Cái dại của Lisa (BLACKPINK)

"Lisa, thành viên của nhóm nhạc nữ Kpop lập kỷ lục BLACKPINK, cần thể hiện bản thân có chiều sâu mà không cần các thành viên cùng nhóm. Alter Ego chứng minh rằng cô ấy không thể", đó là lời bình được cho là tàn nhẫn nhất mà chuyên trang âm nhạc quốc tế Pitchfork dành cho Lisa với số điểm khiêm tốn 5,2/10 giữa hàng loạt con số thậm chí thấp đến đáng lo ngại của từ tạp chí lâu đời ở Anh The Guardian với 4/10 điểm, NME (3/5) đến The Times.

Giữa lúc đứa con tinh thần nhận "bão" chỉ trích từ người nghe nhạc và đánh giá khắt khe của giới chuyên gia, nàng idol Kpop toàn cầu vẫn chễm chệ trên vị trí top 1 các nhân vật được nhắc đến nhiều nhất, giúp lễ trao giải danh giá bậc nhất thế giới Oscar 2025 đạt lượt xem kỷ lục trong 5 năm qua. Trước đó, phần trình diễn của cô bị tờ New York Times liệt vào danh sách Những khoảnh khắc tệ hại nhất Oscar 2025. Và nhắc đến cái tên Lisa ở Oscar, đa phần bình luận tích cực đều là về nhan sắc, phong cách thời trang của cô, trong khi phần trình diễn lại vấp phải ý kiến trái chiều.

2 thái cực đối lập cho thấy thực tế phũ phàng Lisa đang phải đối mặt trong hành trình khẳng định tên tuổi khi không có BLACKPINK, đúng như cách Pitchfork tuyên bố thẳng thắn về cô: "Ở thời điểm này trong sự nghiệp, Lisa đã trở nên quá lớn mạnh đến mức khó vấp ngã nổi về mặt thương mại nhưng lại khó mà thành công về mặt sáng tạo". Sản phẩm địa diện cho sức sáng tạo của nữ thần tượng người Thái bị giới chuyên môn liên tiếp đánh giá là sáo rỗng, trong khi sức ảnh hưởng về mặt thương mại của cô trong nhiều lĩnh vực giải trí, thời trang đều ở mức top đầu. Với tư cách là thần tượng âm nhạc, liệu Lisa có thật sự mong muốn sự nghiệp, danh tiếng được định hình như 1 ngôi sao thương mại?

Công thức "idol toàn cầu": Con dao 2 lưỡi liệu có "giết chết" óc nghệ thuật và tiếng nói của 1 idol?

Từ trước cho đến sau khi ra mắt năm 2016 trong đội hình BLACKPINK, Lisa đã được đào tạo bài bản dưới trướng công ty giải trí hàng đầu Kpop một thời YG Entertainment. Khi hoạt động nhóm và kể cả lúc các thành viên tách ra solo, âm nhạc, phong cách và hình ảnh của Lisa đều chịu ảnh hưởng lớn từ định hướng của công ty, bao gồm CEO, producer và cả ekip hùng hậu.

Đằng sau mỗi ngôi sao là 1 đội ngũ và rất nhiều bộ não, tài năng dày dặn kinh nghiệm kết hợp lại với công thức đào tạo, sản xuất cực kỳ bài bản. Khán giả Kpop có lẽ chẳng còn lạ gì với những "lò luyện" khắc nghiệt nhất ngành công nghiệp giải trí Hàn Quốc như YG, nơi thần tượng được nhào nặn theo khuôn mẫu hoàn hảo, và xác suất thành công đều được tính toán kỹ lưỡng. Đặc biệt với những con át chủ bài, "ông lớn" giải trí như YG càng cẩn thận hơn trong việc định hướng họ ở mọi phương diện.

