Ảnh hiếm thời Thanh: Nhà quan treo da hổ trấn trạch, đội quân thái giám của Từ Hi có điểm này khác thường

Trong dòng chảy dài của lịch sử, đôi khi những bức ảnh hiếm lại kể chuyện quá khứ một cách trực quan và sinh động hơn cả sử sách. Câu chuyện về hoàng cung triều Thanh từ lâu đã trở thành những mảnh ghép rời rạc, không còn sống động như xưa. Thế nhưng qua ống kính của những nhiếp ảnh gia thời ấy, vinh quang và thăng trầm của một triều đại như vẫn còn nguyên hơi thở. Hơn chục bức ảnh quý hiếm thời nhà Thanh dưới đây chính là chứng nhân cho một thời vàng son xen lẫn bi thương ấy.

Khi sinh mạng trở thành trò thị uy nơi pháp trường

Trong xã hội phong kiến, hình phạt được xem như công cụ thể hiện quyền lực. Những tù nhân thời ấy phải sống trong ngục tối ẩm thấp, bị trói tứ chi, đè nặng bằng gạch đá và chỉ cần cử động nhẹ, cơn đau đã ập đến dữ dội. Không ít người chết trong im lặng, giữa tiếng cười nhạo của đám đông hiếu kỳ đứng xem hành hình.

Những bức ảnh ghi lại khoảnh khắc ấy khiến người xem không khỏi rùng mình. Giữa phố phường nhộn nhịp, một vài sinh mạng bị đưa ra xử tử công khai là cảnh tượng vừa tàn nhẫn, vừa trơ trẽn, phản ánh sự vô cảm đến lạnh người của thời đại.

Nhà quan treo da hổ trấn trạch – biểu tượng của quyền uy

Một bức ảnh khác lại hé lộ khía cạnh trái ngược. Trong căn nhà một vị quan, người đàn ông khoác áo gấm ngồi oai vệ, bên cạnh là người vợ đoan trang. Sau lưng họ là tấm da hổ trải trên bàn là biểu tượng cho quyền lực và sức mạnh. Trên cao, bức tranh "Hổ đi tuần núi" như thể đang canh giữ cho sự thịnh vượng của cả gia tộc.

Với người xưa, da hổ không chỉ là vật quý hiếm mà còn mang ý nghĩa trấn tà, thể hiện địa vị của gia chủ. Một "con hổ" trong nhà, đôi khi được tin rằng đủ để giữ yên cả cơ nghiệp.

Hai thế giới – kỹ nữ xa hoa và dân nghèo đói khổ

Thời kỳ cuối nhà Thanh, khi xã hội rơi vào khủng hoảng, sự đối lập giàu và nghèo càng trở nên rõ rệt. Trong một bức ảnh, ba người đàn ông áo rách tả tơi ngồi bên vệ đường, ánh mắt mệt mỏi vì đói khát. Ở một tấm khác, bốn kỹ nữ khoác y phục lộng lẫy, trang điểm đậm, ngồi vắt chân tạo dáng.

Giữa cảnh loạn lạc, họ vẫn sống phóng khoáng, thách thức lễ giáo, tượng trưng cho lớp phụ nữ cuối thời phong kiến dám phá bỏ ràng buộc để tìm tự do dù chỉ trong chốc lát.

Từ nghi lễ xa hoa đến thân phận nhỏ bé

Cũng trong thời kỳ ấy, bức ảnh chụp nghi thức thờ cúng tổ tiên cho thấy sự chênh lệch rõ ràng. Trẻ em nghèo chỉ có thể thắp vài nén nhang đơn sơ trên mộ, trong khi các gia tộc giàu có cúng tế trong từ đường lộng lẫy, nghi lễ long trọng như một buổi tế lễ triều đình.

Hôn lễ thời Thanh cũng phản ánh địa vị xã hội: chú rể 16 tuổi, cô dâu mới 14 đã phải ngồi trong kiệu hoa, chuẩn bị cho một cuộc hôn nhân không chỉ vì tình cảm, mà còn vì lợi ích và quyền lực giữa các dòng họ.

Từ Hy Thái hậu và đội ngũ thái giám cao lớn khác thường

Một bức ảnh hiếm khác ghi lại khoảnh khắc Từ Hy Thái hậu đứng giữa hàng chục thái giám khỏe mạnh, cao lớn, tất cả đều được tuyển chọn kỹ lưỡng. Bên cạnh bà là Lý Liên Anh, thái giám được sủng ái nhất, cùng Tứ cách cách.

Dù có quyền lực nhất định trong hậu cung, song các thái giám triều Thanh chưa từng vượt quyền, bởi mọi quyền lực tối cao vẫn tập trung trong tay hoàng đế khác hẳn những triều đại trước đây từng bị "nội giám lộng quyền".

Cảnh sát trước miếu Thành Hoàng – lát cắt đời thường của Thượng Hải xưa

Trong ảnh chụp ở miếu Thành Hoàng Thượng Hải, một viên cảnh sát đứng gác, bên cạnh là người bán hàng rong và người mù quỳ xin ăn. Dòng người qua lại tạo nên bức tranh sinh hoạt đậm chất thị dân. Trên cổng miếu vẫn treo đôi câu đối "Người tốt thanh tâm quả dục", như một lời nhắc nhở đạo đức giữa cuộc sống bon chen.

Sau cải cách cuối triều Thanh, chính quyền thực hiện chính sách "hóa binh vi cảnh" biến binh lính thành cảnh sát. Họ mặc quân phục, mang dùi cui nhưng lương ít ỏi, đến nỗi ban ngày cầm súng, ban đêm cũng cầm súng. Điều này phản ánh nỗi chua chát của người dân trong guồng máy phong kiến đang sụp đổ.

Những bức ảnh hiếm ấy, dù đã phủ màu thời gian, vẫn khiến người xem rúng động. Đó không chỉ là tư liệu lịch sử, mà còn là tấm gương phản chiếu sự tàn nhẫn, xa hoa, và cả những tia sáng nhân bản le lói trong một thời đại đã lùi xa hơn trăm năm.