Dùng AI phục dựng chân dung người phụ nữ chịu oan khuất lớn nhất nền văn học Việt, nhìn thôi đã thấy tủi hờn!

Trong dòng chảy văn học Việt Nam, có những người phụ nữ chỉ xuất hiện vài trang giấy nhưng để lại cả một trời day dứt. Một trong số đó là Vũ Nương - người vợ hiền, người con dâu thảo, người mẹ tận tụy trong Chuyện Người Con Gái Nam Xương (Truyền Kỳ Mạn Lục) của Nguyễn Dữ. Nàng không chết vì bệnh, vì chiến tranh mà vì những lời thị phi và sự nghi ngờ của chồng. Nỗi oan không thể giãi bày khiến nàng phải trầm mình trong dòng Hoàng Giang để minh chứng cho sự trong sạch của mình.

Nhưng nếu Vũ Nương được “trở về” bằng công nghệ, dung nhan nàng sẽ ra sao? Đó là điều một số công cụ AI hình ảnh đã cố gắng tái hiện dựa theo chính những gì tác giả mô tả trong tác phẩm văn học xưa, kết hợp với đặc điểm trang phục, kiểu tóc của phụ nữ thời hậu Trần - bối cảnh được cho là giai đoạn Vũ Nương sống. Từ chất liệu văn chương đến tư liệu lịch sử, AI đã tạo nên một hình dung có hồn về người phụ nữ ấy.

Trong truyện, Nguyễn Dữ không miêu tả cụ thể từng đường nét của Vũ Nương, nhưng ông đã khắc họa một hình ảnh phụ nữ “tính tình thùy mị, nết na”, là người sống có chừng mực, biết nhẫn nhịn, luôn giữ gìn gia phong, kính trên nhường dưới. Đó không phải vẻ đẹp lộng lẫy của mỹ nhân chốn cung đình mà là vẻ đẹp thuần hậu, nền nã, nhuốm màu chịu đựng và cam chịu.

Vũ Nương trong ảnh mặc trang phục giản dị. Mái tóc được vấn lên cao theo kiểu cổ điển, không rẽ ngôi mà vuốt mái ra sau, làm lộ vầng trán cao và phần tóc ôm lấy hai bên mặt từ thái dương đến gần cằm - một kiểu tóc mang đậm vẻ đoan trang, nền nã. Ánh mắt nàng hơi cụp, vừa có nét cam chịu, vừa như muốn cất lời biện bạch mà không thành tiếng.

Một số người khi nhìn ảnh AI phục dựng đã thốt lên: “Nhìn ánh mắt là hiểu, người phụ nữ này đã nhẫn nhịn rất nhiều”, “Không cần nói gì, nét mặt cũng toát lên chữ ‘oan’”, “Đây đúng là người đàn bà bị nghi ngờ mà không có cách nào để thanh minh, chỉ còn cách tìm cái chết để giữ lấy danh dự”… Có người còn nhận xét, hình ảnh này khiến họ nhớ lại cảm giác ngồi lớp 9, đọc truyện Vũ Nương mà tức giùm, thương giùm: “Bà mẹ chồng đâu có gì quá quắt, chỉ khổ cái ông chồng quá đa nghi. Giá như thời nay có camera, chắc cuộc đời nàng đã khác!”.

Phục dựng lại chân dung Vũ Nương không chỉ là một thử nghiệm hình ảnh. Đó còn là cách để thế hệ hôm nay nhìn lại những thân phận phụ nữ trong xã hội xưa - những người sống tử tế nhưng lại phải chịu những kết cục bất công. Đâu đó, hình ảnh ấy vẫn phản chiếu cả những nỗi oan uổng mà nhiều người phụ nữ hiện đại vẫn đang âm thầm gánh chịu. Có thể Vũ Nương chỉ là nhân vật trong truyện truyền kỳ, nhưng ánh mắt nàng khi được AI tái hiện vẫn khiến người nhìn thấy đau.