằng niềm đam mê của mình đã dần tạo nên một sự kiện có tiếng vang và có thêm hàng nghìn người hưởng ứng.

Chào nhóm tác giả Bách Hoa Bộ Hành, có thể chia sẻ một chút về "con đường" để các bạn trẻ có cùng đam mê gặp gỡ và cùng chung sức chung lòng tạo nên một Bách Hoa Bộ Hành thành công như hiện tại?

Nhóm tác giả Bách Hoa Bộ Hành chúng mình gồm có 3 thành viên là Vũ Đức, Quỳnh Nga và Gia Lộc. Đây cũng chính là những người chủ chốt của “Bách Hoa Bộ Hành” từ mùa đầu tiên (2022), hiện tại Gia Lộc không ở trong nước nên 2 mùa gần đây chỉ còn 2 người phụ trách là Đức và Nga.

Đức đã theo dõi phong trào cổ phục của người trẻ từ năm 2014, sau đó bắt đầu thực hiện một dự án minh hoạ các nhân vật hoàng gia khá nổi bật vào năm 2018, rồi tự nhận thấy tư liệu tham khảo về cổ phục Việt Nam còn rất hạn chế, vì vậy đến năm 2019 đã quyết định thành lập Great Vietnam - hiện là một trong những đơn vị tiêu biểu nhất nghiên cứu và thực hành trang phục cung đình người Việt. Đầu năm 2022, Đức cho rằng nhu cầu giới thiệu thành quả của thế hệ trẻ và các đơn vị làm Việt phục cần một hình thức mới, nên đã khởi xướng ý tưởng về ngày hội mặc Việt phục có tên Bách Hoa Bộ Hành cùng Nga và Lộc.

Nga tham gia hoạt động Việt phục từ năm 2020, thuộc thế hệ Gen Z trẻ nhất trong phong trào lúc bấy giờ, với việc lần lượt tạo lập các dự án như Thuỷ Trung Nguyệt và Đại Nam Chân Ảnh, Nga để lại dấu ấn với xu hướng ứng dụng marketing vào thị trường Việt phục, cùng với đó là khả năng liên kết nhiều cộng đồng khác nhau đến với cổ phục (cổ phục và cổ phục cách tân). Nga là người rủ Lộc tham gia dự án Bách Hoa Bộ Hành, ở thời điểm ấy Lộc đã rất nổi tiếng với từ khoá "nam sinh Ngoại thương mặc cổ phục đến trường".

Đó là cách mà ý tưởng Bách Hoa Bộ Hành lần lượt đến với cả 3 người.

Từ ý tưởng đến thực hành, đặc biệt là khi đã đi qua 4 mùa Bách Hoa Bộ Hành tạm gọi là thành công rực rỡ hẳn là có không ít khó khăn. Các bạn đã gặp phải những cản trở gì trên hành trình này và khi đó đã làm thế nào để vượt qua?

Khó khăn thực ra chính là lý do khiến nhóm tác giả quyết định tổ chức Bách Hoa Bộ Hành nhằm góp phần giải quyết khó khăn đang tồn tại. Trước hết là bởi vì năm 2022 và cả bây giờ, nếu không phải những người đặc biệt quan tâm hoặc đang làm Việt phục thì trong xã hội có rất ít người nhận diện được cổ phục nước ta. Chúng mình ước lượng con số đó chắc không đến 2% dân số, đây là một cản trở lớn để có một nền văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc. Chính vì vậy, việc tổ chức “Bách Hoa Bộ Hành” nhằm giúp nhiều người có dịp bất ngờ với những trang phục ấy, tranh luận, tự tìm hiểu và nhận ra chúng.

Một khi không ai biết về cổ phục nguyên bản, sẽ không ai đứng ra xây dựng hay xét duyệt một sự kiện tương tự Bách Hoa Bộ Hành hoặc những chương trình tham vọng hơn. Vì vậy, chúng mình làm Bách Hoa Bộ Hành để đánh động việc này. Ngay sau mùa tổ chức đầu tiên, Bách Hoa Bộ Hành đã được đề cử và trao Giải thưởng Toàn quốc về Thông tin đối ngoại lần thứ VIII (2022). Nếu chỉ đi bộ mà gây tiếng vang như thế, thì các dự án quy mô hơn về Việt phục (nếu được đầu tư, xây dựng) sẽ còn tiềm năng như thế nào? Rất mong điều này được chú ý.

