Những món mứt, thạch sặc sỡ, mát lạnh với hương thơm hoa quả và vị ngon “tuyệt đỉnh” từ lâu đã nổi tiếng trên toàn thế giới. Chúng không chỉ làm mê mẩn những nhóc tì trẻ con mà còn chinh phục được cả những bậc phụ huynh khó tính.
Nhưng nguồn gốc của mứt và thạch lại là cả một câu chuyện dài không phải ai cũng biết đâu nhé.
Mứt và thạch chắc chắn đã xuất hiện rất lâu, từ hàng thế kỷ trước ở các quốc gia Trung Đông – miền đất màu mỡ của những cây mía đường ngọt lịm.
Theo các nhà sử học, chính đội quân Thập tự chinh của những người theo đạo Kito đến giải phóng Jerusalem và vùng Đất Thánh khỏi sự thống trị của người Hồi Giáo đã mang món mứt và thạch về phổ biến ở Châu Âu.
Trên thực tế, tên gọi món thạch vốn có nguồn gốc từ tiếng Pháp, “gelée” có nghĩa là làm đông lạnh.
Công thức của món mứt hoa quả đã từng xuất hiện trong cuốn sách dạy nấu ăn đầu tiên trên thế giới mang tên “Of Culinary Matters” (Tất tần tật về nấu nướng) của nhà ẩm thực người La Mã cổ đại, Marcus Gavius Apicius.
Mứt cam: món ăn cao lương mỹ vị của vua chúa
Món mứt cam đầu tiên được chế biến vào năm 1561 bởi bác sỹ của Nữ hoàng Scotland – Mary - khi ông trộn cam và đường viên làm thuốc chống say sóng cho Nữ hoàng. Nhiều người còn cho rằng, tên gọi “marmalade” (mứt) thực ra có nguồn gốc từ câu nói “Marie est malade” (Mary bị ốm). Tuy nhiên, giả thiết này có vẻ không thuyết phục bằng từ gốc Bồ Đào Nha “marmelo for quince”.
Mứt cam đã trở thành món ăn cao lương mỹ vị của các bậc vua chúa thời bấy giờ. Theo những người ghi chép sử của hoàng tộc, các bữa ăn cao sang của vua Louis XIV luôn kết thúc bằng món mứt cam và thạch dọn trên đĩa bạc. Mỗi món mứt thạch được phục vụ tại lâu đài Versailles của các đời vua Louis luôn được làm từ hoa quả trồng trong chính vườn kính riêng của nhà vua.
Mứt và Thạch du nhập đến Mỹ
Thạch chỉ chứa 48 calo và hoàn toàn không hề có chất béo chút nào đâu nhé.
Những người dân Anh Quốc đầu tiên di cư sang Mỹ đã mang theo món mứt hoa quả được làm từ mật ong, đường gỗ thích hoặc đường mật tinh chế. Chất Pectin chiết xuất từ vỏ quả táo được dùng để làm đông đặc thạch đã được mô tả trong những cuốn sách về chế biến mứt xuất bản tại Mỹ từ cuối thế kỷ 17.
Bằng sáng chế món mứt nho đầu tiên đã được trao cho sản phẩm “Grapelade” của Paul Welch vào năm 1917. Toàn bộ sản phẩm đã được Quân đội Mỹ đặt mua và vận chuyển sang Pháp cho binh lính sử dụng trong suốt Thế chiến thứ nhất. Khi rút quân về nước, lính Mỹ yêu cầu có nhiều mứt Grapelade hơn nữa và thế là Paul Welch bắt tay vào sản xuất hàng loạt.
Tỷ lệ genlatin (chất làm đông) cực cao sẽ tạo độ cứng và dẻo dai, dùng trong chế biến kẹo gôm
Ngày nay, bên cạnh những loại hoa quả phổ biến như nho, dâu còn xuất hiện cả các hương liệu “độc” như chocolate hay vani. Thạch và mứt thực sự đã trở thành món ăn tráng miệng phổ biến khắp thế giới với hàng trăm hương vị và mẫu mã hấp dẫn.