Bí ẩn về hiện tượng động vật tự tử hàng loạt, kết liễu kinh hoàng: Tại nạn hay cái chết có ý thức?
Tự sát là hành vi tưởng chừng chỉ có ở con người nhưng nó cũng xuất hiện ở nhiều loài động vật.
Động vật tự tử là thuật ngữ chỉ về hành vi tự hủy hoại bản thân của các loài động vật và được hiểu như là hành vi tự sát. Nhiều loài động vật có vẻ như bị trầm cảm hoặc đau buồn bắt đầu để tự hủy hoại hành vi mà đôi khi kết thúc bằng cái chết. Tự sát là hành vi tưởng chừng chỉ có ở con người nhưng nó cũng xuất hiện ở nhiều loài động vật.
Từ những hành vi tự sát nhỏ lẻ...
Ở thị trấn Dumbarton của Scotland, có một cây cầu đá cũ mà tất cả người dân địa phương đều biết. Nó được gọi là Cầu Overtoun, nơi mà hàng trăm chú chó đã nhảy xuống từ độ cao 15m để kết liễu cuộc đời. Dù có rất nhiều giả thuyết xoay quanh, nhưng chẳng một ai biết điều gì thúc đẩy lũ chọn chọn kết thúc mạng sống.
Tuy nhiên, nhiều tài liệu từ thế kỷ 19 đã ghi lại những trường hợp động vật cố làm đau hay "tự tử" bằng chính móng vuốt của mình. Vào năm 1847, tờ Science American đăng một bài báo sau:
"Một con linh dương cái đột nhiên chết vì hệ tiêu hóa có vấn đề, con đực đứng trên xác chết của người bạn đời, hầm hè với bất cứ ai cố gắng chạm vào nó, sau đó, nó đột nhiên đập đầu vào tường và chết ngay cạnh con cái. "
Nhiều suy đoán cho rằng linh dương đực tìm cái chết do nỗi "tổn thương" quá lớn trước sự ra đi của bạn đời.
... Đến những màn "tự sát tập thể" kinh hoàng
Trong những thập kỷ qua, tại nhiều vùng khác nhau trên thế giới, người ta thường chứng kiến những cuộc "tự sát tập thể" của các loài cá heo, cá mập và đặc biệt là những con cá voi khổng lồ trên các bãi biển.
Cư dân vạn chài ở vùng Nam và Bắc Mỹ, Nam Ohio, quần đảo Tasmania của Australia và cả Nhật Bản... từng chứng kiến nhiều trường hợp hàng chục con cá voi hay cá heo rủ nhau cùng tìm đến cái chết, thường vào khoảng thời gian từ tháng 12 đến tháng 3 hằng năm.
Một loài họ hàng xa của cá heo là cá voi, vào năm 2011, người ta phát hiện ra 61 con cá voi đã để mình tự mắc cạn ở Farewell Spit, New Zealand.
Vào năm 2005, rất nhiều người đã chứng kiến một sự kiện kì lạ, gần 1.550 con cừu nhảy xuống một vách đá ở Thổ Nhĩ Kỳ. Các mục đồng choáng váng trước hiện tượng này. Và dù đã làm mọi cách để ngăn cản nhưng những con cừu vẫn điên cuồng lao xuống vực.
Những bí ẩn đằng sau hành vi tự sát
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh sự hiện diện của bệnh tâm thần ở động vật. Động vật cũng trải qua một loạt các trạng thái cảm xúc và tinh thần, có xu xu hướng tâm lý như con người.
Theo kết luận của Nicholas H. Dodman, giáo sư và giám đốc chương trình Khoa học Hành vi Động vật của Khoa Thú y Đại học Tufts sau khi làm thí nghiệm lên một số vật nuôi:
"Những chú chó gặp vấn đề là lo lắng về sự chia ly, cũng xảy ra ở trẻ em. Chúng tôi thấy nỗi sợ hãi và ám ảnh bao gồm cả rối loạn cưỡng chế PTSD và cả chứng tự kỷ."
Chó cũng biết đau buồn, tổn thương, trầm cảm như con người nếu không được yêu thương.
Dodman và các đồng nghiệp đã xem xét hành vi "đuổi theo đuôi" kỳ lạ ở những chú chó này và so sánh nó với hành vi thường liên quan đến rối loạn tự kỷ. Nhóm nghiên cứu kết luận rằng những con chó đều có mức độ cao giải phóng hormone axit amin neurotensin và corticotropin cao tương đương với trẻ em tự kỷ. Những chú chó này có thể đang bị lạm dụng, đánh đập, căng thẳng, mất bạn đời, cô đơn... Đây là lý do động vật bị trầm cảm, tự làm đâu hay thậm chí tự sát.
Qua nhiều năm nghiên cứu, nhiều nguyên nhân dẫn đến tự sát hàng loạt của động vật đã được tìm ra.
Một trong những nguyên nhân đầu tiên nghe hoang tưởng nhất song hoàn toàn là sự thật: đó là sự xuất hiện của zombie.Đó là những loài ký sinh gây ảnh hưởng đến chỉ huy não bộ của vật chủ.
Điển hình là trường hợp của loài dế và châu chấu bị giun móc Spinochordodes tellinii kí sinh.
Tiếp theo là câu chuyện các loài động vật biển tự sát vô căn cứ. Rất nhiều giả thuyết đã được đưa ra, trong đó nổi bật nhất là do sự biến đổi môi trường sống và khí hậu, mất cân bằng sinh thái khiến động vật dưới nước không thể sinh tồn và tìm đến cái chết như nỗi giải thoát
Thậm chí, nhiều vụ tử tự tập thể còn xuất phát từ sự làm theo hành vi của con đầu đàn. Do tập tính xã hội cao, các cá thể khỏe mạnh vẫn bám theo con đầu đàn và lao vào cái chết.
Bên cạnh đó, một số nhà khoa học đã đưa ra giả thuyết rằng, việc tự sát hàng loạt của động vật liên quan tới khả năng dự đoán trước thiên tai của chúng. Những con vật tự thấy mình không thích nghi sẽ tự sát để các con khác được tồn tại, giúp cho giống nòi có thể vượt qua các hiểm họa đáng sợ.
