Thăm bộ tộc đa thê có tục "ăn cơm trước kẻng"
Những người đàn ông bộ tộc Akha còn có quyền lấy 3 - 5 vợ mới nếu như "vợ cả" không đáp ứng được nhu cầu của mình.
Mỗi dân tộc trên Trái đất đều có những nét văn hóa, phong tục tập quán riêng biệt. Nhưng đối với các bộ tộc thiểu số, cụm từ “thiểu số” có lẽ đã nói lên sự mai một về nét văn hóa đặc trưng ở mỗi vùng.
Hôm nay chúng ta sẽ ghé thăm tộc người Akha tại Burma (Myanmar) - một trong những bộ tộc hiếm hoi duy trì nhiều nét văn hóa đặc trưng đến ngày nay, để tìm hiểu về cuộc sống, phong tục tập quán cùng hạn chế của bộ tộc vô cùng hiếu khách và thân thiện này.
Akha là một tộc người bản địa, sống tại những ngôi làng nhỏ tại các vùng núi cao thuộc Bắc Thailand, Myanmar, Lào và Trung Quốc. Thủa ban đầu, người Akha sống tại Trung Quốc từ khoảng 2.000 năm về trước, nhưng sau đó di dời về phía Đông Nam Á vào những đầu thế kỷ XX.
Cũng có tin người Akha thực chất là một nhánh của tộc người O-man, Trung Quốc, tách ra từ 1.500 năm trước. Cuộc nội chiến tại Myanmar và Lào từ cuối thế kỷ XIX đã khiến dòng người nhập cư Akha gia tăng và đến nay có khoảng 80.000 người sống tại các tỉnh miền bắc Thái Lan - nơi được coi là vùng các dân tộc miền núi lớn nhất. Trên là khung cảnh làng quê thường ngày của tộc người Akha.
Người Akha có những kỹ năng tuyệt vời trong việc trồng lúa nước và làm ruộng bậc thang. Những thửa ruộng bậc thang nổi tiếng nhất của người Akha tại Vân Nam, Trung Quốc đã được các học giả nghiên cứu từ hơn 700 năm trước. Họ cùng nhau chăn nuôi, chủ yếu là lợn và các loài gia cầm.
Bức ảnh trên ghi lại hình ảnh những người phụ nữ Akha đi làm rẫy. Chó cũng được nuôi để canh giữ nhà, gia súc và săn bắn. Tuy nhiên, thịt chó cũng là một đặc sản của nơi đây.
Phụ nữ Akha đặc biệt khéo léo trong việc kéo sợi bông và may quần áo (thậm chí họ có thể làm khi đang đi bộ). Những sản phẩm thường được pha trộn giữa các kỹ thuật may, thêu, tết, bện, kết hợp với các loại thổ cẩm, lông vũ và cả bạc trắng. Sản phẩm làm ra sẽ được đem bán, mang lại nguồn thu nhập cho gia đình. Trên là hình ảnh người phụ nữ đang làm chiếc mũ thổ cẩm đặc trưng của tộc người mình.
Người Akha dựng vợ, gả chồng từ rất sớm, bắt đầu từ 12 - 14 tuổi và trung bình một gia đình có khoảng hơn 10 người. Họ duy trì chế độ phụ hệ, đàn ông được quyền lấy từ 3 - 5 vợ, nhưng thường chỉ lấy đến 4. Văn hóa người Akha cũng rất thoáng trong việc quan hệ tình dục trước hôn nhân, thậm chí, họ có hẳn một ngôi nhà chuyên sử dụng để giới trẻ gặp mặt và "tìm hiểu" nhau.
Theo các người lớn tuổi trong làng, văn hóa này có từ rất lâu đời. Hành động gặp gỡ, tìm hiểu, quan hệ nhau trước hôn nhân sẽ giúp cho cả hai bên có được sự lựa chọn phù hợp nhất cho mình. Hơn thế, vì là duy trì chế độ phụ hệ nên những chàng trai Akha sẽ lấy nhiều vợ để "nặn" ra cho được đứa con trai duy trì nòi giống. Việc "thử nghiệm" trước khi cưới sẽ giúp cho người nam giới biết liệu rằng "đối tác" của mình có đủ điều kiện đáp ứng, khả năng sinh cho mình đứa con như ý hay không. Nếu không sinh được con trai, người vợ cũ sẽ bị phân biệt đối xử, bị bỏ rơi, nhìn chồng mình đi lấy người vợ mới vì họ chưa làm tròn thiên chức người phụ nữ.
