Nhóm Đuốc Mồi và Việt sử kiêu hùng: “Nói giới trẻ quay lưng với lịch sử là không đúng, thành công của Bình Ngô Đại Chiến chính là minh chứng”

Vào năm 2017, một nhóm bạn trẻ với danh xưng Việt Sử Kiêu Hùng đã tìm gặp diễn viên lồng tiếng Đạt Phi, cũng là giám đốc của Đạt Phi Media để khoe về một dự án mà sau này đã thay đổi cách tiếp cận lịch sử của giới trẻ mãi mãi. Đó là một đoạn clip hoạt hình minh họa cho câu chuyện về danh tướng Võ Tánh của chuyên gia nghiên cứu Phạm Vĩnh Lộc mà Đạt Phi thu âm và từng đăng tải trên trang YouTube của mình. Hình thức “kể sử” mới lạ này đã khiến Đạt Phi ấn tượng mạnh, và kể từ đó cộng đồng đam mê cổ phong Việt Nam chính thức ghi dấu cái tên Việt Sử Kiêu Hùng, hay chuỗi dự án phim diễn họa của Đuốc Mồi xoay quanh các dấu mốc lịch sử vẻ vang của dân tộc.

Là dự án gây quỹ cộng đồng, chúng tôi phải lên một kế hoạch sản xuất thông minh, linh động, “liệu cơm gắp mắm”

Cũng giống như hằng hà sa số các hội nhóm nhỏ lẻ khác, Đuốc Mồi gặp muôn vàn chông gai từ những ngày đầu tiên. Tiền thân là dự án gây quỹ cộng đồng, Đuốc Mồi hoàn toàn không có sự đảm bảo ổn định về kinh phí. “Chúng tôi chủ yếu tự bỏ tiền túi ra là chính. Thậm chí một số người quen, thân tình thấy mình làm tâm huyết thì cũng đóng góp chút đỉnh ban đầu”, anh Trần Minh Tuấn - trưởng dự án Đuốc Mồi cho biết. Số tiền mà những khán giả tin yêu, ủng hộ nhóm trong suốt 3 năm rưỡi chỉ đủ để làm sản phẩm và trang trải chuyện ăn, chuyện ở của 10 thành viên full-time.

Cả 10 người cho đến hiện tại đều không có lương từ dự án, còn chuyện bị động hay ngắc ngứ là thường xuyên xảy ra.

“Với Đuốc Mồi, một dự án hoàn toàn dựa trên việc gây quỹ, chúng tôi chẳng thể nào gây quỹ được một số tiền lớn như 1 tỷ ngay từ đầu. Kinh phí sẽ nhích lên từng chút qua từng tháng. Vì vậy, hiểu rõ tính chất của dự án gây quỹ cộng đồng, chúng tôi đã phải lên một kế hoạch sản xuất thông minh, linh động, ‘liệu cơm gắp mắm’. Đồng thời, chúng tôi phải ra mắt một sản phẩm gì đó, hay chí ít có một bước cập nhật để thuyết phục được mọi người là chúng tôi đang nỗ lực hết mức để sản phẩm nhanh chóng ra lò, và để họ có thể tin tưởng để tiếp tục đóng góp”.

Khó khăn chồng chất khó khăn nhưng những gì mà Đuốc Mồi đã và đang làm chưa từng có chỗ cho sự qua loa. Theo chia sẻ từ các anh, quá trình ra mắt tập đầu tiên Tử Chiến Thành Đa Bang - Giấy là gian khổ nhất, kéo dài tận 4-5 tháng hết vẽ rồi sửa. Kết quả, phim đã mang về 90 nghìn lượt xem chỉ trong 2 tuần, một khởi đầu khá tốt cho một nhóm tân binh. Thế là nhóm có một chút tiếng tăm trong lĩnh vực, được “donate” rồi sản xuất phim đến tận bây giờ. Ở hiện tại, nhóm Đuốc Mồi, với hơn 40 thành viên nhân sự và các đối tác thân thuộc, đã sản xuất thành công 3 series phim lớn kéo dài 22 tập và 270 phút animation. Trong đó, Bình Ngô Đại Chiến là tập phim cuối cùng bế mạc chuỗi dự án và cũng là tập phim gây tiếng vang nhất. Đây cũng là màn chốt hạ bùng nổ ngoài dự kiến của cả nhóm, leo thang top trending YouTube với lượt xem hiện giờ lên đến 3,5 triệu lượt xem. Thế nhưng đằng sau hào quang của Bình Ngô Đại Chiến còn là câu chuyện nghiên cứu và lao động miệt mài, thậm chí “bào” sức của những người trẻ mê sử.