Mục đích của Bách Hoa Bộ Hành là góp phần tháo gỡ khó khăn trong việc quảng bá, giới thiệu thành quả của một phong trào cổ phục liên thế hệ diễn ra suốt 10 năm qua (2014-2024). Tuy đã có 4 mùa Bách Hoa Bộ Hành, mọi thứ dường như tốt hơn, nhưng sự cách biệt về năng lực nhận diện cổ phục giữa các nhân tố xoay quanh việc tổ chức Ngày hội vẫn luôn là một điểm khó, điều này cần thêm thời gian vượt qua để các dự án về văn hoá trang phục phát huy tác dụng.

Điều gì đã khiến các bạn cảm thấy “khó nhằn” nhất khi đưa Bách Hoa Bộ Hành đến với công chúng?

Khi "Bách Hoa Bộ Hành" chưa tổ chức thì mọi người sẽ chưa hiểu, sẽ dè dặt trong việc đầu tư hoặc hưởng ứng sự kiện. Chỉ khi diễn ra những cuộc diễu hành Việt phục như vậy thì công chúng mới tận mắt thấy cảnh “trăm hoa đua nở” đầy xúc cảm đó. Chúng ta của ngày hôm nay biết đến trang phục truyền thống cách tân trước khi biết đến trang phục truyền thống đích thực - chính điều “khó nhằn” này khiến việc tổ chức Ngày hội không diễn ra theo cách thông thường mà phải theo nhiều cách bất thường. Chỉ có cách là đem thật nhiều mùa “Bách Hoa Bộ Hành” đến với công chúng (với một mật độ phù hợp) thì người ủng hộ sẽ càng đông đảo và sự kiện ngày càng hoàn thiện.

Được biết bên cạnh những thành viên chủ chốt thì sự thành công của Bách Hoa Bộ Hành có được còn nhờ công lao rất lớn của cả team BTC. Bằng cách nào mà các bạn “tìm đến với nhau” được và trở thành team như hiện tại?

Tính đến nay, mỗi mùa Bách Hoa Bộ Hành lại có một đội ngũ vận hành mới, tương ứng với tính chất đăng cai và danh nghĩa đơn vị tổ chức qua từng năm (Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐH Quốc gia Hà Nội, Sở Du lịch Hà Nội, Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội,…). Một số nhân sự đã đồng hành cùng nhóm tác giả từ mùa đầu tiên, nhưng thường thì mỗi năm lại cập nhật thêm nhân sự do những điều kiện khác nhau của ban tổ chức. Chúng mình hiện đang là một nhóm cơ động, không đóng cứng, đều xuất phát từ mối quan hệ cá nhân hoặc quen biết qua nhiều mùa Bách Hoa Bộ Hành.

Năm 2024, nhóm tác giả Bách Hoa Bộ Hành đã trở thành đề cử trong hạng mục Z-Team - Nhóm Genz tài năng thuộc Wechoice Awards 2024. Đây cũng là một trong những minh chứng cho thấy được sự nỗ lực của các bạn trẻ này trên hành trình lan toả các trang phục dân tộc.

Hoạt động với kinh phí 0 đồng nhờ sự đồng lòng của nhiều bạn trẻ có cùng đam mê

Kinh phí có phải một vấn đề “đau đầu” với team Bách Hoa Bộ Hành?

Kinh phí không phải là vấn đề khiến chúng mình “đau đầu” trong suốt 4 mùa tổ chức, vì tất cả những người đồng hành và ủng hộ đều sẵn lòng tất tay cho sự kiện này, dù cho “Bách Hoa Bộ Hành” năm 2024 có kinh phí tổ chức là 0 đồng.

Có lẽ, mọi người đã hết mình bởi ý nghĩa sâu xa và lợi ích xã hội lâu dài của sự kiện, cho nên tất cả đã cùng nhau liều lĩnh. Thế nhưng với sự ủng hộ đông đảo của mọi người trong mùa đông vừa qua khiến chúng mình thấy cần có trách nhiệm để không đem tới một mùa “Bách Hoa Bộ Hành” nào 0 đồng nữa. Câu chuyện kinh phí năm 2024 là vấn đề kỹ thuật giữa các danh nghĩa tổ chức thay vì là một thất bại tài chính, vì vậy chúng mình hoàn toàn lạc quan!