Đây vừa là cơ hội vàng cho những tài năng trẻ, song vô tình cũng trở thành khuôn mẫu với quá nhiều giới hạn và xiềng xích. Chính vì vậy khi còn hoạt động trong đội hình BLACKPINK, Lisa nói riêng hay cả 4 thành viên nói chung đều bị giới hạn, từ óc sáng tạo trong âm nhạc, việc thể hiện tài năng khác ngoài ca hát, cho đến đời sống tình cảm cá nhân. Sống kín đáo và trong khuôn mẫu hoàn hảo, thể hiện bản sắc cá nhân là điều vô cùng xa xỉ đối với thần tượng toàn cầu như họ.

Đó cũng là lý do sau khi tách khỏi YG, cả nữ idol người Thái và các thành viên khác của BLACKPINK đều khao khát thể hiện bản thân đến vậy, và cũng gần như mới mù mờ chập chững từng bước tìm lại danh tính thật dù đã vào nghề được gần chục năm. Điều này thể hiện rõ ở cách Lisa hay Jennie lập công ty riêng, thử sức với nhiều thể loại nhạc khác nhau, làm mới hình ảnh liên tục trong các single và album đa màu sắc, cố gắng thành công ở mọi lĩnh vực từ âm nhạc, thời trang cho đến kinh doanh... Tuy nhiên cũng vì mải mê kiếm tìm bản sắc, Lisa vô tình quên đi phần cốt lõi nhất. Đây là vấn đề vốn đã tồn tại ở các sản phẩm solo của cô từ trước đến nay.

Và Pitchfork và The Guardian đều chỉ ra vấn đề trên theo cách chẳng hề quanh co: "Thiếu tính độc đáo, thông điệp cá nhân và bản sắc riêng", "thiếu tầm nhìn nghệ thuật", và "bị nghệ sĩ collab lấn lướt trong các track kết hợp". Quả thật so với những nghệ sĩ nước ngoài dám phơi bày quá khứ, dám thể hiện quan điểm riêng dù là điên rồ đến mức nào đi chăng nữa như Doja Cat, Raye và Rosalía, Lisa thiếu đi hẳn chiều sâu khi "mở lời tâm sự" trong các tác phẩm nghệ thuật.

Tham vọng đem lại tận 5 phiên bản khác nhau như lời tuyên bố về 5 cá tính tồn tại bên trong con người thật của mình, cô lại thất bại trong việc biểu đạt câu chuyện của 5 cái tôi đó trong lời bài hát. "Nếu nghe kỹ thì thật khó để hiểu chính xác Lisa đại diện cho điều gì, về mặt cảm xúc hay khái niệm. Cô thích nhắc đến các thương hiệu và phô trương sự giàu có của mình qua lời bài hát", tờ The Guardian cho hay. Từ ca khúc tỷ view Money (2021), đến 3-4 ca khúc trong album Alter Ego bao gồm Rockstar, Fxck Up The World, Lifestyle và BADGRRRL, thông điệp xuyên suốt trong lời bài hát của Lisa chỉ gói gọn trong các từ khóa như "siêu sao", "gái hư", "tiền", "xe", "kim cương"... Phải chăng, cuộc sống của nàng siêu sao người Thái chỉ xoay quanh tiền bạc và địa vị? Thiếu đi bản sắc riêng, hạn chế trong giọng hát và cách thể hiện ca khúc càng khiến em út BLACKPINK chìm nghỉm giữa dàn nghệ sĩ khách mời trong chính album của mình.

"Cô ấy lặp lại một cách nông cạn những câu nói sáo rỗng của nhạc hip-hop Mỹ đã lan tràn trong album Bangerz khét tiếng của Miley Cyrus, vốn đã lỗi thời khi phát hành cách đây 12 năm", The Guardian tiếp tục. Những công thức âm nhạc đã lỗi thời như sử dụng ballad cho câu chuyện tình cảm, và rap cho câu chuyện mạnh mẽ, tuyên bố và đe dọa của các hãng đĩa lớn US UK những năm 2010; công thức Mỹ tiến với điểm nhấn là danh sách đầy ắp những vị khách mời hợp thời từng được BTS áp dụng theo Pitchfork nhận định; hay công thức kết hợp nhân vật giả tưởng được các công ty giải trí Kpop như SM Entertainment áp dụng nhiều vào idol thế hệ thứ 2-3... đều được Lisa chắt lọc chỗ này một chút chỗ kia một ít, rồi pha trộn để đưa vào Alter Ego.