Dự án Bình Ngô Đại Chiến

Với nguồn quỹ có được từ khán giả, Đuốc Mồi bắt tay vào viết kịch bản. Đầu tiên, cố vấn lịch sử sẽ làm việc với biên kịch để chốt tiến trình câu chuyện và những dòng chảy sự kiện. Phan Thanh Nam - cố vấn lịch sử của nhóm cho biết: “Nhóm biên kịch lên khung sườn chính từ sách sử Việt Nam như Đại Việt sử ký toàn thư hay Khâm định Việt sử Thông giám cương mục, qua đó chấm chọn các dấu mốc sự kiện có thật. Ngoài ra chúng tôi cũng tham khảo Minh thực lục, sách nhà Nguyên, các bộ sách cổ Trung Quốc để có cơ sở so sánh, đối chiếu các số liệu. Phim dĩ nhiên sẽ có một số chi tiết hư cấu nhưng những gì thuộc về sự thật lịch sử (historical fact) thì chúng tôi hoàn toàn tôn trọng”. Như là để làm ra hơn 1 tiếng thời lượng Bình Ngô Đại Chiến, kịch bản đã được nhóm chỉnh sửa trên dưới 13 lần.

Kịch bản đã xong, cái khó tiếp theo là đến khâu hình ảnh và trang phục. “Phần lớn tư liệu đều chỉ được ghi chép qua sách vở chứ rất hiếm có hình ảnh minh họa. Hoặc nếu có thì cũng chỉ thể hiện qua các pho tượng tiệm cận thời đó thôi, và chúng đã được cách điệu rất nhiều”, đạo diễn hình ảnh Lê Vũ Quang tỏ bày. Ưu tiên lớn nhất của Đuốc Mồi về phần nhìn là các nhân vật phải có đủ độ hấp dẫn để giữ chân khán giả, đồng thời trang phục vừa đúng thời vừa đảm bảo phù hợp hoàn cảnh sống của nhân vật. “Phiến quân Lam Sơn khi xưa thì không thuộc quân đội chính quy mà phần lớn có xuất xứ miền núi. Vì vậy để tạo nên một ảnh vẽ vừa độc đáo, có cá tính riêng mà vẫn rất Việt Nam thì không hề dễ. Đặc biệt gần đây ý kiến, quan điểm của khán giả về yếu tố thuần Việt trong các bộ phim cổ trang vô hình trung tạo nên áp lực lớn cho nhóm chúng tôi”, anh Quang đôi phần lo lắng.

May mắn là sau khi Bình Ngô Đại Chiến ra mắt, khán giả đều rất ưng phần câu chuyện và tạo hình các nhân vật. Trang phục ổn, hình ảnh mãn nhãn, nội dung truyền cảm hứng sâu rộng, lời khen nối tiếp lời khen.

Song, vẫn có những ý kiến trái chiều về Bình Ngô Đại Chiến, mà bất ngờ là khi nhắc về vấn đề này, anh Tuấn lại bật cười và gãi đầu. Đó là vì không giống một số dự án cổ trang khác, hình ảnh trong Bình Ngô Đại Chiến từng bị nói là giống… đồ họa game quá. Anh Tuấn tự chiêm nghiệm: “Các tập phim của Đuốc Mồi thì ít bị so sánh với các nước bạn, chỉ riêng có thể là tính chất ngầu của hình ảnh dễ làm người ta liên tưởng đến game hành động. Nếu có những cải thiện mang tính xây dựng thì chúng tôi vẫn tiếp thu và sửa chữa bình thường, ví dụ như việc dùng chưa đúng ký hiệu bản đồ thời cổ”. Điều này chứng tỏ nhóm Đuốc Mồi có tinh thần cầu thị cao, luôn luôn lắng nghe và tương tác với khán giả để tối ưu hóa các sản phẩm của mình. Kết quả là có không ít người xem cảm thấy xúc động, choáng ngợp đến rơm rớm nước mắt vì sản phẩm đã chạm đến trái tim và lòng ái quốc, niềm tự hào, tự tôn dân tộc của họ. 

