Phim chiếu đài hết thời, web drama là "cứu cánh" mới hay "đòn chí mạng" giết chết truyền hình Hoa ngữ?

Quay ngược thời gian, vào năm 2015 chắc hẳn ai cũng nhớ "cơn sóng thần" web drama Thái Tử Phi Thăng Chức Ký đã thực sự khuấy động nền điện ảnh Hoa ngữ. Chỉ trong một đêm, từ diễn viên cho đến doanh thu, mức độ phổ biến,... như một bước lên mây. Kể từ đó, ánh mắt của công chúng với phim chiếu mạng (web drama) ngày càng có trọng lượng hơn, dần dần trở thành đối trọng với phim chiếu đài.

Thái Tử Phi Thăng Chức Ký là một trong những web drama Hoa ngữ đầu tiên đạt thành công lớn

Phim chiếu mạng thông qua Internet để phát hành online. Những cái tên máu mặt trong lĩnh vực này phải kể đến Tencent, iQIYI, Youku, hay thậm chí MangoTV. Trong khi đó, phim chiếu đài đơn giản là được chiếu trên các đài truyền hình chính thống, hay thường gọi là phim truyền hình. Sự khác biệt lớn nhất có thể thấy rõ giữa hai loại phim chính là phương pháp truyền bá, nếu phim chiếu mạng lựa chọn máy tính, điện thoại làm mặt trận truyền thông thì phim chiếu đài sử dụng những phương thức cơ bản nhất là TV.

Cũng bởi bối cảnh công nghệ hiện nay đang quá ưu ái cho web drama, nên liệu đây có phải là cái cớ để đẩy mảng phim truyền hình dần đi vào "cái chết"? Điều đó có phải là tín hiệu tốt, hay là dấu hiệu cho một cơn ác mộng khủng hoảng hơn đối với riêng mảng phim Hoa ngữ?

Một văn bản "cấm" của Cục đã thay đổi tất cả!

Sở dĩ phim chiếu mạng ngày càng như diều gặp gió cũng rất dễ hiểu. Sự phát triển của nền tảng Internet, MXH trở thành "cột sống" của thế giới hiện đại, cộng thêm ngày càng có nhiều phim ra lò trong một năm (chưa bàn đến chất lượng), tiêu chí dành cho một bộ phim truyền hình cụ thể trở nên vô cùng khắt khe. Thời gian gần đây, Cục văn hoá Trung Quốc ngày một siết chặt nội dung, những chủ đề khoái khẩu của khán giả như đề tài cung đấu, xuyên không, đam mỹ, ngôn tình,... có nguy cơ "không được nhìn thấy ánh mặt trời".

Đam mỹ bị "cấm" bởi Cục, nhiều ekip phim chiếu mạng (như Hạo Y Hành, Sơn Hà Lệnh,...) "lách luật" bằng cách khoác lên bộ áo mới mang tên "tình huynh đệ"

Vì vậy, việc nhà làm phim lựa chọn mảnh đất "chiếu mạng" phóng khoáng, sáng tạo và linh hoạt cũng là điều dễ hiểu. Ở đây, họ tha hồ "lách luật" mà không sợ bên trên tuýt còi. Chính vì nội dung đề tài đa dạng, dẫn đến việc đạo diễn lựa chọn diễn viên cũng có nhiều tự chủ hơn. Phim truyền hình có khuynh hướng đề cao thực lực (thường tuyển diễn viên tên tuổi hơn là tân binh). Phim chiếu mạng tuyển diễn viên linh hoạt hơn, nhiều ekip can đảm dùng người mới để diễn chính. Mặt khác, cũng bởi mảnh đất "chiếu mạng" quá đỗi dễ tính nên cũng sản sinh ra những tác phẩm mang nội dung rất "ba chấm", hay nói thẳng ra là thảm họa.

Cục ban lệnh: "Các nhà đài đã được triệu tập để nhận thông báo mới của Tổng cục Quảng Điện, kí giấy cam kết với các điều khoản. Thứ nhất, các đài phải nộp kế hoạch lên sóng hàng tháng. Thứ hai, số lượng phim hiện đại sẽ chiếm 60% tổng phim thường niên. Thứ ba, các phim muốn chiếu phải giải trình giấy tờ đầy đủ" (lược dịch)

Web drama là "đường tắt" để nổi tiếng, vì giờ chẳng ai rảnh mà "đu" phim đài cả thanh xuân?

