Nhà tù... phi truyền thống

Nhà tù thường là nơi giam giữ tội phạm với mục đích trừng phạt và cách ly với xã hội. Tuy nhiên, trong thời đại ngày nay có những nhà tù đặc biệt đối xử với tù nhân không như kiểu "truyền thống".

Nhà tù "nhân văn"

Nhà tù Auckland East ở TP Auckland - New Zealand đi vào hoạt động vào tháng 7 rồi với chi phí xây dựng lên đến 300 triệu USD. Cơ sở này thay thế một phần nhà tù Paremoremo 50 năm tuổi, được thiết lập theo mô hình nhà tù an ninh tối đa ở Mỹ, như Marion và Alcatraz.

Auckland East được đánh giá là nhà tù nhân đạo nhất nước dù giam giữ 681 nam tù nhân, trong đó có 260 người trong điều kiện an ninh tối đa. Điểm khác lạ ở đây, chưa từng có ở nhà tù nào tại nước này, là khu vườn với các loại cây bản địa, tác phẩm trang trí nghệ thuật, tiểu cảnh. Đây là nơi tù nhân có thể ngồi suy ngẫm, trò chuyện hoặc thư giãn trong môi trường thiên nhiên.

Ngoài ra, nhà tù còn có sân bóng rổ trong nhà, máy tính, khu vực đào tạo nghề và nơi bán những thứ như nước uống, thiệp sinh nhật… Đáng chú ý, hầu hết phòng giam có tivi phát các chương trình truyền hình miễn phí và 2 kênh chuyên phát sóng những nội dung hữu ích, như hướng dẫn tập yoga.

Theo báo New Zealand Herald, thay đổi ấn tượng khác là thiết kế mới được kỳ vọng giúp nhà tù được vận hành an toàn, hiệu quả hơn. Hệ thống kiểm soát điện tử từ xa được sử dụng để giám sát nơi giam giữ và mọi động thái của tù nhân. Điều này cho phép tù nhân sử dụng các dịch vụ bên ngoài xà lim mà không cần cai ngục đi kèm. Chưa hết, khác với nhà tù cũ, các phòng giam trong nhà tù mới có bồn cầu, vòi sen riêng và cửa sổ phía ngoài để đón ánh sáng tự nhiên.

Khi được hỏi về quan điểm phải chăng tù nhân tại đây đang được ưu ái quá mức, ông Andy Langley, giám đốc nhà tù Auckland, cho rằng nếu bị tước bỏ mọi thứ, tù nhân sẽ không còn gì để mất và có thể trở nên thêm nguy hiểm. Các tù nhân bị giam trong điều kiện an ninh tối đa vẫn phải ở trong phòng giam khoảng 19-20 giờ mỗi ngày - theo ông Langley. Dù vậy, nhà tù mới sẽ "tử tế và nhân văn hơn" cơ sở cũ với hy vọng cải tạo thành công nhiều tù nhân hơn. Nhà tù mới chú trọng nhiều hơn đến nỗ lực giúp tù nhân hòa nhập tốt hơn với xã hội sau khi ra tù, như đào tạo nghề, giáo dục…

Một phòng ngủ tập thể bên trong nhà tù an ninh tối đa mới nhất ở bang New South Wales - Úc Ảnh: DAILY MAIL

Chuẩn bị cuộc sống bình thường

Trong khi đó, tại nhà tù Bastoy trên một hòn đảo ở miền Nam Na Uy, tù nhân được phép sống và làm việc như thể họ sắp được thả. Trang Starts at 60 tường thuật Bastoy được mệnh danh là "nhà tù tử tế nhất thế giới", do các điều kiện sinh hoạt như ở nhà, tù nhân được giữ chìa khóa phòng, không có lính canh vũ trang hoặc hàng rào vây quanh, mặc dù tất cả 115 tù nhân đều đang thụ án vì phạm trọng tội như cưỡng hiếp và giết người. Thêm vào đó, tù nhân có thể tắm nắng trên bãi biển trong khi một số thư giãn trong những căn nhà bằng gỗ. Nhà chức trách Na Uy cho biết tỉ lệ tái phạm tội ở quốc gia này thuộc loại thấp nhất thế giới.

Trong khi đó, nhà tù an ninh tối đa mới nhất ở bang New South Wales - Úc không có phòng giam riêng biệt và tù nhân có thể gọi điện thoại vào đêm khuya hoặc xem tivi riêng. Nhà chức trách tin rằng đây là nơi để giúp những tên sát nhân máu lạnh, những "yêu râu xanh" và tội phạm chuyên nghiệp trở về với cuộc sống bình thường.

400 nam tù nhân tại đây được hưởng những thứ không hề có ở các nhà tù an ninh tối đa khác. Tất cả đều làm việc và trải qua các chương trình học tập nhằm chuẩn bị cho cuộc sống bên ngoài. Họ cũng chịu giám sát chặt chẽ nhất như bất kỳ nhà tù nào ở Úc và một đội ngũ nhân viên an ninh có vũ trang bố trí bên trong để phản ứng tức thì trước bất cứ sự việc nào.

Ngoài ra, điều khiến những người ngờ vực mẫu nhà tù mới này phải kinh ngạc là kể từ khi vận hành hồi tháng 1-2018 đến nay, chưa hề xảy ra vụ hành hung nào đối với một ai trong số 220 nhân viên ở đây. Cũng chưa từng có án mạng, hành vi vượt ngục tại đây, ngoài một vụ tự gây thương tích.

Nhà tù này chỉ mất 12 tháng để xây dựng và gồm các phòng tập thể cho khoảng 25 tù nhân. Mỗi phòng ngủ nhỏ của nhân viên có bàn làm việc, ghế, nệm và màn hình tivi cảm ứng.

Báo Daily Mail trích dẫn lời nhà chức trách xác nhận mục đích của nhà tù này là gần 100% tù nhân học kỹ năng làm việc, sinh sống, được nâng cao trình độ học vấn và các chương trình khác nhằm tránh tái diễn hành vi phạm tội. Ngoài làm việc 5 giờ/ngày và mỗi tuần nhận tấm séc tiền công 65 USD, tù nhân còn có 3 giờ dành cho các hoạt động khác, như chơi thể thao, đọc sách và cầu nguyện.