Trở thành sinh viên khi đang học phổ thông

Câu chuyện đặc biệt này mở ra cơ hội cho học sinh đang theo học tại Trường THCS & THPT Nguyễn Tất Thành, một trường thực hành của Trường ĐH Sư phạm Hà Nội. Nếu học sinh có năng lực, sẽ được đặc cách lên lớp, thậm chí vừa học phổ thông vừa học ĐH.

Đây là trường đầu tiên triển khai thiết kế một chương trình giáo dục riêng cho mình, tạo cơ hội rộng mở cho thầy, trò chủ động, sáng tạo. Việc này đã gợi ý cho Bộ GD-ĐT quyết định nhân rộng mô hình “chương trình nhà trường” trên cả nước.

Học giỏi: Được “vượt lớp”

Trao đổi với phóng viên, PGS.TS Nguyễn Văn Minh - hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Hà Nội - cho biết Bộ GD-ĐT đã chấp thuận để nhà trường có thể chọn lọc những học sinh xuất sắc của từng môn học được học “vượt lớp”.

Theo đó, một học sinh có năng lực đặc biệt nổi trội về một môn học nếu qua được bài kiểm tra đặc biệt, có thể “nhảy” từ lớp 7 lên lớp 8, lớp 8 lên lớp 9... bằng cách học vượt khung chương trình với lớp cao hơn ở môn học sở trường.

Với những trường hợp xuất sắc, thậm chí nhà trường có thể tiến hành đánh giá, kiểm tra để xét cho một học sinh phổ thông được theo học các chuyên đề cụ thể cùng lớp với sinh viên tại Trường ĐH Sư phạm Hà Nội.

Nội dung, cách thức kiểm tra thẩm định năng lực đặc biệt của học sinh để xét “vượt lớp” sẽ được thiết kế, xây dựng bởi đội ngũ giảng viên các khoa chuyên môn của Trường ĐH Sư phạm Hà Nội.

“Để quyết định cho một học sinh “vượt lớp” ở từng môn học cần có sự đồng ý từ một hội đồng khoa học - trong đó có sự tham gia của các chuyên gia của Trường ĐH Sư phạm Hà Nội. Sau khi hội đồng khoa học nhất trí, kết quả sẽ phải được báo cáo lên Bộ GD-ĐT để bộ phê duyệt.

Lấy ví dụ một học sinh giỏi toán, vượt qua kỳ sát hạch, được Bộ GD-ĐT chấp thuận, sẽ được “đặc cách” học các chuyên đề cùng sinh viên khoa toán Trường ĐH Sư phạm Hà Nội.

Sau này, khi học sinh tốt nghiệp THPT, tiếp tục chọn học Trường ĐH Sư phạm Hà Nội thì sẽ được miễn những tín chỉ đã theo học cùng với các anh chị sinh viên trước đó.

Những học sinh này sẽ có cơ hội để rút ngắn thời gian học tập hơn so với bình thường” - ông Minh nói.

Thiết kế lại bài học

Để làm được điều này, “chương trình nhà trường” được triển khai tại Trường Nguyễn Tất Thành từ năm học 2013-2014 đối với 100% học sinh lớp 6 và lớp 10. Năm học này tiếp tục triển khai ở lớp 6-7 và lớp 10-11.

Toàn bộ nội dung chương trình học sẽ được thiết kế lại và thiết kế mới trên cơ sở chuẩn kiến thức - kỹ năng do Bộ GD-ĐT quy định.

Theo cô Nguyễn Thị Thu Anh - hiệu trưởng nhà trường: “Nội dung chương trình tổng thể được thiết kế nhất quán từ lớp 6 đến lớp 12 trên cơ sở rà soát lại chương trình hiện hành, cắt bỏ những nội dung trùng lặp, thông tin đã cũ, kiến thức lý thuyết, xa rời, chuyển từ những bài học cứng trong chương trình - sách giáo khoa sang các chủ đề có tính tích hợp liên môn, bổ sung các kiến thức có tính thực tiễn, các giờ học thực hành, trải nghiệm, các giờ học theo nhóm, học theo dự án, các hoạt động để hình thành, rèn luyện năng lực cho học sinh”.

