9x chúng ta đã từng có những kỳ nghỉ hè đáng nhớ như vậy: Xem Tây Du Ký, thả diều trên đê, sinh hoạt hè nhà văn hoá...

Có một sự thật không thể chối bỏ rằng lứa cuối cùng của thế hệ 9x (1999) đến giờ cũng đã bước sang tuổi 20. Chưa khi nào, cảm nhận về sức mạnh khủng khiếp của thời gian lại trở nên rõ nét như lúc này. Sức mạnh ấy không quá dữ dội, mà ngược lại, rất nhẹ nhàng và lặng lẽ đi qua tuổi thơ của tất cả chúng ta. Nhưng có một thứ mà hình như, tại thời điểm này thời gian vẫn chưa thể làm được, đó là xóa nhòa đi những kí ức về kì nghỉ hè của lũ trẻ 9x năm xưa.

Sinh hoạt hè ở nhà văn hóa, dự thi Tiếng hát Sơn Ca, Tiếng hát Vàng Anh.

Ở thủ đô Hà Nội, cứ mỗi mùa hè là các bạn nhỏ lại được bố mẹ cho đi sinh hoạt ở các nhà văn hóa thiếu nhi, được các thầy cô dạy hát, dạy múa, dạy đàn. Bạn nào bạn nấy trông cũng rất sáng sủa vì phải là gia đình khá giả một chút mới có điều kiện cho các con đi sinh hoạt thường xuyên. Khác với thế hệ 7x, 8x, thế hệ của chúng tôi đã sướng hơn nhiều, quần áo, giày dép lấp lánh chẳng thiếu thứ gì. Ở các nhà văn hóa, luôn có một căn phòng chứa đủ các loại váy áo mà mọi đứa trẻ đều ao ước đến ngày biểu diễn để được thầy, cô phát cho mặc thử.

Đó là chuyện những đứa trẻ thủ đô, còn tôi sinh ra và lớn lên ở tỉnh lẻ, nhưng tôi thấy các bạn nhỏ cũng sinh hoạt sôi nổi ra trò. Ở Hải Phòng có Hội thi Sơn Ca, ở Nam Định có hội thi Tiếng hát Vàng Anh, là cuộc thi dành cho đội văn nghệ của các phường, các quận trên địa bàn thành phố. Các bạn nhỏ ở mỗi đội đều là những gương mặt ưu tú vừa xinh đẹp, vừa hát hay và quan trọng nhất là đủ tự tin để đứng lên biểu diễn. Trong hội thi có  đầy đủ các tiết mục từ hát đơn ca, song ca đến múa dân gian, múa Ấn Độ. Nhiều bạn có năng khiếu vẽ tranh, làm xiếc, chơi đàn piano, kéo violin giỏi cũng được tham gia biểu diễn. 

Ngày đó dù còn bé, nhưng tinh thần chiến đấu mang về giải cao cho phường mình cũng không thua kém ai, phường (quận) nào mà được giải Nhất kiểu gì cũng liên hoan to. Nói là to vậy chứ thực chất là đi ăn chè, ăn bánh ngọt, uống nước có gas mà không phải trả tiền vì đó là phần thưởng mà Đoàn phường dành cho đội văn nghệ.

Từ những buổi sinh hoạt cho đến khi lên sân khấu lớn biểu diễn là cả một quá trình luyện tập cũng mệt mỏi và gian nan không kém gì các ngôi sao. Nhờ đó, nhiều bạn nhỏ đã trưởng thành, tự tin hơn rất nhiều. Từng là người được cầm micro, hát đơn ca bài hát "Đi học", tôi vẫn nhớ như in cảm giác lần đầu tiên được nhiều người theo dõi mình đến thế. Người thì bé tí mà đứng giữa một sân khấu thật to, nhưng chẳng biết do tự tin sẵn có hay do được các anh chị bí thư Đoàn hướng dẫn, rèn luyện tận tình mà lúc lên sân khấu cứ say mê hát véo von, còn chẳng để ý nhạc thế nào. Cuối cùng cũng ẵm được giải Ba, mang về thành tích vẻ vang cho đội nhà.

Cho đến bây giờ, mỗi lần nhìn các em nhỏ đứng trên sân khấu, tôi vẫn tưởng tượng ra hình ảnh của chính mình ngày xưa…

Đi thả diều, chơi chuyền, bắn bi trong làn khói  cháy của rơm, rạ.

Dù được sinh ra ở thành phố, nhưng may mắn thay tôi vẫn được sống với những ngày hè của các bạn nhỏ làng quê. Phong trào văn nghệ ở quê dĩ nhiên là không mấy sôi nổi, mà chính xác hơn là thường không có. Vậy là cứ nghỉ hè, lũ trẻ ở quê lại bày đủ trò ra để nghịch ngợm. Hình như bao lâu nay, thả diều vẫn là trò chơi số một của trẻ con vùng quê, nhưng thời 9x chúng tôi, diều giấy đã ít đi nhiều mà thay vào đó là những con diều vải với đủ những màu sắc và hình thù khác nhau. 

Cứ mỗi buổi chiều đến, các bạn kéo tôi lên trên đê rồi cứ chạy tới chạy lui để con diều đón gió, để thêm phần thú vị, chúng tôi thi nhau xem diều đứa nào bay cao hơn, đứa nào thua sẽ phải mua sữa chua cho đứa thắng.

Những hôm chán thả diều, chúng tôi lại rủ nhau đi tìm cỏ gà về chơi chọi gà, nếu không tìm được cỏ gà thì chơi bằng hoa phượng, chơi bằng lá me, trò chơi chọi gà này xem ra chẳng hề tốn kém mà cũng vui đáo để.