Sự ủng hộ dành cho Bình Ngô Đại Chiến chứng tỏ giới trẻ nhìn thấy giá trị tinh thần mà dự án mang lại

Sau cùng thì, dự án phim diễn họa của nhóm Đuốc Mồi đã vượt xa kỳ vọng ban đầu về chất lẫn lượng. Phim không chỉ được người trẻ ở đa lĩnh vực thưởng thức mà còn có sự ủng hộ hết mình từ đàn anh, những nhà làm phim có tiếng trong showbiz như Charlie Nguyễn, Phan Đăng Di hay Trần Thanh Huy. “Chúng tôi nghĩ tâm tư của thế hệ đàn anh đều đặt phần nhiều ở những dự án có ý nghĩa cho xã hội từ những người trẻ nhiệt huyết, làm từ cái tâm dù cho sản phẩm vẫn chưa đủ chất lượng đi nữa”, anh Tuấn tin tưởng.

Nhìn lại các sản phẩm đã ra lò, các thành viên nhóm Đuốc Mồi vẫn còn lấn cấn đôi chỗ. “Các sản phẩm hiện tại vẫn có nhiều chỗ chúng tôi muốn tối ưu hóa, nhưng vì thời gian không có, nguồn lực không đủ mà có thể nói là phim vẫn còn ‘sạn’”. Ai mà chẳng muốn sản phẩm của mình hoành tráng, tầm cỡ và chỉn chu không tì vết. Thế nhưng đối với phong cách làm phim gây quỹ từ cộng đồng như Đuốc Mồi, đây là điều không khả thi về tương lai dài. Có lý do mà Đuốc Mồi tạm dừng lại ở Bình Ngô Đại Chiến sau 3 năm rưỡi. Họ không nhìn vào thành công của tập phim cuối này mà “ngủ quên”, để rồi lại đâm đầu vào thực hiện nhiều sản phẩm gây quỹ dài hơi khác mà không có sự đột phá, cũng không rõ về nguy cơ thành - bại. Là những bộ óc trẻ nhưng Đuốc Mồi không đánh cược vào những rủi ro không đáng.

Đuốc Mồi đã có hướng đi cho mình. Đó là ngay lúc này, mọi người cần nghỉ ngơi, hồi sức. Mặt khác, sản phẩm luôn cần được cấp tiến. Anh Tuấn đánh giá công tâm và thẳng thắn, rằng chỉ gây quỹ thôi thì không thể nào sản phẩm của nhóm có thể đáp ứng được nhu cầu và kỳ vọng tăng theo cấp số nhân của khán giả trong nước, chứ đừng nói đến bạn bè quốc tế. Điều đó dẫn đến phương án tìm kiếm nhà đầu tư, thế nhưng tình hình không mấy khả quan cho lắm. Khi được hỏi vì nguyên nhân, anh Tuấn chỉ bảo ngắn gọn: “Họ ngại”. Một, người ta không nắm được thị trường lớn hay nhỏ, không biết đầu tư thì có sinh lời hay không. Ngay cả khi dẹp yếu tố lời - lỗ qua một bên, yếu tố lịch sử vẫn còn khá nhạy cảm, tạo nên nỗi lo sợ vô hình đối với nhiều người. Hai, nếu tham chiếu trên sản phẩm, chất lượng diễn họa chưa thể so được với Hollywood như Disney hay Pixar, những tên tuổi quen thuộc trong ngành hoạt hình. Vì thế nhà đầu tư rất dễ đi đến sự so sánh và đánh giá thấp sản phẩm của nhóm.

Lúc này nhóm mới chợt nhận ra, Việt Nam chưa từng có phim hoạt hình chiếu rạp theo hình thức thương mại nào cả. Vì vậy, khi đã đầu tư để làm “cái đầu tiên” thì không phải ai cũng sẵn sàng tinh thần cho trường hợp chịu lỗ. Thế nhưng người trẻ thì lại thích làm những “cái đầu tiên”, làm “người đầu tiên”. Cộng với sự liều lĩnh và chấp nhận rủi ro, Đuốc Mồi nói riêng và Việt Sử Kiêu Hùng nói chung đã biến nỗ lực thành kết quả, mang đến chuỗi dự án thành công, tiên phong về mảng phim điện ảnh dã sử chỉ với một mức kinh phí vừa đủ.