Trên là hình ảnh hai mẹ con người dân tộc Akha. Cô bé sẽ đứng trước 2 chọn lựa: trở thành phụ nữ truyền thống như mẹ của mình - kết hôn sớm, sinh con, làm nội trợ, hoặc trở thành thanh niên lớp trẻ thế hệ mới nhưng sớm sa ngã, nghiện ngập.
Về văn hóa tâm linh, người Akha luôn thể hiện sự tôn trọng đối với con người, đồng thời luôn trân trọng và hòa hợp với thiên nhiên. Từ thủa xa xưa, họ đã tuân theo một hệ thống điều răn, được gọi là “Akhazangr”- tạm dịch “truyền thống được cha ông truyền lại”.
-ac251/tham-bo-toc-da-the-co-tuc-an-com-truoc-keng.jpg "Thăm bộ tộc đa thê có tục \"ăn cơm trước kẻng\" 10")
Những lời răn này không đến từ một vị thánh cụ thể mà được đúc kết từ trí tuệ của hơn 60 thế hệ người Akha - những người được cho là uyên bác và thông thái nhất. Lời răn dạy đó thường đề cập đến việc đảm bảo hệ thống nông nghiệp bền vững nhằm tự cung - tự cấp. Không chỉ vậy, cư dân của tộc người Akha cũng được dặn rằng, phải luôn nở nụ cười rạng ngời trên môi bởi chỉ có như vậy, niềm vui, hạnh phúc mới đến với họ.
Một trong số những lời răn đó có vẻ rất cấp tiến. Đó là bảo vệ và gìn giữ các khu rừng gần làng, bởi đây không những là nơi vui chơi giải trí, nơi cung cấp dược thảo, gỗ, trái cây và rau rừng, mà còn là nơi ngăn cản hơi lạnh sương mù từ thung lũng lân cận, đồng thời giữ một lượng nước ổn định khi mùa khô tới.
Sự tôn thờ này đã được ông tổ của những dòng họ truyền lại cho dòng dõi của mình, có khi lên đến 50 đời. Điều này đủ để thấy được bản sắc văn hóa của người Akha vẫn đang còn duy trì khá mạnh mẽ đến ngày nay.
Tuy nhiên, người Akha hiện nay phải đối mặt với một tệ nạn, đó là ma túy. Phải nói thêm rằng, ngày nay, có đến hàng trăm ngôi làng người Akha nằm trong vùng Golden Triangle (Tam giác vàng - một khu vừng rừng núi hiểm trở tại biên giới ba nước Thái Lan - Myanmar - Lào).
Bên cạnh việc trồng các loại cây nông nghiệp, phần lớn các hộ dân trồng hoa anh túc - còn gọi là cây thuốc phiện. Ngoài ra, sự gia tăng của ngành du lịch khiến các “du khách ma túy” từ phương Tây có điều kiện xâm nhập vào. Tỉ lệ người nghiện trong cộng đồng người Akha tăng cao đang tàn phá cuộc sống của rất nhiều gia đình. Trên là hình ảnh người phụ nữ mắc bệnh về cổ họng, đó là hệ quả của việc hút thuốc phiện quá nhiều.
Hình ảnh trên ghi lại cảnh một người đàn ông thuộc bộ tộc Akha đang ngậm tẩu thuốc phiện.
Ngoài ra, những bộ tộc thiểu số được tiếp xúc với xã hội hiện đại đem lại nhiều cái lợi, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ về sự tồn tại của chính họ. Rất nhiều thanh niên thuộc lớp trẻ ngày nay đã rời bỏ làng, đến với chốn đô thị phồn hoa, thịnh vượng. Nhưng đô thị không phải là nơi chào đón những người có trình độ học vấn thấp và họ lại không thể nói trôi chảy ngôn ngữ phổ thông.
Những thanh niên trai trẻ này thường bị phân biệt đối xử và không có nhiều cơ hội để tồn tại bởi đó mà họ thường sa vào các tệ nạn như ma túy, mại dâm, dần trở thành tội phạm. Trước thực trạng này, các tổ chức nhân đạo và giáo dục đang cố gắng thực hiện các công tác tư tưởng, nâng cao giáo dục của người dân bản địa, nhằm hướng đến một tương lai tươi sáng hơn đối với bộ tộc giàu truyền thống này.
* Bài viết có sử dụng tư liệu tham khảo từ các nguồn: Fotopedia, Akha Ama, Wikipedia...
Bạn có thể xem thêm:
TIN CÙNG CHUYÊN MỤC
Xem theo ngày
