Cận cảnh loài trùng roi gây bệnh trên người đầu tiên ở Việt Nam
Cùng tìm hiểu về loài trùng roi - ký sinh trùng nguy hiểm gây bệnh lạ mới được phát hiện ở Việt Nam.
Mới đây, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới thành phố Hồ Chí Minh ghi nhận trường hợp nhiễm trùng roi ở người đầu tiên tại Việt Nam. Điều đáng nói, đây là một trong số những ca bệnh hiếm hoi ở người được phát hiện và báo cáo trên thế giới.
Vậy loài trùng roi này có nguồn gốc như thế nào và liệu nó có nguy cơ biến thành một dịch bệnh mới đe dọa loài người hay không? Bài viết dưới đây sẽ cho bạn lời giải đáp.
Trypanosoma evansi là một loại sinh vật đơn bào thuộc chi Trypanosoma, có kích thước nhỏ với chiều dài từ 18-34 micromet. Cơ thể chúng có hình suốt chỉ mảnh hoặc hình thoi, cuối thân nhọn.
Loài trùng roi này là thủ phạm chính gây ra chứng bệnh tiên mao trùng (surra) ở trâu, bò và ngựa. T.evansi cũng rất phổ biến ở Ấn Độ và thường gây bệnh cấp tính ở lạc đà.
Trypanosoma brucei được ghi nhận gây bệnh ngủ ở Châu Phi.
Chi Trypanosoma có rất nhiều loài, nhưng chỉ có một số loài quan trọng có thể gây bệnh ở người và động vật như T.evansi; T.brucei, T.vivax, T.congolense… Trong đó, T.evansi được xác định là loài duy nhất gây bệnh cho gia súc ở Việt Nam.
Ở các nước khác như tại Châu Phi có loài Trypanosoma brucei gây bệnh ngủ, ở Nam Mỹ - trùng roi Trypanosoma cruzi gây bệnh Chagas đều thuộc cùng một chi với T.evansi.
Tuy nhiên, ca bệnh ở người mới được phát hiện là trường hợp đầu tiên được báo cáo về tác động của loài trùng này đối với con người ở nước ta.
Trùng roi T.evansi tấn công các loại gia súc bằng cơ chế biến đổi kháng nguyên bề mặt. Sau khi xâm nhập vào cơ thể loài vật 2-3 ngày, chúng bắt đầu hoạt động.
Trùng roi khiến vật chủ sốt cao, thiếu máu nặng, tiêu chảy dai dẳng cùng với những triệu chứng thần kinh, mắt bị viêm giác mạc, ra nhiều gỉ mắt. Vật chủ nhiễm trùng roi thường sẽ chết đột ngột hoặc ăn yếu dần đến lúc chết.
Trùng T.evansi gây bệnh ở chó.
Những loài trùng thuộc chi Trypanosoma này bình thường không gây hại cho người do trong huyết thanh chúng ta có những chất chống Trypanosoma.
Tuy nhiên các nhà khoa học đã quan sát thấy rằng, trong một số hoàn cảnh nhất định, một số loài có khả năng chống huyết tương người.
Đã có những báo cáo về một bệnh nhân ở Côte d’Ivoire bị nhiễm cả hai loại trùng T. brucei và T. Congolense thuộc cùng chi Trypanosoma. Tuy nhiên những ca bị nhiễm bệnh thường không nguy kịch và chỉ diễn ra trong thời gian ngắn.
Riêng với loại trùng T.evansi, có rất ít trường hợp đã được phát hiện về hoạt động của loại kí sinh vật này trên cơ thể người.
Trường hợp được phát hiện đầu tiên là tại Ấn Độ. Một người nông dân đã được chẩn đoán nhiễm bệnh gây ra bởi trùng roi T.evansi sau khi nhập viện vì cơn sốt dai dẳng kéo dài suốt nửa tháng.
Người đàn ông này đã phải tìm đến trung tâm y tế sau nhiều ngày liên tục bị sốt, ớn lạnh và đổ mồ hôi. Khoảng một tuần trước khi nhập viện ông đã bị mất dần cảm giác ở các giác quan.
Sau khi được khám lâm sàng và trải qua các thí nghiệm sinh học, các bác sĩ đã xác nhận rằng người đàn ông này đã bị nhiễm trùng T.evansi.
Do là ca bệnh đầu tiên ở người nên các bác sĩ và các nhà khoa học chưa đưa ra được phương thuốc cụ thể cho trường hợp này. Trong vòng 10 ngày đầu, cơn sốt của bệnh nhân có xu hướng giảm nhưng sau đó người đàn ông này rơi vào tình trạng sốt sâu và trùng T.evansi được tìm thấy khi thực hiện xét nghiệm máu.
Bệnh nhân được xuất viện hai tháng sau khi điều trị nhưng các cơn sốt vẫn tiếp diễn và ông được xem như một bệnh nhân ngoại trú.
Sau đó một cuộc điều tra đã được thực hiện ở ngôi làng của bệnh nhân. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, người dân ở đây thường xuyên phải tiếp xúc với những vật chủ mang loại trùng T.evansi.
Điều này cho thấy khả năng là loài trùng roi này đã di chuyển từ gia súc sang người. Phát hiện này cho thấy loại kí sinh trùng này có thể đã tiến hóa thành một loài trùng gây bệnh ở người.
Liệu T.evansi có trở thành một bệnh dịch mới?
Đối với ca bệnh được phát hiện tại Việt Nam, hiện nay Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới vẫn đang tiếp tục phối hợp với các chuyên gia của Đại học Oxford (Anh) nhằm nghiên cứu kĩ hơn về trường hợp hiếm hoi này.
|
Trùng roi dạng Trypanosoma hay còn gọi là bệnh ngủ châu Phi là loại bệnh do ký sinh trùng Trypanosoma gây nên, lây truyền qua vết đốt của ruồi tse-tse. Ruồi tse tse đã vận chuyển Trypanosoma từ gia súc sang người trong quá trình hút máu. Triệu chứng của bệnh là co giật, rối loạn giấc ngủ trầm trọng dẫn đến hôn mê và tử vong. Chúng xâm nhập vào máu, rồi vào dịch não tủy, tấn công làm tổn thương hệ thần kinh, bệnh nhân bắt đầu có biểu hiện thay đổi hành vi, lú lẫn, rối loạn giấc ngủ, sau đó ngủ mê man và tử vong. Tuy nhiên cho đến hiện nay ký sinh trùng này chỉ có ở vùng nhiệt đới châu Phi, do đó, còn gọi là ký sinh trùng gây bệnh Trypanosoma châu Phi. Một số loài Trypanosoma khác trong đó có Trypanosoma evansi chủ yếu gây bệnh trên các loài động vật. Tại Việt Nam, bác sĩ thú y ở các tỉnh phía Bắc đã ghi nhận Trypanosoma evansi gây bệnh cho trâu bò từ hàng chục năm nay. Tài liệu y khoa thế giới chỉ ghi nhận một vài trường hợp hiếm hoi gây bệnh cho người. |
Nguồn: NCBI.org, AJTMH.org
TIN CÙNG CHUYÊN MỤC
Xem theo ngày