Hoàn toàn có thể thấy rằng, Lisa cùng ekip chọn hướng đi thương mại cho album này hơn là chỉ làm nhạc đơn thuần. Bước đi lộ liễu đến mức không chỉ giới chuyên môn mà cả khán giả cũng cảm nhận rõ khi tiếp xúc với tác phẩm. "Và có lẽ vì những lý do này, nó giống như một nỗ lực thử nghiệm tập trung vào việc đạt được thành công của một siêu sao hơn là một tuyên bố đặc biệt của một nghệ sĩ độc lập muốn khẳng định bản sắc cá nhân", "Trong quá trình chơi trò hóa trang, Lisa đã lạc lối", The Guardian và NME đưa ra tiếng nói chung về bước đi có phần vội vã, đầy tham vọng của nữ thần tượng sinh năm 1997.

Tại thị trường Hàn, Lisa thất thế với số lượng album mới không lọt vào các BXH nhạc số Hàn Quốc. Tại thị trường quốc tế, album của cô cũng đạt thành tích không mấy khả quan, view MV thụt giảm. Rõ ràng về tổng quan, nữ idol có bước thụt lùi so với hồi solo lúc hoạt động năng nổ cùng BLACKPINK. Phạm vi khán giả đa phần là fandom, duyên người qua đường lại không mấy khả quan.

Để thu hút tệp khán giả qua đường, sự đồng cảm là điều cần có, nghệ sĩ thường sẽ gửi gắm câu chuyện của cá nhân hoặc của người khác theo giai điệu và lời nhạc, giống như tâm sự và sẻ chia cảm xúc với những người bạn thân thiết. Thế nhưng cái khó ở 1 idol Kpop đó là đời tư vốn tồn tại ở điểm giới hạn của họ và được giấu kín nhất có thể. Xưa nay, làng giải trí tạo nên vỏ bọc vô cùng hào nhoáng cho 1 thần tượng, bởi mọi điều họ nói ra đều có thể trở thành trận chiến tranh luận nảy lửa giữa các fandom. Ở làng nhạc Hàn, hiếm lắm chắc mới được 1 vài thần tượng dám hát về người yêu cũ như Taylor Swift hay đay nghiến người cũ cay nghiệt như Sabrina Carpenter. Hát về khó khăn sự nghiệp hay quá khứ đau khổ, bày tỏ quan điểm trái chiều hay mang tính công kích 1 đối tượng cụ thể như nghệ sĩ US UK từng làm là thử thách cực lớn đối với idol Kpop. Đặc biệt với ngôi sao xây dựng hình tượng đẹp và nhân cách vàng như Lisa, chuyện này càng khó.

Áp lực thần tượng quá lớn khiến Lisa đứng ở ngã ba đường, đi thẳng không được và lùi lại chẳng xong, trừ khi cô thật sự dũng cảm hi sinh 1 phương diện. Dường như nữ idol và ekip đã thử nghiệm bước đi mạo hiểm này trong ca khúc Fxck Up The World với lời tuyên bố "Muốn Lisa của ngày xưa chứ gì, vậy thì nghe lại đống nhạc cũ của tôi đi" và tình yêu táo bạo ẩn hiện trong ca khúc Moonlit Floor, song cách kể chuyện và giọng hát vẫn còn bị đánh giá là hời hợt. Lời dằn mặt của mỹ nhân này với thế giới cũng bị chuyên trang mỉa mai vì trên thực tế cô chỉ có 1-2 bài hát solo, các ca khúc cũ được yêu thích đa phần vẫn là sản phẩm chung của cả nhóm. Còn giữa các bậc thầy kể chuyện bằng tác phẩm âm nhạc ở thị trường Âu Mỹ, rõ ràng Lisa đang ở thế yếu.