Để thiết kế “chương trình nhà trường”, 100% giáo viên của các tổ bộ môn được huy động, không chỉ xây dựng chương trình của môn học riêng rẽ, các tổ bộ môn phải ngồi với nhau cùng tìm ra những phần kiến thức liên quan giữa các môn học, trên cơ sở các bài học trong chương trình - sách giáo khoa của Bộ GD-ĐT.

Thiết kế chương trình nhà trường với các môn học, đồng thời giáo viên cũng bắt buộc phải đổi mới, áp dụng nhiều phương pháp dạy học đa dạng.

Ý tưởng về mô hình trường học đi sâu vào phát triển năng lực từng học sinh được PGS.TS Nguyễn Văn Minh ấp ủ từ khi ông chưa nhận công tác quản lý.

“Tìm hiểu mô hình giáo dục các nước tiên tiến trên thế giới nói chung và các quốc gia phát triển châu Á nói riêng như Hàn Quốc, Singapore, thì thấy rõ họ đã dạy học phân hóa từ lâu rồi. Trong khi đó, các kết quả nghiên cứu cho thấy hiện nay nhà trường VN còn coi trọng “văn hóa dạy học truyền thống” với vai trò trung tâm thuộc về giáo viên, không tính đến sự khác nhau của người học về tư chất, thiên hướng, trình độ...” - ông Minh chia sẻ.

Theo ông Minh, thực trạng dạy học theo “chủ nghĩa bình quân” đã ngăn trở giáo dục VN một thời gian dài chưa thực hiện được sứ mạng đích thực của giáo dục hiện đại là giúp trẻ em trở thành chính mình, mang lại hạnh phúc.

Phá vỡ không gian lớp học truyền thống

Với chương trình do Trường Nguyễn Tất Thành thiết kế, nhiều chủ đề được xây dựng trên cơ sở liên môn, kết hợp nhiều phương pháp dạy học khác nhau, chú trọng nhiều tới việc cho học sinh hoạt động, trải nghiệm, tự đúc kết, nhận xét.

Ví dụ tổ sinh học - địa lý - giáo dục công dân xây dựng chủ đề “Tìm hiểu đa dạng sinh học tại vườn quốc gia Ba Vì, khu du lịch sinh thái Đầm Long” (học sinh lớp 6); tổ sinh học, địa lý, lịch sử - ngoại ngữ thiết kế chủ đề “Bảo tồn cốm làng Vòng - Hà Nội”.

Cô giáo Hà Thị Thúy, tổ giáo dục - sinh và công nghệ, cho biết: các em học sinh phải tự thuyết phục những người dân ở làng nghề để họ trao đổi, cung cấp thông tin, trên cơ sở kiến thức liên môn và thực tiễn để viết bài thuyết trình (bằng tiếng Việt và tiếng Anh) trình bày về lịch sử làng nghề, đặc điểm của sản phẩm cốm làng Vòng, lý do khiến cốm ở đây trở thành đặc sản.

Nhiều nhóm học sinh còn có những đề xuất tạo nguyên liệu nhuộm xanh cốm thay cho hóa chất mà người dân sử dụng, xây dựng khu trồng nguyên liệu gần làng nghề, quảng bá sản phẩm...

“Lớp học” của học sinh Trường Nguyễn Tất Thành có thể ở làng nghề, ở di tích văn hóa, lịch sử, có thể trong các xưởng sản xuất, cụm dân cư...

Trong nhiều phương pháp được vận dụng, phương pháp dạy học theo dự án được nhiều tổ bộ môn của Trường Nguyễn Tất Thành áp dụng.

Khi được giao triển khai một “dự án”, các nhóm học sinh phải học cách hợp tác, học cách tiếp cận vấn đề, phải làm quen cả với các thủ tục hành chính, biết tháo gỡ khó khăn để tiếp cận, khai thác, chọn lọc thông tin, vận dụng kiến thức để giải thích về thực tiễn.

“Hứng thú và thấy bổ ích” là nhận xét chung của nhiều học sinh Trường Nguyễn Tất Thành khi nói về các chủ đề học tập đặc biệt mà các em được trải qua.