Hiểu đúng về vé "Overbook" và cách để không bị mời ra khỏi chuyến bay theo kiểu không mong muốn

Vụ việc bác sĩ người châu Á bị một hãng hàng không của Mỹ lôi một cách thô bạo khỏi máy bay đang khiến dư luận thế giới phẫn nộ. 

Theo như ghi nhận, lý do khiến vụ việc xảy ra là vì chuyến bay... không đủ chỗ do hãng đã bán vé trước quá nhiều (overbook), trong khi họ cần chuyên chở thêm 4 thành viên của phi hành đoàn khác. Vị bác sĩ kia do không đồng tình đổi chuyến nên đã bị ép phải xuống máy bay như vậy.

Nghe có vẻ vô lý, nhưng kỳ thực hình thức bán quá ghế này rất phổ biến ở nhiều hãng hàng không trên thế giới, đặc biệt là trong những chuyến bay cao điểm và đường bay phổ biến. Có điều, ít người thực sự hiểu về overbooking, dẫn đến nhiều bức xúc khi bị yêu cầu ra khỏi chuyến bay của mình.

Vì sao các hãng hàng không lại bán quá ghế?

Lý do dựa trên một sự thật rất đơn giản: có một tỉ lệ hành khách đặt mua vé, trả tiền đàng hoàng, nhưng không hề xuất hiện - hay còn gọi là "No show rate".

Đối với những hãng hàng không giá rẻ, chuyện này chẳng gây thiệt hại gì. Nhưng với các doanh nghiệp cho phép đổi trả vé, việc hành khách bỏ trống ghế có thể gây thiệt hại lên tới hàng triệu USD.

Vậy nên, một số hãng máy bay thực hiện nghiệp vụ bán quá ghế. Có thể hiểu đơn giản là họ sẽ bán vé nhiều hơn số ghế thực có trong chuyến bay, dựa trên giả định tính toán về tỉ lệ "No show rate". Họ cần đảm bảo rằng khi cất cánh, số ghế trống gần như bằng 0. 

Trên thực tế, tỉ lệ no show rate thường không sai, nhưng cũng có một số trường hợp hãn hữu chẳng khách hàng nào hủy chuyến cả. Khi đó, chuyến bay đã chính thức rơi vào trạng thái "đặt quá chỗ" (overbooked flight), và hệ quả đương nhiên một số hành khách sẽ phải ở lại sân bay.

Ai sẽ là người bị đi ra?

Nhiều người cho rằng nếu bạn mua phải vé quá chỗ (overbook ticket), bạn buộc phải chấp nhận việc bị mời xuống chuyến bay nếu chuyện này xảy ra.

Nhưng thực ra, không có vé máy bay nào là vé overbook cả. Khi một máy bay bị kín chỗ, hãng sẽ hỏi xem có hành khách nào tình nguyện nhường chỗ để bay muộn hơn không. Trong trường hợp không ai tình nguyện, sẽ có một số người bị buộc phải xuống để đi chuyến bay kế tiếp. Và người đó có thể là bất kỳ ai, ngoại trừ trẻ em và người tàn tật.

Người tình nguyện hay không tình nguyện đều sẽ nhận được một mức bồi thường. Đó có thể là tiền mặt, kèm theo một số ưu đãi tuỳ theo chính sách và quy định của pháp luật. 

Phải làm gì để không trở thành người bị yêu cầu ra khỏi chuyến bay

Chúng ta vẫn ưu tiên việc "tự nguyện" để giúp chuyến bay khởi hành suôn sẻ. Nhưng nếu không muốn bị đá, bạn cần ghi nhớ một số điều sau.

Đầu tiên là Check-in sớm, đặc biệt là với những đường bay phổ biến. Bạn nên đến sân bay sớm hơn, hoặc thậm chí là check-in trực tuyến trước khi đến nếu có thể. 

Theo thống kê, những hành khách check-in muộn nhất có nguy cơ bị đá cao nhất nếu chuyến bay bị đặt quá chỗ. Còn với những người check-in trước số đông, gần như 100% chỗ của bạn sẽ không bị "sờ" đến.

Ngoài ra, nếu là một hành khách bay thường xuyên của một hãng hàng không nào đó, bạn sẽ ở rất sâu trong danh sách phải nhường chỗ. Hoặc nếu không, hãy tránh chọn khung giờ bay cao điểm ra, tỉ lệ bay quá chỗ sẽ thấp hơn.