Đối tượng khán giả của hai thể loại cũng phần nào quy định đến nội dung. Đối với thể loại phim chiếu đài, đối tượng chủ yếu là gia đình, độ tuổi trung bình dao động trong khoảng 40 tuổi, trình độ cao trung. Nói tóm lại, phim chiếu đài phải chiếu cố số lượng đại chúng rộng lớn hơn, đặc biệt là đối tượng truyền thống, từ đó có thể suy ra nội dung của phim chiều đài xoay quanh các chủ đề xã hội là chính. Vì để được chiếu trên đài truyền hình, quá trình xét duyệt tỉ mẩn và có nhiều bên đầu tư, lợi ích đan xen nên phim chiếu đài thường được đảm bảo về chất lượng (tất nhiên vẫn sẽ có ngoại lệ nhưng không nhiều). Diễn viên gạo cội thường được ưu tiên, những diễn viên trẻ ít tiếng tăm, "bình bông" gần như không bao giờ được trao cơ hội.

"Cực phẩm chiếu đài 2018" Đại Giang Đại Hà mang đề tài chính kịch, khó kiếm tỉ view nếu chiếu mạng

Ngược lại, một phim ngôn tình cổ trang như Trần Thiên Thiên Như Lời Đồn chắc chắn sẽ trôi vào quên lãng nếu chiếu đài, mà đề tài "xuyên không" thì cũng chẳng thể chiếu đài...

Điều này vừa mang lại mặt hại cũng như mặt lợi. Mặt lợi đó chính là hầu hết các tượng đài điện ảnh đều xuất phát từ phim chiếu đài (Tây Du Ký, Chân Hoàn Truyện,...), còn diễn viên muốn trở thành diễn viên quốc dân thì bắt buộc phải có vai diễn truyền hình để đời. Tuy nhiên, cũng bởi quá cẩn trọng nên phim chiếu đài nhiều năm gần đây thiếu đi sự sáng tạo, đột phá và gai góc, một phần cũng do Cục "căng" quá. Những diễn viên trẻ, đặc biệt là "lưu lượng", vì không được trao cơ hội đổ xô đến "vùng đất hứa" chiếu mạng. Nếu tinh ý ta có thể nhận thấy những phim "bạo" gần đây phần lớn là phim chiếu mạng, đơn cử là Trần Tình Lệnh.

Cũng bởi lý do đã đề cập ở trên, những diễn viên trẻ ôm mộng đổi đời đều lựa chọn một con đường, công thức nhanh để thành công chung như sau: "Phim chiếu mạng + Độ phủ sóng = Nổi trước rồi tính sau". Quy tắc tiêu chuẩn nhất để tuyển diễn viên phim chiếu mạng là "phù hợp", diễn viên và nhân vật phải có độ tương xứng, mà phim truyền hình thì có nhiều nhân tố không tên trói buộc. Phim chiếu mạng có nhiều cơ hội để thử hơn, nhiều thể loại để thực hiện hơn. Một số loại phim có tính đề tài đột phá như Thái Tử Phi Thăng Chức Ký, Đạo Mộ Bút Ký, Trấn Hồn, Đông Cung, Tư Đằng,... rất nổi tiếng khi chiếu mạng, nhưng đề tài, nội dung rõ ràng chẳng thể nào được thông qua thẩm tra để chiếu đài.

Đông Cung từng biến mùa hè 2019 thành một mùa hè đầy nước mắt, người người nhà nhà khóc thương cho nàng Tiểu Phong quá đỗi bất hạnh

Cũng bởi đặc điểm dễ tính của phim chiếu mạng nên các ngôi sao trẻ dễ dàng nhận được nhiều kịch bản, phim càng ra nhiều thì độ nhận diện với fan càng cao, từ đó mới được các "ông lớn" trong ngành chú ý và được trao những cơ hội lớn hơn, may mắn nhất là có phim chiếu đài. Những "tiểu sinh" áp dụng công thức này thành công phải kể đến Triệu Lộ Tư, Tiêu Chiến, Vương Nhất Bác, Cúc Tịnh Y,... Trong đó có Tiêu Chiến đã sở hữu phim chiếu đài đạt rating cao là Đấu La Đại Lục - kết quả từ sự cố gắng không ngừng của nam diễn viên sau một loạt web drama đình đám.