Chẳng có gì là không thể nếu tuổi trẻ còn cố gắng. Dự án Việt Sử Kiêu Hùng đã làm được nhiều hơn chỉ là những sản phẩm phim ảnh giải trí. Theo lời anh Tuấn trưởng dự án, sự xuất hiện và chỗ đứng của Bình Ngô Đại Chiến trong nền văn hóa Việt Nam ngay lúc này là một minh chứng, tín hiệu cho thấy người trẻ không hề quay lưng với lịch sử nước nhà. “Ngay từ khi bắt tay làm các tập phim đầu tiên, chúng tôi nhận thấy định kiến ‘vơ đũa cả nắm’, giới trẻ quay lưng với lịch sử là không hề đúng. Có không ít người trẻ biết đón nhận cái mới, và những ai gật đầu tham gia Đuốc Mồi hay bất cứ dự án lịch sử nào khác phần lớn toàn những người trẻ. Chúng tôi nghĩ không phải là người trẻ quay lưng với lịch sử, mà do cách truyền tải lịch sử chưa thật sự chạm đến trái tim”. Thông qua các bộ phim mà mình tạo ra, Đuốc Mồi tự tin bản thân đang góp công nhằm mang đến phương pháp tiếp thu lịch sử mới dành cho thế hệ hiện tại, biến những sự kiện, cột mốc vốn chỉ thân quen qua sách vở, con chữ trở nên sống động, bắt mắt và dễ ghi nhớ hơn.

Việc các bạn trẻ ngày nay hiểu rõ cách định danh bản thân là vô cùng cấp thiết

Theo đánh giá của nhóm Đuốc Mồi dựa trên bối cảnh công nghiệp 4.0 hiện giờ, nếu nền công nghiệp văn hóa nước ta nếu không đủ mạnh thì sẽ bị nền công nghiệp văn hóa nước ngoài thống trị. Lúc ấy, người Việt sẽ trở thành công dân toàn cầu trước khi trở thành người Việt.

Nhóm Đuốc Mồi rất tâm đắc một câu châm ngôn của Peter Drucker - nhà tư vấn quản trị hàng đầu thế giới: “Nền công nghiệp văn hóa sẽ quyết định sự thành - bại của mỗi quốc gia trong thế kỷ 21”. Đó là lý do vì sao Hàn Quốc hay Nhật Bản đẩy mạnh văn hóa của họ lên tầm công nghiệp và tác động mạnh đến kinh tế, chứ không còn là chuyện tự hào hay không tự hào nữa. Nhìn vào tình hình hiện tại, các anh của nhóm Đuốc Mồi lo lắng khôn nguôi khi một số người vẫn còn tự ti, không tin tưởng vào khả năng của cộng đồng mình. Nó thể hiện ở khía cạnh cùng một việc nước ngoài làm tốt thì mình khen, nhưng đến nước mình làm thì lại nghi ngờ về chất lượng. Từ đó, các sản phẩm của Việt Nam khi ra mắt lại thiếu đi sự tín nhiệm của khán giả.

“Hiện tại thế hệ GenZ đang song hành cùng nền công nghiệp 4.0, tức các bạn có cơ hội tiếp xúc với Internet từ rất sớm. Từ đó, các bạn dễ dàng phổ cập các kiến thức nước ngoài, giống như việc thành thạo ngoại ngữ từ nhỏ. Thế nên, việc các bạn trẻ ngày nay hiểu rõ cách định danh bản thân là vô cùng cấp thiết. Đó là việc hiểu mình là gì trong thế giới này, hiểu mình đến từ đâu, nguồn cội của mình là gì. Các bạn có thể ở nước ngoài và thậm chí không rành rọt tiếng Việt, nhưng việc biết được do đâu mà mình có thể đến được đây sẽ giúp tạo nên sự an tâm trong chính bản thân”. Đó cũng là chuyện lịch sử tác động ra sao đến người trẻ mà nhóm Đuốc Mồi muốn nhắn nhủ thông qua những sản phẩm của mình. Không cần biết bạn đến từ đâu, bạn mang trong mình bao nhiêu dòng máu nhưng việc thấu hiểu, nắm bắt nguồn cội của mình chính là một cánh cửa dẫn đường cho câu hỏi chung “Bạn là ai?”. Chúng ta chẳng thể nào đánh mất bản thân nếu vẫn còn một nơi ấm êm để quay về, đúng không nào?