Tư duy coi khán giả như "xem nhạc" chứ không phải "nghe nhạc" ở làng nhạc Kpop vẫn còn in sâu trong tư tưởng của Lisa dù cô đã thể hiện rõ tham vọng vươn mình ra thế giới chứ không còn tập trung vào thị trường Hàn Quốc. Kpop tập trung vào những singles với MV đầu tư sản xuất quy mô lớn, đi kèm với vũ đạo trình diễn ấn tượng. Album vốn chỉ là "món ăn đính kèm" để đếm sản lượng, thành tích, và hoàn toàn không phải là cốt lõi. Cách tạo nên ca khúc ở Kpop cũng rất khác, bởi ca từ thường được tạo ra như 1 phần phối vần tạo công thức viral, dễ ăn sâu vào tâm trí khán giả khi nghe lướt qua. Trong khi đó, thị trường Âu Mỹ lại tập trung nhiều hơn vào các bản hit nhưng vẫn chú trọng vào chất lượng album ở nhiều mặt, như độ sâu sắc, thông điệp, tính xuyên suốt...

Tất nhiên, công thức của Kpop vẫn đang ăn nên làm ra trên thị trường nên nếu dùng được thì tội gì không dùng. Song, nếu muốn thoát khỏi cảnh bị dư luận chê bai về chất lượng âm nhạc, Lisa và đội ngũ cần xem xét lại việc cân bằng các yếu tố để tránh mất đi phần "âm nhạc" mà chỉ còn giữ lại mác "ngôi sao".

Bước đi quá vội vàng

1 trong những chủ đề được khán giả và truyền thông nhắc đến nhiều nhất khi bàn về bước đường phát triển của Lisa đó chính là sự thay đổi hình ảnh quá đỗi vội vàng và táo bạo. Còn nhớ ngay sau khi dàn xếp hợp đồng với YG, Lisa đã dính vào vụ ồn ào nghiêm trọng nhất sự nghiệp vì màn trình diễn cũng tại CLB thoát y Crazy Horse năm 2023. Từ đây, người ta dần thấy nữ idol táo bạo hơn trong cách ăn mặc, phong cách tổng thể cũng dần theo hơi hướm quốc tế hóa và giờ đây "đậm đặc" nét Âu Mỹ.

Điểm lại định hướng hình ảnh của cô kể từ khi rời YG, bắt đầu từ bộ đồ trình diễn trong loạt ảnh leak ra từ đêm diễn ở CLB thoát y Crazy Horse, đến màn trình diễn nóng bỏng của Lisa trong nội y xuyên thấu ở Victoria's Secret, mới đây nhất là trang phục cắt xẻ "nóng mắt" ngay tại after party của buổi nghe album mới Alter Ego hay bộ cánh gây tranh cãi của cô trên thảm đỏ Vanity Fair hậu Oscar 2025, công chúng có lẽ phải giật mình khi nhớ lại việc Lisa có xuất phát điểm là nữ idol của làng nhạc Kpop - nơi có hàng loạt tiêu chuẩn khắt khe về độ táo bạo của các nữ thần tượng, là người con gái sinh ra tại Thái Lan - 1 quốc gia dù mang nét phóng khoáng và cởi mở nhưng vẫn mang đậm giá trị truyền thống.

Cô nàng rapper cá tính năm xưa của BLACKPINK đã lột xác hoàn toàn với hình tượng siêu sao quốc tế trưởng thành, sexy và dám thử thách với nét bốc lửa thường thấy ở các sao nữ nước Mỹ chỉ sau chưa đầy 2 năm rời YG. Không phủ nhận rằng, làm mới hình ảnh và thay đổi hình tượng thích hợp với từng môi trường là điều cần thiết. Nhưng rõ ràng bước ngoặt hình tượng của Lisa xảy ra quá nhanh, quá vội vã, nên kéo theo hàng loạt hệ quả khó lường.