Loạt tiểu sinh đang nổi nhờ hàng loạt web drama đình đám

Như lẽ thường, sau khi bước chân lên hàng "lưu lượng" khủng (hay gọi là "đỉnh lưu"), mọi diễn viên đều muốn được thoát mác "bình bông", đặt chân lên một nấc mới, bước vào hàng ngũ diễn viên hạng A. Con đường duy nhất đó chính là đóng phim chiếu đài. Nhưng canh bạc ở đây là làm sao dấn thân vào con đường chiếu đài thành công mà vẫn giữ được độ phủ sóng với đối tượng khán giả phim chiếu mạng, nếu nói trắng ra là biết cách giữ thăng bằng khi "chân đạp hai thuyền".

Quay trở lại vài năm trước, Lý Dịch Phong là "đỉnh lưu", sau đó rẽ hướng sang phương diện chiếu đài. Nhưng phim chiếu đài hiện nay chủ đề quá kén người xem, trong khi Lý Dịch Phong lâu rồi không đóng web drama khiến lượng fan mảng này vơi đi ít nhiều. Lý Dịch Phong vẫn là cái tên "nghe là biết ai", nhưng gần đây nhiều người nhận định con đường diễn xuất của anh trở nên chông gai hơn xưa. Mặt khác, quay trở lại web drama cũng khá khó khăn để tìm được kịch bản chất lượng vì "đi ăn cỗ thì về mất chỗ", sẽ có những tân binh mới nổi khác cạnh tranh ngay lập tức. Thế nhưng như đã nói Lý Dịch Phong vẫn là cái tên nổi, và sự chật vật ở mảng phim đài không đồng nghĩa với việc anh đã "hết thời". Bí Mật Vĩ Đại có thể không đạt tỉ view nhưng đã sở hữu nhiều điểm chất lượng, khiến Lý Dịch Phong có thành tích về thực lực mà hiếm lưu lượng nào cùng thời anh có được.

Lý Dịch Phong liệu có vùng vẫy thành công khỏi khủng hoảng?

"Vị hoàng tử trẻ" web drama trở nên ngông cuồng, hợp lý hay thái quá?

Nếu xét tiêu chí để một bộ phim được đánh giá là "bạo" thì phim chiếu mạng hoàn toàn có lý do để "lên mặt" với hoàng đế già phim chiếu đài. Từ doanh thu, lượt view, nhiệt lượng, độ hot phim/ diễn viên phim chiếu mạng đều chiếm thế thượng phong trong thời gian trở lại đây. Dẫn đầu chỉ số truyền thông do Vlinkage hiện nay thường là những tiểu sinh có phim đến từ các nền tảng web drama. Đôi khi nếu Lý Dịch Phong hay Dương Mịch - những diễn viên đang "đào sâu" vào con đường chiếu đài - có phim thì vẫn chiếm top vì danh tiếng sẵn có.

Những cái tên thống trị BXH độ thảo luận gồm Tiêu Chiến, Vương Nhất Bác, Hứa Ngụy Châu, Hầu Minh Hạo, Lý Nhất Đồng,... và đều là sao phim mạng

Phim chiếu mạng thường có chu kỳ truyền bá theo quý, còn chiếu tập ưu tiên những hội viên nạp VIP như một phương thức hữu hiệu để lôi kéo hội viên trả tiền. Chắc hẳn ai cũng nhớ Tencent đã "kiếm bộn" khi chỉ chiếu tập cuối bộ phim cực hot lúc bấy giờ là Trần Tình Lệnh cho những hội viên nạp VVIP (tức còn cao hơn cả VIP). Đây vẫn là phương thức đẻ ra trứng vàng cho những nền tảng web drama.

