Lộ sáng chiêu trò "đúng nhận sai cãi"

Mất ba phút để "đọc thấu chuyện người"

Tiến sĩ tâm lý Hà Trang - chủ trò của "Lộ vở bói toán" chia sẻ: "Sự lan tỏa rộng khắp của cụm từ đúng nhận sai cãi trên mạng xã hội khiến tôi chú ý. Lội ngược lại xem các clip của cô đồng ở Hải Dương tôi thấy hơi sốc vì tại sao những câu chuyện đầy sơ hở và ngô nghê như thế lại có thể thu hút hàng trăm người đổ về 'xem số mệnh'. Sau đó chỉ một ngày, thuật toán của Facebook liên tục gửi cho tôi những đường link tương tự về bói toán, tử vi, xem bài tarot, thậm chí cả link của những người tự xưng là phù thủy, pháp sư. Là người trong nghề, đối với chúng tôi, quá dễ để bóc mẽ những thủ đoạn 'đọc thấu lòng người' này. Đó là lý do tôi muốn chia sẻ với các bạn sự thật về những thứ đang khoác áo tâm linh mà thực chất là mê tín dị đoan, lừa bịp người tâm lý yếu".

Để chứng minh luận điểm của mình, TS Hà Trang mời một khán giả bất kỳ lên để chị "bói" thử. Để đảm bảo riêng tư và sự thoải mái cho các khách mời, những người tham dự "Lộ vở bói toán" được đề nghị không quay phim, chụp ảnh. "Bởi vì ít nhất, muốn 'bói' đúng, bạn phải nói rõ nhân thân và vấn đề đang làm mình bối rối", chị Hà Trang giải thích.

Nữ thanh niên 25 tuổi, người đầu tiên xung phong làm "chuột bạch" cùng bạn của cô đã liên tục gật đầu thán phục khi chỉ qua vài ba câu hỏi đơn giản, cộng với quan sát, "thầy" Hà Trang đã nói vanh vách về công việc, thu nhập, cuộc sống nội tâm cũng như vấn đề tình cảm của bản thân.

Cùng lúc, hai nghiên cứu sinh tâm lý học Minh Thu và Tuấn Hà cũng bắt đầu "mở bát". Những người tham dự ngoài cuộc lập tức bị cuốn vào trò chơi "đọc số mệnh".

"Cứ mỗi một câu dò xét 'đúng nhận sai cãi', sau khi người xem bói đã bước vào quá trình 'xưng tội', họ vô tình đã cung cấp thêm hầu hết thông tin để thầy bói đọc thấu chuyện của mình", thạc sĩ Tuấn Hà cho biết.

Ví dụ, khi thầy nói: Trong quá khứ chị từng có một mối tình sâu đậm nhưng lại không đi đến đâu do những lý do khách quan, đúng không? Người xem gật đầu: đúng quá, đến giờ em vẫn đắn đo có nên quay lại với bạn ấy không? Thầy nói tiếp: Có vài người mới đến với chị nhưng chị vẫn chưa quyết định được là ai đúng không? Vâng, vì em thấy hình như chưa có ai thật phù hợp với mình! Tình cảm của chị bây giờ chưa chốt được đâu, cái cũ chưa qua, cái mới chưa chín, tiếp tục kéo dài chị sẽ còn bị tổn thương...

Người được xem khẳng định, những gì chuyên gia nói đều rất đúng với hoàn cảnh của cô. Thạc sĩ Tuấn Hà sau đó tiết lộ: Toàn bộ dữ liệu để anh "đọc vị" khách hàng này đều dựa trên quan sát và lời nói của người đó. "Gương mặt có nét buồn, tính cách hướng nội suy ra là người nặng tình. Quan tâm đến chuyện tình cảm tức là chuyện tình cảm đang có trục trặc. Người cũ đã chia tay mặc dù từng rất yêu nay quay lại nhưng chưa chốt được chuyện kết hôn (do vậy mới 'muốn hỏi về tình cảm') suy ra vấn đề của lần chia tay vẫn còn đó, chưa được giải quyết. Những người mới chưa chốt ai là vì chưa đủ thích, nếu đủ thích và đang có một mối quan hệ ổn định, sắc diện khách hàng chắc chắn sẽ vui vẻ, cởi mở chứ không phải là tình trạng đầu mày luôn nhíu chặt, ánh nhìn buồn bã"... Sau khi được giải thích và hướng dẫn, hầu hết người tham dự "vạch mặt bói toán" đều thở phào: Nếu làm theo cách này, đúng là để ý chút thì ai cũng có thể trở thành thầy bói.

Chuyện của một "thầy bói" giải nghệ

Đạo diễn phim tài liệu Trần Lê Bình hiện đang theo đuổi đề tài "bác sĩ tâm lý ở làng" đã cho tôi xem toàn bộ tư liệu anh ghi được từ một thầy bói giải nghệ ở Thái Bình. Anh L.T.N (43 tuổi) từng có thâm niên 5 năm làm ô sin bệnh viện tại Hà Nội. Trong quá trình chăm sóc bệnh nhân, L.T.N được một đàn anh truyền nghề. Nửa năm sau, người này về quê mở "điện".