Đây cũng là một trong những điều kỳ diệu mà chúng mình có thể chiêm nghiệm sau dấu mốc đáng nhớ “Bách Hoa Bộ Hành” năm 2024.

Yếu tố nào là quan trọng nhất để vận hành một nhóm hàng trăm con người và thuyết phục họ cùng tạo nên sự kiện đáng nhớ này? Cả team nhìn nhận như thế nào về phản ứng của mọi người, nhất là những du khách nước ngoài khi nhìn thấy đoàn diễu hành? 

Yếu tố quan trọng nhất vẫn là sự dám liều lĩnh. Chúng mình muốn tiếp tục nhấn mạnh rằng việc tổ chức một chương trình, sự kiện về Việt phục hiện vẫn vô cùng khó khăn. Ngay lúc này, chỉ có liều lĩnh mới có thể khai mở một tiền lệ, và may mắn là chúng mình thành công một phần. Bên cạnh đó, “Bách Hoa Bộ Hành” có được sự hưởng ứng to lớn còn bởi uy tín mà chúng mình là những người trọng tâm, trong cuộc đã gầy dựng qua các dự án nghiên cứu - thực hành, sau đó chính nó trở thành “mỏ neo” đảm bảo cho “Bách Hoa Bộ Hành”.

Phản ứng của cả người Việt Nam lẫn du khách nước ngoài khi nhìn thấy đoàn “Bách Hoa Bộ Hành” gần như giống nhau, họ đều ngạc nhiên. Khác biệt duy nhất là một số nét nghi ngờ từ người Việt mình khi phán đoán rằng đây là trang phục ngoại quốc (Mông Cổ, Hàn Quốc, Trung Quốc,...). Thậm chí đã có một số tranh cãi gay gắt trên mạng xã hội sau sự kiện, nhưng rồi tất cả đều nhanh chóng nhận ra đó thực sự là Việt phục, mọi ngờ vực đều tan biến.

Điều này khiến chúng mình và những người ủng hộ thấy rằng cần phải làm nhiều “Bách Hoa Bộ Hành” hơn, liên tục hơn, để mọi người đừng chóng quên.

Các thành viên thuộc nhiều độ tuổi, cộng đồng khác nhau đã mang đến những góc nhìn hay giá trị đặc biệt gì cho đoàn diễu hành?

Có một thực tế là phong trào nghiên cứu Việt phục trong 10 năm qua vốn được khởi xướng từ những người trẻ, vì vậy nhiều người lớn tuổi hơn lại có phần xa lạ với cổ phục. Điều này rất đặc biệt, nhất là vào những năm đầu khi cổ phục quay trở lại, xung đột thế hệ diễn ra khá gay gắt trong một bộ phận xã hội. Thế nhưng sự kiện diễu hành “Bách Hoa Bộ Hành” đã đem tới một bức tranh thành quả của một thập kỷ miệt mài: nhiều thế hệ cùng nhau mặc áo dài ngũ thân, áo tấc, áo giao lĩnh, áo nhật bình, áo tứ thân,...

Thông thường, tuổi tác hay khuynh hướng nghiên cứu vốn chia cộng đồng yêu di sản thành những nhóm riêng lẻ, thì “Bách Hoa Bộ Hành” đưa họ đến, mỉm cười và bước đi trên cùng một con đường. Chúng mình tâm đắc với hình ảnh ấy.

Có thể nói, các đơn vị Việt phục cũng có những đóng góp đáng kể để làm nên thành công của Bách Hoa Bộ Hành. Vậy team đã kết nối với họ thế nào?

Các đơn vị Việt phục tham gia “Bách Hoa Bộ Hành” không chỉ đóng góp đáng kể giúp làm nên Ngày hội, mà họ còn là nhân vật chính trước hết. Đây là sự kiện nhằm giới thiệu và tôn vinh thành quả của các đơn vị, họ là những trụ cột tiên phong của cộng đồng cổ phục Việt Nam hiện nay. Ngay từ khi lên ý tưởng cho “Bách Hoa Bộ Hành”, chúng mình đã nhất quán về việc sẽ góp phần tạo lập môi trường Việt phục hiệu quả thông qua sự khuyến khích tham gia từ các đơn vị này.

Bên cạnh nhiều đơn vị về cổ phục, “Bách Hoa Bộ Hành” còn có sự đóng góp/đồng hành nhiệt tình của các đơn vị cổ phong (văn hoá truyền thống) khác như: cưỡi ngựa bắn cung, thủ công mỹ nghệ, hoá trang cổ phong,...