Tính đến cuối năm 2019, quy mô người dùng trả phí của iQIYI đã đột phá con số 100 triệu người, chiếm 57,4% DAU (Daily Active Users - lượng người dùng tương tác hàng ngày). Quy mô người dùng trả phí của Tencent theo sát phía sau, tỷ lệ người dùng trả phí chiếm hơn 60%. Sự gia tăng của số lượng người dùng trả phí phụ thuộc vào chất lượng và độ hot của nội dung trang web cung cấp. Vì vậy những nền tảng web drama đã và đang cạnh tranh nhau khốc liệt để đưa ra những sản phẩm "ăn khách" nhất có thể.

Tuy thị trường rộng lớn hơn, đề tài đa dạng hơn nhưng về mặt giải thưởng, phim chiếu mạng vẫn còn nhiều hạn chế. Do ngay từ đầu nhà sản xuất đã hướng tới chiếu mạng nên họ sẽ có cách quay, góc quay, ánh sáng, tốc độ khung hình để phù hợp chiếu trên các thiết bị Internet. Vì vậy khi đặt lên bàn cân với những bộ phim truyền hình được trau chuốt hơn chắc chắn sẽ bị thiệt thòi. Bằng chứng là ở hầu hết những giải thưởng mang tính hàn lâm như hội "Tam Kim" (Kim Mã, Kim Tượng, Kim Kê) đều thiếu bóng những bộ phim chiếu mạng đình đám. Dẫu vậy, phim chiếu mạng cũng đã đạt được sự công nhận nhất định. Gần đây nhất, một số web drama đã được BTC giải Kim Ưng liệt kê vào danh sách ứng tuyển, đứng cùng với các bộ phim truyền hình khác, nhưng vẫn chỉ là các hạng mục nhỏ.

Như Ý Truyện từ đầu định hướng chiếu đài nên góc quay, màu phim đều tinh tế, tỉ mỉ

Đề cử giải thưởng Kim Ưng 2020, những bộ phim chiếu rạp hay chiếu đài vẫn nắm giữ thị phần tuyệt đối

Vậy tóm lại, phim chiếu mạng có đang thế chỗ phim chiếu đài?

"Vị hoàng tử trẻ" phim chiếu mạng vẫn đang chiếm thế thượng phong bởi nhiều yếu tố khách quan cũng như chủ quan. Tuy nhiên, dù có cố đến mấy phim chiếu mạng cũng không thể nào làm lung lay được địa vị của "hoàng đế già" phim chiếu đài. Về mặt nội dung và chất lượng phim chiếu đài gần như không thể bàn cãi, vì vậy những giải thưởng hàn lâm lớn luôn gọi tên mảng này. Mặt khác, đối với phim ảnh Trung Quốc, phim chiếu đài luôn được nhà nước hậu thuẫn rất mạnh vì phần nào liên quan đến những yếu tố địa - chính trị. Còn vị “hoàng tử trẻ” luôn được buông thả lông bông thì dễ sinh hư, mà không chín chắn thì khó mà lật ngôi "hoàng đế già".

Thông báo của Vụ Khoa học và Công nghệ của Cục Quản lý Nhà nước về Phát thanh và Truyền hình về dự thảo 4 tiêu chuẩn ngành phát thanh, truyền hình và nghe nhìn trực tuyến

Nhìn xa hơn về một khía cạnh nào đó, ta có thể thấy phim chiếu mạng ngày càng nở rộ là một viễn tưởng không thể chối cãi, tuy nhiên phát triển theo chiều hướng tốt hay xấu thì cần nhiều sự hợp tác, quản lý chặt chẽ và từ sự đầu tư của chính ekip. Giờ đây, Cục đã thông báo sẽ có một tiêu chuẩn thống nhất cho các chương trình và phim truyền hình trực tuyến, nghĩa là web drama cũng sẽ chịu sự "ghìm chặt" không khác gì phim chiếu đài thời gian qua. Định nghĩa về một phim "bạo hay không", có đạt mức "quốc dân độ" hay không, cuộc chiến ấy mới thật sự bắt đầu ngay lúc này đây!

Nguồn ảnh: Tổng hợp