Giáo dục Nhật đi đầu thế giới vì họ dám dạy học sinh những điều mà không phải quốc gia nào cũng dám

Kumiko Makihara là tác giả cuốn sách nổi tiếng "Dear Diary Boy", một người mẹ đơn thân nhận con nuôi từ Kazakhstan và cho con trai học tại một trường tiểu học ở Tokyo. Bà đã có 1 bài đăng chia sẻ về nền giáo dục Nhật trên trang Washington Post khi con trai mình bắt đầu du học Mỹ. Nhờ những kỹ năng tuyệt vời mà giáo dục Nhật mang lại, con trai của bà sẵn sàng đối mặt với bất cứ thử thách nào ở một môi trường đa văn hóa và phức tạp như Mỹ.

Luôn biến mình thành 1 phần của cộng đồng

Từ mà bất cứ học sinh nào ở Nhật cũng được dạy và biết đến là "rentai", có nghĩa là tình đoàn kết. Ngay từ những ngày đầu tiên đi học, học sinh đã luôn được nhắc nhở rằng mình là thành viên của một tập thể. 

Khi bắt đầu một mới quan hệ mới, "Aisatsu" là câu chào hỏi được dùng. Từ này nhấn mạnh vào tinh thần đồng đội giúp trẻ học cách chấp nhận lẫn nhau, hòa nhập với các thành viên trong tập thể. Từ đó tất cả học sinh có một bước đệm hoàn hảo, sẵn sàng làm quen với môi trường đại học một cách suôn sẻ.

Tự đi học không cần ai đưa đón, tạo cơ hội cho học sinh đi loanh quanh thành phố

Có một điều đặc biệt là tất cả trẻ em Nhật Bản đều tự đi học, không hề có cha mẹ. Con trai tôi theo học một trường tư thục cách nhà 90 phút đi bộ. Năm 6 tuổi, nó đã tự mình bắt hai chuyến tàu và một chuyến xe buýt để đi trong thành phố.

Phụ huynh không đi cùng con sau ba tuần đầu tiên của lớp 1. Đôi khi, thằng bé ngủ thiếp đi và để lỡ điểm dừng, và đôi khi tàu bị hoãn. Mỗi lần như vậy trở thành một chuyến phiêu lưu, tạo cơ hội cho nó tìm nhân viên hướng dẫn hoặc thử dùng điện thoại công cộng. Do vậy, giờ thằng bé dễ dàng tìm đường quanh khu vực trường đại học và xa hơn thế.

Học sinh tự học cách tổ chức và quản lý thời gian

Học sinh Nhật Bản theo dõi quá trình học tập của bản thân bằng cách chép lại danh sách bài tập về nhà trên bảng vào vở, lập bảng những việc cần ghi nhớ, hệ thống chúng lại trong đầu.

Đồ dùng học tập của học sinh Nhật được đặt ngay ngắn trên bàn ở nhà, bên cạnh sách giáo khoa và đồng phục thể dục. Mỗi tối, họ sẽ chọn những món đồ từ đây và cho vào cặp sách, chuẩn bị cho ngày hôm sau. Nếu quên thứ gì đó, giáo viên sẽ yêu cầu nó suy ngẫm về việc sự bất cẩn của cá nhân có thể gây bất tiện cho người khác. Kỹ năng này giúp trẻ lên kế hoạch tốt hơn trong tương lai.

Xử lý sự cố

Các trường học Nhật Bản luôn có rất nhiều chương trình nhằm cải thiện kỹ năng giải quyết vấn đề của học sinh. Trường thường tổ chức lớp trồng củ cải, cây bìm bìm hay cấy lúa. Đích thân học sinh phải ghé cửa hàng ở địa phương và tự tính toán thu chi, mua sắm mọi thứ.

Lên lớp 6, học sinh được chọn một dự án riêng kéo dài cả năm cho bản thân mình. Con tôi nghiên cứu về Thế chiến thứ 2 và thế là tôi phải đưa nó đến một khu căn cứ quân sự cũ để quan sát thực tế.

Những điều này thực sự hữu ích vì vào đại học, khi gặp khó khăn, học sinh Nhật luôn biết cách tìm ra các giải pháp sáng tạo.

Tự dọn lớp học, tự làm thay công việc của lao công

Không hề có tư tưởng học sinh đến trường chỉ học. Học sinh Nhật Bản tự dọn lớp học. tự làm thay công việc của lao công. Vật dụng đầu tiên mà phụ huynh cần chuẩn bị cho con cái họ là giẻ lau, đó là tấm giẻ nhỏ có mũi khâu chạy theo đường chữ X để tạo độ bền, treo cạnh bàn học ở lớp để làm vệ sinh hàng ngày.

Khi quay lại trường sau kỳ nghỉ hè hay nghỉ lễ, học sinh Nhật mang theo găng tay để nhổ cỏ, mang sẵn khăn để lau mồ hôi. Lên đại học, việc giữ phòng ký túc xá luôn gọn gàng trở thành một điều quá dễ dàng đối với học sinh Nhật.

Phải ăn hết những thức có trên bàn ăn

Mọi đứa trẻ ở trường học Nhật Bản đều phải ăn hết những thứ được phục vụ trong bữa trưa, trừ khi bị dị ứng. Để thừa thức ăn bị xem là lãng phí và thiếu tôn trọng người nấu.

Học sinh học được cách nấu ăn tại trường, thái và hầm củ cải do mình tự trồng, thực hành gọt táo sao cho lớp vỏ thành một dải dài, không bị đứt đoạn. Năm lớp 6, con trai tôi đã thể nấu một bữa ăn đủ món đầy dinh dưỡng, và nó mặc chiếc tạp dề tự may ở lớp, y như 1 đầu bếp thực thụ.

Tự xử lý xung đột

Khi xảy ra xô xát, tranh cãi giữa các học sinh, giáo viên không can thiệp trừ khi quan sát thấy sắp xảy ra chấn thương về thể chất hoặc tâm lý. Triết lý của trường học là để trẻ tự giải quyết các vấn đề của bản thân. Nhờ điều này, chúng có thể xử lý tranh chấp với bạn cùng phòng ở ký túc xá khi vào đại học.

Tính nhẫn nại

Các trường tiểu học ở Tokyo yêu cầu học sinh hoàn thành chặng bơi 1-2 km trước khi tốt nghiệp. Đó là kỳ tích đối với những đứa trẻ thành phố, bởi việc bơi ếch trong dòng nước có thể chứa nhiều sứa không hề đơn giản.

Bơi lội không chỉ là kỹ năng sinh tồn mà còn giúp học sinh rèn luyện sự nhẫn nại, kiên trì.

Thất bại ở đâu đứng lên ở đó

Lúc mới đi học, con trai tôi thường bị bạn bè chế nhạo vì là người nước ngoài. Thậm chí khi nhận điểm kém nó còn bị bạn bè dán lên tường để trêu nhọc. Nó cũng ít khi nhận được giấy khen vì người ta chỉ khen thưởng thành tích chứ không ai khen sự nỗ lực.

Nhờ đó, con trai tôi học được rằng lựa chọn duy nhất là sống chung với lũ, đương đầu với những thiếu sót của mình hoặc tìm mọi cách đạt được mục tiêu cao hơn. Nó chấp nhận thực tế và có khả năng đứng lên từ những thất bại.