Sau mỗi buổi chiều lang thang cùng nhau, đứa nào trở về người cũng ám mùi rơm, rạ cháy. Ở quê, sau mỗi vụ thu hoạch, người ta hay đốt những cây rơm, cây rạ cháy tận gốc để cày cấy dễ hơn và chính thứ tro sau khi đốt được dùng làm phân bón, giúp cho đất tơi xốp. Chẳng hiểu hồi đó, trong làn khói nghi ngút của rơm, rạ mà chúng tôi chẳng thấy cay mắt tẹo nào, hay vì mải chơi mà cũng kịp để ý đến.

Và cũng thật không ngoa khi nói rằng, chính những ngày được bố mẹ cho về quê thăm các cụ, thăm ông bà là những ngày giúp tôi được biết và học chơi rất nhiều những trò chơi dân gian vì ở thành phố lúc bấy giờ, những trò chơi như ô ăn quan, ném ống bơ, bắn bi, chơi cù, chơi chuyền đã ít xuất hiện. Đến bây giờ, dù không thể nhớ hết cách chơi, nhưng tôi vẫn thuộc vanh vách bài vè chơi chuyền mà mình được dạy. Hiện giờ ở phố đi bộ Hồ Gươm (Hà Nội), nhiều trò chơi dân gian đang được khôi phục và phổ biến rộng rãi cho các bạn nhỏ.

Xem Tây Du Ký, ăn mì trẻ em, kem cam, kem sữa chua 500, 1000 đồng.

Tuổi thơ của thế hệ 9x, nhất là những 9x đời sau chắc hẳn không thể không gắn liền với bộ phim Tây Du Ký. Bộ phim về hành trình sang Tây Trúc thỉnh kinh của 4 thầy trò Đường Tăng, vượt qua 81 kiếp nạn để lấy được chân kinh, mùa hè nào cũng chiếu, chiếu đi, chiếu lại, ấy vậy mà xem hoài vẫn không biết chán, xem nhiều đến mức chỉ cần nghe tên thôi là chúng tôi cũng nhớ ngay nội dung tập đó là gì, đánh con yêu quái nào, là vật cưỡi của ai, mang trong mình bảo bối gì. 

Ngày bé xem đi, xem lại nhưng thật ra chỉ hiểu được chút xíu nội dung, giờ lớn lên ngồi ngẫm lại mới thấy toàn là những triết lí sâu xa, nhưng kì lạ thay trẻ con cho đến bây giờ vẫn rất thích.

Ngoài Tây Du Ký ra, ở VTV3 lúc 5h chiều còn có chương trình "Trò chuyện cùng chú chó trắng" của Nhật Bản được Việt Nam biên dịch lại. Chú chó trắng khổng lồ cùng các bạn nhỏ với điệu nhảy xoay vòng liên hoàn tay đã thu hút không ít những bạn nhỏ như tôi dán mắt vào màn hình và cũng nhảy múa theo.

Mùa hè đến cũng là khoảng thời gian cho những món quà vặt lên ngôi vì hè đến, tự nhiên được bố mẹ thả tự do hơn hẳn, không phải lén lút ăn quà như trong năm học. Kem cam, kem chanh, kem sữa chua, sữa chua túi chỉ 500 đồng, ăn xong kiểu gì lưỡi cũng toàn là màu cam hoặc màu trắng. Lúc đó, chắc cũng biết là kem phẩm màu, nhưng vẫn ăn vì vừa mát, vừa ngon, vừa rẻ. Hôm nào được đi chơi cùng lũ bạn, thì góp tiền mua mì trẻ em, mua ô mai hoa đào, chocolate cô dâu chú rể, thậm chí là mua gói mì tôm đập vụn ăn sống cùng nhau.

Lúc đó, cũng chẳng phải thiếu thốn, nhưng cũng không phải dư thừa và phát triển như bây giờ, nên niềm vui cũng vì thế mà vừa đủ và tròn trịa.

Ngày nay, kì nghỉ hè của các bạn thiếu nhi thế nào?

Từ thế hệ cuối của lứa 9x, rồi đến thế hệ Z hiện nay, kì nghỉ hè có lẽ chẳng có nhiều kỉ niệm được như xưa bởi áp lực học tập có phần nặng nề hơn. Ngày trước nghỉ hè là để vui chơi. Ngày nay, nghỉ hè là để học thêm kiến thức, học trước các bài học của năm học mới. Những giờ học thêm căng thẳng, bài tập hè dường như chiếm phần lớn thời gian nghỉ hè của các bạn nhỏ.

Cũng không thể không nhắc đến sự phát triển một cách chóng mặt, không thể kiểm soát của Internet và smartphone, nên thay vì ra ngoài sinh hoạt hè hay tham gia các trò chơi dân gian, nhiều bạn nhỏ bây giờ chỉ chăm chăm cầm điện thoại, đáng báo động nhất là có những bạn nhỏ ngồi xem youtube, lướt facebook mười mấy tiếng một ngày mà không biết chán, đó thực sự là điều đáng để suy ngẫm. 

Tuy không phải tất cả, nhưng mong rằng tuổi thơ, kì nghỉ hè tuổi thơ của những bạn thiếu nhi sẽ không bị chôn vùi bởi những thứ như mạng xã hội, như youtube bởi dù ở thế hệ nào đi chăng nữa, các bạn vẫn cần có một kì nghỉ lành mạnh và đáng nhớ.