Bất ngờ với sự bùng nổ của Bách Hoa Bộ Hành trong năm 2024, đánh dấu cột mốc đặc biệt đưa cổ phục Việt trở thành trào lưu trong giới trẻ

Tạm gọi đây là một trào lưu, bởi cổ phục Việt đang được giới trẻ Việt Nam yêu thích và hưởng ứng vô cùng mạnh mẽ. Thế nhưng sâu xa hơn, đây giống như một sự sống dậy” của những trang phục truyền thống của Việt Nam - những bộ cổ phục Việt.

Khi bắt tay làm, các bạn có từng nghĩ rằng (hoặc mong rằng) Bách Hoa Bộ Hành có thể được nhiều người hưởng ứng và biết đến như bây giờ không?

Ban đầu chúng mình chỉ đơn thuần muốn giới thiệu thành quả nghiên cứu của các cá nhân/tập thể ra đại chúng, vì ít người biết quá, vì cổ phục còn thiếu sân chơi quá. “Bách Hoa Bộ Hành” muốn kết nối giữa người muốn quảng bá Việt phục với người muốn mặc Việt phục, ai cũng có thứ muốn “khoe” trong ngày hội này. Thế nhưng, sự bùng nổ của “Bách Hoa Bộ Hành” vào năm 2024 với số lượng người đăng ký lớn gấp 50 lần so với năm 2023 thì chúng mình không ngờ tới. Tuy dự kiến đây sẽ là chương trình diễu hành Việt phục lớn nhất từ trước đến nay thuộc khuôn khổ Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội, nhưng không thể tưởng tượng được rằng sự hưởng ứng lại tăng nhanh chóng như vậy.

Liệu có khi nào các bạn từng nghĩ đến một tương lai mà cổ phục Việt sẽ được ứng dụng rộng rãi hơn, phổ biến hơn trong đời sống?

Tương lai đó chắc chắn sẽ đến. Một quốc gia - dân tộc chắc chắn sẽ có nhu cầu biến cái bản sắc nội tại trở thành phần đa, thay vì mới chỉ là thiểu số như hiện nay. Chúng ta có khát vọng hoà nhập nhưng không hoà tan, vậy chúng ta sẽ cần xây dựng và tìm lại không chỉ câu chuyện về cổ phục để chứng tỏ sự không hoà tan này. Dần dần, cổ phục Việt sẽ được các thế hệ khôi phục ngày càng tiệm cận lịch sử, song song với khuynh hướng cách tân đúng đắn; những dự án lớn về chủ đề này cũng sẽ xuất hiện mạnh mẽ hơn. Con đường đó ngày một rõ rệt khi ta nhìn lại xu thế nhiều năm qua và của cả các quốc gia trong khu vực nữa.

Sau sự kiện này, liệu có mở ra góc nhìn mới hơn về việc đưa Việt phục quay trở lại với công chúng?

Chúng mình tin rằng đã đến thời điểm để cổ phục Việt Nam được ứng dụng thực chất vào những dự án quy mô và chất lượng trên nhiều lĩnh vực, phản ứng của công chúng đang cho thấy điều đó. Tuy nhiên điều này đối lập hoàn toàn với việc sử dụng cổ phục như công cụ vụ lợi đơn thuần hoặc lạm dụng thái quá việc khai thác Việt phục. Khi chúng ta đi quá ranh giới, điều đó sẽ trở thành những bước lùi, lập tức sẽ ảnh hưởng đến tinh thần đón nhận của cộng đồng.

***

Đặc biệt, tại lễ trao giải Wechoice Awards 2024 vừa qua, nhóm tác giả của Bách Hoa Bộ Hành còn góp phần quan trọng trong việc chịu trách nhiệm trang phục cho tiết mục của 12 anh tài. Với những trang phục truyền thống cùng màn biểu diễn của các anh tại, tiết mục trình diễn các ca khúc Trống cơm, Đào liễu, Mưa trên phố Huế đã tạo nên sự bùng nổ đặc biệt và nhận được sự yêu thích của nhiều khán giả.

Sau những thành công đã đạt được, nhóm tác giả dự kiến sẽ đem “Bách Hoa Bộ Hành” tới 3 miền Bắc Trung Nam trong năm 2025. Đây cũng là điều mà nhiều bạn trẻ đang rất mong mỏi từ sự kiện đặc biệt về Việt phục này.