Hiểu rõ bản thân, hiểu rõ nguồn gốc của mình thì con người mới tự tin để hướng về tương lai. Với Đuốc Mồi, ở thời khắc năm 2021, đích đến cuối cùng của dự án là sân chơi quốc tế.

Một phim điện ảnh về triều Trần chính là cái đích mà nhóm Đuốc Mồi hướng đến nhằm đưa lịch sử nước nhà ra thế giới. Cả 3 thành viên của Đuốc Mồi đều cho rằng triều Trần là sự lựa chọn tuyệt hảo nhất: “Trong lịch sử, triều Trần nước ta đã 3 lần đánh thắng giặc Mông Cổ, vì thế chúng tôi tin đây là triều đại lý tưởng để khai thác và giới thiệu ra nước ngoài. Muốn được như vậy thì phải có sự đầu tư đúng và đủ về chất lượng”.

Nói đến hai chữ “điện ảnh” thì nhóm Đuốc Mồi tự cảm nhận, phim cổ trang Việt còn thiếu thốn đủ thứ. Thiếu từ tài liệu, sách vở khảo cứu đến hệ sinh thái sản xuất các thứ như: voi ngựa, thành quách, trang phục, bối cảnh, công nghệ 3D, VFX,... và hơn hết là sự thiếu hụt về khán giả. Khán giả nước ta chưa quen với một sản phẩm lịch sử Việt Nam được phóng tác, hư cấu nên, do đó mới tạo ra nhiều luồng ý kiến tranh cãi như bây giờ.

Đuốc Mồi khẳng định đây là thử thách lớn nhất mà bất kỳ dự án phim cổ trang nào của Việt Nam buộc phải vượt qua. “Nhờ kiên cường đối mặt và giải quyết, nền phim ảnh châu Á mới có những bộ phim như Kingdom mang yếu tố zombie trong bối cảnh cổ trang, có thể gọi vui là ‘hư cấu đến mức vô lý’ nhưng vẫn được khán giả đón nhận và trở thành cơn sốt quốc tế. Trong khi đó ở Việt Nam, chỉ cần sai một chiếc áo, chiếc mão là đã bị ‘soi’ mạnh. Chúng tôi tin giai đoạn này của nền điện ảnh Việt sẽ sớm qua khi mà số đông khán giả chấp nhận được chuyện phóng tác, đồng thời phân biệt được đâu là sản phẩm chính sử dành riêng cho học thuật hàn lâm, còn đâu là văn hóa nghệ thuật để đưa ra thế giới”.

Giờ đây, nhóm Đuốc Mồi đang nghỉ ngơi sau loạt sản phẩm vừa qua, đồng thời tập trung chuẩn bị kỹ lưỡng phần kịch bản và cốt truyện trước. Nhóm vẫn đang nuôi hy vọng lớn đối với tốc độ phát triển mạnh mẽ của khoa học - kỹ thuật, cụ thể hơn là trong vài ba năm tới có thể nắm trong tay những công nghệ tiên tiến nhất để sản xuất phim hoạt hình chất lượng cao, đủ sức cạnh tranh với quốc tế.

Tuy nhiên, đó là chặng đường dài, rất dài.

Vốn dĩ sau Bình Ngô Đại Chiến, nhóm còn ấp ủ làm tiếp một trận nữa là Chi Lăng - Xương Giang hoành tráng như một Endgame của dự án. Nhưng như ban đầu đã chia sẻ, vấn đề gây quỹ cộng đồng là yếu tố quyết định tiên quyết. “Năm 2021 sẽ là thời gian để làm sách và viết kịch bản. Xa hơn nữa thì chúng tôi chưa tính, nhưng vẫn mong có thể cùng anh em làm một dự án về cổ phục, chẳng hạn như đại lễ lớn quy tụ gần 100 người với 100 bộ trang phục, từ đó có thể giúp những ai làm phim cổ trang có những trang phục chuẩn, đẹp, chất lượng”, Đuốc Mồi bật mí đôi điều về tương lai sắp tới của nhóm.

Nhìn những đôi mắt sáng rỡ của các thành viên Đuốc Mồi khi nhắc về buổi đại lễ hay những dự án phim đã trải qua, chúng ta có thể tin tưởng thế hệ trẻ ở thập niên 2020 đang làm đúng và làm tốt để kiến thiết những điều diệu kỳ mới cho thế giới.