"Câu đầu tiên tôi hỏi khách là muốn hỏi về vấn đề gì. Thông thường người ta chỉ băn khoăn về mấy thứ: chuyện làm ăn, tiền bạc, tình cảm và con cái. Đàn anh dạy tôi, lúc mà người ta nghĩ đến chuyện phải đi xem bói tức là tinh thần yếu rồi, trong lòng nhiều băn khoăn, mờ mịt, họ rất cần một người ủng hộ, lắng nghe. Tôi xem ít khi dọa người, phần nhiều nói theo hướng tốt nên khách đông lắm, có ngày thu nhập gần chục triệu", "thầy" N kể.

Cũng theo kinh nghiệm của "thầy" N, tất cả các câu "phán" của thầy bói ban đầu đều chung chung và nó chỉ cụ thể dần sau những chia sẻ (phần nhiều vô thức) của khách. Đơn cử, khách nói chuyện làm ăn từ đầu năm đến giờ bế tắc quá, thầy xem cho là vì sao? Thầy sẽ không cần suy nghĩ gì mà phán: có tiểu nhân thọc gậy bánh xe! "Câu này có thể áp dụng trong hầu hết trường hợp 'bế tắc' kể cả trong chuyện làm ăn, công việc cho đến tình cảm. Làm ăn thì lúc nào chả có đối thủ, tình cảm rạn vỡ cũng do người thứ ba xuất hiện, công việc thì có đồng nghiệp ganh đua, nên đổ lỗi cho người khác, làm nhẹ trách nhiệm bản thân là khách hàng ưng ngay", anh N nói thêm.

Ban đầu, "thầy" N chỉ nhận bói chỉ tay và gieo quẻ. Về sau, con nhang đệ tử đông dần lên, nhiều người nằng nặc đòi thầy "làm lễ giải hạn" giúp để làm ăn hanh thông, con cái phát đạt, gia đình thuận hòa. "Thầy" N tặc lưỡi nhận lời. Có lần sau một lễ "giải hạn" trị giá năm mươi triệu đồng mà việc làm ăn vẫn không thuận, con nhang quay lại đòi "xin thầy tí tiết". Nhiều lần bị đe dọa, "thầy" N quyết định giải nghệ, mang theo số tiền tích cóp được ngược lên Hà Đông mua mảnh đất xây phòng trọ cho công nhân thuê.

Bói toán thực chất là một thủ thuật tâm lý

Tiến sĩ Hà Trang chia sẻ, thực chất của việc bói toán chỉ là áp dụng một vài thủ thuật tâm lý sơ đẳng mà chuyên ngành tâm lý gọi là thuật đọc nguội.

Đây là một thủ thuật dựa vào hành động, lời nói, biểu cảm... của người khác mà suy luận ra tính cách, tâm lý, suy nghĩ, hành động của họ, nhằm tạo niềm tin và dẫn dắt người đó. Phương pháp này được phát triển bởi giáo sư Hiroyuki Ishii (Nhật Bản), đã được dịch ra tiếng Việt, in thành sách ứng dụng, ai cũng có thể đọc và tìm hiểu.

Nói thêm là cách làm này bản thân tôi (người viết) cũng đã được chứng thực. Qua hướng dẫn của chị Hà Trang, một số chúng tôi đã bước đầu có thể làm "thầy bói" phán đoán và dẫn dắt tâm lý khách hàng hệt như những "cô đồng cao tay" xuất hiện nhan nhản trên mạng xã hội hiện nay.

Nhà tâm lý học Anders Ericsson cho rằng: "Sự phổ biến của phương pháp đọc nguội đã hình thành cơ sở cho phần lớn niềm tin vào sự huyền bí tâm linh, chữa bệnh bằng đức tin... trong xã hội ngày nay. Đây là cách mà các pháp sư, nhà ngoại cảm... thường lợi dụng để nắm bắt những vấn đề tâm lý của khách chỉ trong vài phút".

Chị Trang cho biết thêm: "Mọi người đều vô thức bộc lộ bản thân, dù có khéo léo che giấu đến đâu. Cho nên, việc một người 'đọc' được bạn không phải là bằng chứng để khẳng định người ấy có thể biết trước tương lai, vận hạn. Để biết các 'thầy' nói có chính xác hay không, bạn chỉ cần giữ thái độ hoài nghi và đòi hỏi bằng chứng. Đa số các 'thầy, bà' sẽ phản ứng mạnh khi bị bóc mẽ kiểu này. Sau đó, hoặc là bạn sẽ bị 'đuổi' vì thái độ 'bất kính', hoặc người ta sẽ phán bạn 'cứng vía' khó xem. Đấy là toàn bộ những chiêu trò mà bạn thường gặp phải khi tò mò muốn biết trước tương lai".