Năm 2023, vì quá nóng lòng nhảy ra khỏi vỏ bọc an toàn cũ, Lisa đã quyết định diễn tại hộp đêm thoát y Crazy Horse. Hàng loạt những tranh cãi bất tận nổ ra xoay quanh việc Lisa trình diễn ở địa điểm này, và sau đó lan rộng với phạm vi lớn đến mức chao đảo mạng xã hội toàn cầu. Hình tượng cô gái ngọt ngào và nữ thần tượng hoàn hảo của cô bị ảnh hưởng cho đến tận bây giờ vì màn trình diễn gây tranh cãi. Người ca ngợi nữ idol là nghệ thuật, người chê bai với lời lẽ thậm tệ và gắn cho cô mác "rẻ tiền". Lisa vấp phải khó khăn đầu tiên trong bước đường tách ra solo khi dính lệnh "phong sát" ngầm ở thị trường tỷ dân, kéo theo đó là việc mất fan.

Ngay từ thời điểm Lisa xác nhận biểu diễn tại hộp đêm thoát y, 1 "trạm tỷ" của Lisa ở Trung Quốc với 50.000 người theo dõi đã quyết định ngừng ủng hộ cô. Khi về Hàn giữa ồn ào, không khí đón Lisa ở sân bay khi cô cũng trở nên ảm đạm, khác hoàn toàn trước. Mất đi sự o bế và tài nguyên khổng lồ ở Trung Quốc, nữ idol chuyển hướng đánh mạnh hơn vào thị trường Âu Mỹ để đợi thời cơ trở lại khi dư luận nguôi ngoai. Đến nay sau 2 năm, cô nhiều lần được cho là phải "nịnh" thị trường Trung Quốc ra mặt với mong muốn được trở lại hoạt động năng nổ như xưa. Làng giải trí xứ Trung vốn là môi trường khắc nghiệt với nhiều luật quy định khắt khe từ cơ quan quản lý cấp cao và phía pháp lý, nhất là với những nghệ sĩ vi phạm điều luật, nên cơ hội trở lại của người đẹp Kpop hiện vẫn còn rất mong manh.

Đáng nói sau khi dính phải tranh cãi, Lisa vẫn tiếp tục làm mới mình với nhiều diện mạo táo bạo không kém, chỉ là đã có sự chọn lọc hẳn đối với địa điểm và tính chất như show thời trang nội y đẳng cấp thế giới Victoria's Secret hay lễ trao giải danh tiếng Oscar, các buổi tiệc kín quy tụ dàn sao quốc tế.

Đan xen với những lần hở bạo liệt, em út BLACKPINK vẫn ghi điểm tuyệt đối trong mắt khán giả đại chúng khi cài cắm những chi tiết mang giá trị văn hóa quê hương Thái Lan, giá trị văn hóa nghệ thuật của cái nôi đỡ đầu cho sự nghiệp của cô - Hàn Quốc trong MV ca nhạc, phục trang dự event ra mắt với cương vị diễn viên cho series The White Lotus.

Rõ ràng khi được bao bọc dưới mái nhà YG cùng đội ngũ dày dặn kinh nghiệm và cả bộ máy quy củ, Lisa ít dính phải tranh cãi về hình tượng. Rời YG, cô có nhiều cơ hội thể hiện mình hơn nhưng cũng đồng nghĩa với việc phải tự thân vận động, tự đối mặt với thử thách lớn vì bản thân cô và đội ngũ công ty riêng LLOUD còn quá non trẻ. Dù vẫn đứng trước luồng ý kiến trái chiều, nữ idol và ekip có vẻ như đã rút kinh nghiệm "xương máu" từ những vụ việc năm xưa để khéo léo hơn trong việc biến gương mặt thương hiệu Lisa thành nàng tắc kè hoa đa phong cách của ngành công nghiệp giải trí thế giới.